حضور سربازان کره شمالی در روسیه: زمینه‌ها، انگیزه‌ها و پیامدها

سرویس اطلاعات نظامی اوکراین روز پنج‌شنبه ۳ آبان / ۲۴ اکتبر اعلام کرد که گروهی از سربازان کره شمالی را در منطقه کورسک روسیه، که با اوکراین هم‌مرز است و شاهد عملیات نظامی مداوم بوده است، شناسایی کرده است.

این سازمان در پستی در حساب رسمی تلگرام خود خبر داد که تعدادی از سربازان کره شمالی که در نواحی دوردست شرق روسیه آموزش دیده بودند، حالا به منطقه غربی روسیه رسیده‌اند.

این سرویس اطلاعاتی شمار سربازان اعزامی را ۱۲هزار نفر اعلام کرده و می‌گوید آن‌ها در حال آموزش در پنج مرکز آموزش نظامی در شرق روسیه هستند.

هفته گذشته، شبکه آمریکایی سی‌ان‌ان (CNN) صحت موقعیتی و جغرافیایی ویدیوهایی از شبکه‌های اجتماعی را که نیروهای نظامی را در حال رسیدن به مرکز آموزش سرگئوکا، نزدیک مرز روسیه با چین نشان می‌داد، تأیید کرد.

عدد ۱۲هزار نفری که سرویس اطلاعات نظامی اوکراین اعلام کرده بسیار بزرگتر از عددی است که پیش‌تر از سوی مقام‌های آمریکایی اعلام شده بود. چهارشنبه ۲ آبان / ۲۳ اکتبر، جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا، به خبرنگاران گفته بود که حداقل سه هزار سرباز کره شمالی این ماه به شرق روسیه رسیده‌اند.

سرویس‌های اطلاعاتی اوکراین روز پنج‌شنبه گفتند که هماهنگی نیروهای کره شمالی، شامل ۵۰۰ افسر و سه ژنرال، چند هفته زمان برده است.

اوکراین بارها هشدار داده بود که روابط گرمتر میان روسیه و کره شمالی می‌تواند نقش مستقیم‌تری برای پیونگ‌یانگ در جنگ اوکراین به همراه داشته باشد.

ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، روز سه‌شنبه یکم آبان / ۲۲ اکتبر گفته بود که کی‌یف اطلاعاتی دارد که نشان می‌دهد روسیه در حال آموزش دو واحد نظامی از کره شمالی است که ممکن است شامل دو تیپ، هر کدام شش‌هزار نفر باشد.

زلنسکی افزود که اوکراین شاهد حضور افسران و کارکنان فنی کره شمالی در مناطق «موقتاً اشغال‌شده» بوده و روسیه «در حال آماده‌سازی یک گروه برای ورود به اوکراین» است.

مقام‌های آمریکایی و روسی چه می‌گویند؟

در ساعات آغازین پنج‌شنبه، ایالات متحده برای اولین‌بار به‌طور عمومی تأیید کرد که شواهدی از اعزام سربازان کره شمالی به روسیه دارد. پیشتر علاوه بر اوکراین، کره جنوبی، دشمن قدیمی کره شمالی، نیز گزارش‌هایی در این باره منتشر کرده بود.

جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملّی ایالات متحده، در نشست خبری در کاخ سفید گفت:

کربی همچنین جزئیاتی از ارزیابی‌های اطلاعاتی آمریکا را فاش کرد و گفت واشنگتن معتقد است که کره شمالی «حداقل سه هزار سرباز را به شرق روسیه منتقل کرده است». او افزود:

با این‌همه، کربی گفت هنوز زود است که با قطعیت بگوییم آیا این سربازان «در کنار ارتش روسیه وارد نبرد خواهند شد یا نه»، اما این احتمال را «بسیار نگران‌کننده» خواند.

روسیه در ابتدا اتهامات اعزام نیروهای کره شمالی را رد کرده بود، اما روز پنج‌شنبه در حاشیه نشست بریکس (BRICS)، ولادیمیر پوتین، رئیس‌ جمهوری روسیه، اعزام سربازان کره شمالی به کشورش را رد نکرد.

زمانی که خبرنگاران از او درباره گزارش‌هایی مبنی بر اعزام سربازان کره شمالی برای جنگ در اوکراین پرسیدند، پوتین گفت که کشورش با پیونگ‌یانگ «در تماس» است.

او در کنفرانس مطبوعاتی در شهر کازان روسیه، محل برگزاری نشست بریکس گفت:

کره شمالی چرا می‌خواهد در جنگ اوکراین نقش داشته باشد؟

یوان گراهام، تحلیلگر ارشد در مؤسسه سیاست راهبردی استرالیا، به روزنامه بریتانیایی گاردین می‌گوید:

رژیم منزوی و به‌شدت تحت تحریمِ کره شمالی تاکنون در منازعه‌ای بین‌المللی در آن‌سوی مرزهایش شرکت نداشته است، در حالی‌که یکی از بزرگ‌ترین ارتش‌های جهان را با ۱,۲ میلیون سرباز دارد. نکته قابل‌توجه دیگر آن‌که بسیاری از نیروهای نظامی کره شمالی تجربه جنگی ندارند.

