آتش‌سوزی در تالاب هورالعظیم و جنگل اولنگ شاهرود

در روزهای گذشته چندین هکتار از تالاب هورالعظیم و جنگل اولنگ و ارتفاعات شاهرود در آتش سوخت. مردم محلی و مقامات مسئول کوشیدند آتش‌سوزی‌ها را مهار کنند.  

آتش به پیکر هورالعظیم 

۲۵ تیر مخزن شماره یک تالاب در بخش ایرانی تالاب هورالعظیم آتش گرفته بود. مدیر کل حفاظت محیط زیست خوزستان خبر داد که در این آتش‌سوزی ۵۰۰ هکتار تالاب درگیر شده بود. 

داوود میرشکار در گفت‌وگویی که ۲۷ تیر با خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) داشت گفت محل دچار آتش‌سوزی به علت حجم بالای توده‌های نی، صعب العبور بوده و راه دسترسی زمینی برای خاموش کردن آن وجود نداشت.

میرشکار همچنین گفت از ابتدای فصل تابستان تاکنون با توجه به آتش‌سوزی تالاب هورالعظیم، ۵۸ مورد آتش‌سوزی در مناطق تحت مدیریت محیط زیست رخ داده که مساحت آن یک هزار و ۱۷۷ هکتار برآورد شده است.

فرهاد قلی‌نژاد، معاون محیط زیست انسانی اداره‌کل محیط زیست خوزستان ۲۷ تیر در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) گفت در روز یکشنبه ۲۴ تیر بخش عراقی تالاب هورالعظیم دچار حریق شد و آتش رفته‌رفته به بخش ایرانی سرایت کرد. 

قلی‌نژاد گفت که دود ناشی از این آتش‌سوزی تا اهواز آمد و چند ساعتی جنوب و شمال شرق اهواز درگیر شد، اما به دلیل جریان ناشی از باد، دود از شهر خارج شد. او همچنین گفت که در سال جاری آتش‌سوزی بخش ایرانی برای اولین بار رخ داده، اما با آغاز تابستان بخش عراقی بار‌ها دچار آتش‌سوزی شده است.

برای مهار سریع این آتش‌سوزی به مشارکت مسئولان مربوطه در ایران و عراق نیاز بود. قلی‌نژاد در این باره گفت:

هورالعظیم یا تالاب بزرگ بین‌النهرین، بزرگ‌ترین تالاب مرزی ایران است و در مرز ایران و عراق واقع شده است. این تالاب از دیدگاه منابع جانوری و گیاهی، بسیار غنی است و ژرفای آن به‌طور میانگین به ۵ متر می‌رسد و مساحتی بالغ بر ۱۲۰ هزار هکتار را در بر می‌گیرد. ذخایر آب این تالاب از رود کرخه در ایران و نیز رودخانه دجله در عراق تأمین می‌شود. سراسر تالاب هورالعظیم با نی پوشیده شده است.

در سال‌های گذشته در پی خشک شدن بخش‌های وسیعی از هورالعظیم، این تالاب از اوایل تابستان با آتش‌سوزی‌های گسترده به ویژه در بخش عراقی مواجه شده و دود غلیظ ناشی از آن در برخی روزها تا شش شهرستان در استان خوزستان را دربرمی‌گیرد.

بحران آب در حوضه کرخه از سه سال پیش تاکنون این تالاب را نیز با تنش مواجه کرده است. بر اساس ماده سه آیین‌نامه نحوه حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌ها، شیوه تخصیص حقابه محیط زیستی تالاب‌ها از رودخانه‌های بالادست آنها پس از تأمین آب شرب نسبت به سایر مصارف اولویت دارد. اگر آب کافی به تالاب‌‌ها اختصاص یابد و خشک نشوند احتمال آتش‌سوزی در فصل‌های گرم کاهش می‌یابد. 

آتش‌سوزی در جنگل اولنگ و ارتفاعات شاهرود

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شاهرود ۲۶ تیر در گفت‌وگویی با خبرگزاری کار ایران (ایلنا) از آتش‌سوزی در جنگل اولنگ خبر داد. علی اکبر قربانلو گفت که ساعت ۱۵ روز ۲۵ تیر مطلع شده بودند که این جنگل دوباره آتش گرفته است. 

او گفت که با اعزام چند گروه از نیروهای یگان حفاظت محیط‌ زیست و منابع طبیعی شاهرود به منطقه و کمک آتش‌نشانان شهر کلاته خیج و نیروهای مردمی با تلاش فراوان موفق شدند پس از ۵ ساعت حریق را مهار کنند. 

 رئیس اداره حفاظت محیط زیست شاهرود گفت با وجود تلاش‌های گسترده حدود ۵ هکتار از مراتع جنگل اولنگ در آتش سوخت و از بین رفت.

قربانلو درباره علل این آتش‌‌سوزی‌ها گفت:

این آتش‌سوزی در حالی اتفاق افتاد که روز پیش از آن نیز دو هکتار از جنگل اولنگ به گفته رسانه‌های داخلی ایران «در اثر بی‌احتیاطی مسافران و گردشگران» در این منطقه سوخته بود. در همان روز خبرگزاری مهر درباره این آتش‌سوزی گزارشی نوشت که در آن «برخی از اهالی و دامداران محلی» را یکی از عوامل سوزاندن جنگل‌ها نامید و استدلال کرد که آنها برای چرای راحت گوسفندان خود در سال‌های بعد، جنگل ابر و اولنگ و ارتفاعات شاهرود را آتش می‌زنند. این خبرگزاری عامل بعدی را نیز «سهل‌انگاری گردشگران» نامید. 

خبرگزاری تسنیم نیز ۲۳ تیر در گزارشی نوشته بود که حدود ۱۲ هکتار از پوشش گیاهی منطقه خوش‌ییلاق شاهرود بر اثر آتش‌سوزی گسترده ناشی از «سهل‌انگاری» از بین رفته است.

با وجود اینکه مقامات علت آتش‌سوزی‌ها را اغلب سهل‌انگاری مردم و گردشگران می‌دانند اما گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی و آتش زدن عمدی مراتع جنگلی به قصد تغییر کاربری در کنار کمبود زیرساخت‌ها و مدیریت ناپایدار منابع طبیعی از جمله عواملی هستند که بر تکرار حریق‌ها افزوده‌اند.

جنگل اولنگ در منطقه ییلاقی شاهرود و در مرز با آزادشهر و رامیان در استان گلستان قرار دارد.

آتش‌سوزی این جنگل و تالاب هورالعظیم در ادامه سلسله آتش‌سوزی‌هایی است که در ماه‌های گذشته در بخش‌های مختلف ایران پوشش گیاهی عظیمی را خاکستر کرد. در اردیبهشت و خرداد بخشی از پوشش گیاهی جنگل‌های زاگرس در استان‌های گوناگون در آتش سوخت. بومیان در خاموش‌کردن حریق‌ها بسیار کوشیدند. برای سرعت بخشیدن به مهار آتش‌سوزی‌های جنگل و مراتع به بالگردهای آبپاش نیاز است زیرا در بسیاری مواقع امکان حضور مأموران یگان در میان آتش میسر نیست. از آنجایی که هنوز تجهیزات کافی در دسترس مسئولان مربوطه نیست، مراتع و پوشش جنگلی بسیاری پس از آتش‌سوزی از بین می‌روند.

براساس آمار دفتر حفاظت و حمایت سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، از ابتدای سال ۱۴۰۳ تا ۲۲ تیرماه امسال، ۶۹۷ فقره حریق در عرصه‌های طبیعی کشورمان رخ داده که در مجموع ۱۲ هزار و ۹۰۴ هکتار از جنگل‌ها و مراتع کشور را درگیر کرده است. از میان این آتش‌سوزی‌ها ۵۸۳ فقره آتش‌سوزی با سطح درگیری ۱۲ هزار و ۶۰۰ هکتار صرفاً مربوط به منطقه زاگرس بوده است.