کارل شوستر، مدیر سابق عملیات در مرکز اطلاعات مشترک فرماندهی اقیانوس آرام آمریکا به نشریه آمریکایی نیویورک تایمز می‌گوید: «نیروهای ویژه [کره شمالی] با تجربه نبرد زنده و تجربه نفوذ در برابر دشمنی که آماده است، بازخواهند گشت. این امر آنها را خطرناک‌تر می‌کند.»

چون این-بوم، سرلشکر بازنشسته ارتش کره جنوبی، به سی‌ان‌ان گفت که روس‌ها «افزایش نیروی انسانی خواهند داشت که در حال حاضر کمبود دارند» و کره شمالی‌ها نیز «پول، فن‌آوری» و تجربه به دست خواهند آورد. چون نیز مانند شوستر اشاره کرد که «اگر [سربازان کره شمالی] موفق شوند، نه تنها تجربه جنگی دست‌اول بلکه شناخت بین‌المللی نیز به دست خواهند آورد. این می‌تواند مشکلی جدی برای کل جهان باشد.»

مایکل شی‌یر، خبرنگار نیویورک تایمز در مقاله‌ای می‌نویسد که کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، در برابر این کمک سخاوتمندانه به دنبال دو نوع کمک از روسیه است: کمک‌های کوتاه‌مدت برای تقویت قابلیت‌های نظامی و تضمین‌های استراتژیک بلندمدت که توانایی او برای مقابله با ایالات متحده و همسایگانش را تقویت کند.

ویکتور دی. چا، استاد دانشگاه جرج‌تاون و مدیر کرسی کره در مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی واشنگتن نیز به نیویورک تایمز می‌گوید که «هیچ سیگنالی قوی‌تر از فرستادن نیرو به میدان نبرد نیست» و این اقدام به رهبر کره شمالی اهرمی برای درخواست‌های بزرگ از روسیه خواهد داد.

به نوشته نیویورک تایمز، کره شمالی برای بهبود قابلیت‌های موشکی خود، پیشرفت در برنامه هسته‌ای از جمله دستیابی به زیردریایی هسته‌ای با قابلیت شلیک چندین موشک بالستیک، و نیز دسترسی به فن‌آوری‌ای که به موشک‌های این کشور امکان فرار از سامانه ضد موشک ایالات متحده و متحدانش را بدهد نیاز به کمک دارد. این کشور همچنین هنوز به هدف خود برای پرتاب سه ماهواره نظامی دست نیافته است. افزون بر این، بیشتر تانک‌ها، هواپیماها و تجهیزات کره شمالی تجهیزات قدیمی دوران شوروی هستند که نیاز مبرمی به جایگزینی و به‌روزرسانی دارند. روسیه در همه این زمینه‌ها، به اضافه ارسال پول، غذا و دیگر کمک‌های مستقیم، می‌تواند به کره شمالی کمک کند.

با این‌همه، برخی کارشناسان چشم‌داشت بلندمدت کیم را مهم‌تر می‌دانند. سیدنی سیلر، مشاور ارشد مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی که ۴۰ سال در دولت در زمینه کره شمالی کار کرده است، به نیویورک تایمز می‌گوید: 

از جنگ اروپایی به جنگ آسیایی؟

کره شمالی و جنوبی، هفت دهه پس از پایان درگیری سه‌ساله و ایجاد مرز در مسلح‌ترین منطقه جهان، اکنون به گفته رامون پاچکو پاردو، استاد روابط بین‌الملل در کالج کینگز لندن، در اروپا وارد یک جنگ نیابتی شده‌اند.

روزنامه «تایمز کره» (Korea Times)، چاپ سئول، به‌تازگی در سرمقاله‌ای نوشت: «اعزام سربازان کره شمالی نشان‌دهنده این است که جنگ اوکراین دیگر درگیری‌ای نیست که ارتباطی با کره جنوبی نداشته باشد.»

به نوشته گاردین، کره جنوبی نگران است که دخالت کره شمالی در جنگ اوکراین پیامدهایی برای مرز بین دو کره داشته باشد.

کره جنوبی، تحت رهبری رئیس‌جمهوری محافظه‌کار خود، یون سوک یئول، به تحریم‌های رهبری‌شده توسط آمریکا علیه روسیه پیوسته و کمک‌های بشردوستانه و غیرنظامی به اوکراین ارائه کرده است.

این هفته، گزارش‌های رسانه‌ای حاکی از آن بود که کره جنوبی در حال بررسی اعزام مقام‌هایی به اوکراین است تا اطلاعاتی درباره تاکتیک‌های میدانی کره شمالی ارائه کرده و در بازجویی از سربازان کره شمالی دستگیرشده شرکت کنند.

کره جنوبی یکی از بزرگترین صادرکنندگان تسلیحات در جهان است و سال گذشته فروش سلاح به ارزش ۱۴ میلیارد دلار داشت، اما سیاست دیرینه‌ای دارد که مانع ارائه تسلیحات به کشورهایی می‌شود که درگیر جنگ هستند.

با این حال، اعزام نیروهای کره شمالی به اوکراین، فشارها را بر رئیس جمهوری کره جنوبی برای رفع این محدودیت‌ها افزایش داده است. یون هشدار داده که مسلح‌کردن نیروهای اوکراینی یکی از گزینه‌هاست و این هفته به خبرنگاران گفت که کره جنوبی «دست روی دست نخواهد گذاشت» که کره شمالی «امنیت جهانی را تهدید کند». او افزود:

یوان گراهام، تحلیلگر ارشد در مؤسسه سیاست راهبردی استرالیا، به گاردین می‌گوید: «پرسش بزرگ این است که آیا سئول محدودیت‌ها بر کمک نظامی مستقیم را کاهش خواهد داد یا نه» چرا که این امر در برخی موارد نیازمند تغییر «قانون اساسی است و بسیار پیچیده است».

سابقه همکاری‌ها روسیه و کره شمالی

رابطه رو به گسترش ولادیمیر پوتین و کیم جونگ اون در ماه ژوئن سال جاری بیش از گذشته آشکار شد. آن دو در دیدار خود سندی را امضا کردند که حاکی تعهد دو طرف به همکاری نظامی بود. بر مبنای این سند:

برخی معتقدند این سند، که به نام «پیمان مشارکت راهبردی جامع» شناخته می‌شود، زمینه اعزام سربازان کره شمالی به اوکراین و همکاری‌های دیگر را فراهم کرده است.

روسیه و کره شمالی در طی سال‌ها توافق‌های نظامی مختلفی را امضا کرده‌اند. یکی از اولین و مهم‌ترین این توافق‌ها، «پیمان دوستی، همکاری و مساعدت متقابل» در ۱۹۶۱ بود که هر دو کشور را متعهد می‌کرد تا در صورت حمله به یکدیگر کمک کنند.

با این‌حال، پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، تعامل روسیه با کره شمالی محدودتر شد تا زمانی که پوتین در سال ۲۰۰۰ تلاش‌های دیپلماتیک را از سر گرفت و پیمان «روابط حسن همجواری و همکاری» جدیدی را امضا کرد. این پیمان بر همکاری‌های اقتصادی و سیاسی بدون بندهای دفاع متقابل تأکید داشت، اما پایه‌ای برای همکاری‌های آینده بنا نهاد.

در دهه ۲۰۰۰ و ۲۰۱۰، روسیه با کره شمالی در سطحی محدود و بیشتر به‌صورت اقتصادی همکاری داشت، حتی زمانی که از تحریم‌های بین‌المللی پس از آزمایش‌های هسته‌ای کره شمالی حمایت می‌کرد.

پس از تحریم‌های غرب علیه روسیه در سال ۲۰۱۴ به‌دلیل الحاق کریمه، نگرش مسکو تغییر کرد و تجارت خود با کره شمالی را افزایش داد. روسیه حتی ۹۰ درصد بدهی‌های کره شمالی به اتحاد جماهیر شوروی را بخشید و علاقه‌مندی خود را به پروژه‌های زیرساختی که کره شمالی، روسیه و کره جنوبی را متصل می‌کرد، ابراز کرد، اگرچه بسیاری از این پروژه‌ها به دلیل تحریم‌ها متوقف شدند.

از سال ۲۰۲۲، نیاز فوری روسیه به مهمات به‌ دلیل جنگ در اوکراین، روابط نظامی آن را با کره شمالی بیشتر کرده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که کره شمالی محموله‌های بزرگی از گلوله‌های توپ و موشک به روسیه ارائه کرده است.

منابع

Are North Koreans fighting in Ukraine? Here’s what we know (Oct. 24, 2024). Read at CNN.

‘Blood alliance’: why South Korea fears North’s involvement in Ukraine war (Oct. 25, 2024). Read at Guardian.

North Korean troops fighting in Ukraine for Russia would be 'fair game,' White House says (Oct. 25, 2024). Read at The Kyiv Independent.

Russia Struck a Defense Pact With North Korea. What Does It Mean? (Jun. 19, 2024). Read at Council on Foreign Relations.

Why Is North Korea Deploying Troops to Help Russia? Here’s What to Know (Oct. 24, 2024). Read at NY Times.

Why North Korea’s Military Partnership With Russia Is Here to Stay (Jun. 21, 2024). Read at The Diplomat.