بمب‌گذاری مرگبار در پاکستان: ادامه ناآرامی‌ها و بی‌عدالتی‌ها در بلوچستان پاکستان

در روز شنبه ۱۹ آبان / ۹ نوامبر بمب‌گذاری در ایستگاه قطار شهر کویته پاکستان، دست‌کم ۲۴ کشته و بیش از ۴۰ نفر زخمی بر جای گذاشت.

این انفجار در حالی رخ داد که نزدیک به ۱۰۰ مسافر در حدود ساعت ۸ و ۴۵ صبح به وقت محلی در کویته، مرکز ایالت بلوچستان پاکستان، روی سکویی منتظر قطاری بودند که به پیشاور می‌رفت.

به گفته یک افسر ارشد پلیس، هدف از این حمله سربازان مدرسه پیاده نظام بود که قرار بود به پادگان مهم راولپندی منتقل شوند.

شبکه الجزیره به‌نقل از یک روزنامه‌نگار پاکستانی به نام سعدالله اختر که شاهد این بمب‌گذاری بود، نوشت:

ارتش آزادی‌بخش بلوچستان (BLA) مسئولیت این حمله را برعهده گرفت و در بیانیه‌ای گفت که یک بمب‌گذار انتحاری نیروهای حاضر در ایستگاه قطار را هدف قرار داد.

شهید ریند، سخنگوی دولت محلی گفت که این بمب‌گذاری به نظر یک حمله انتحاری بوده اما تحقیقات برای تأیید ادعای ارتش آزادی‌بخش بلوچستان ادامه دارد. او افزود پرسنل امنیتی همچنان در حال جمع‌آوری شواهد و ارزیابی شدت انفجار هستند.

تصاویر منتشرشده در فضای مجازی، لباس‌های خون‌آلود و سایر وسایل شخصی را نشان می‌دادند که بر روی سکوی ایستگاه قطار پخش شده‌اند و نیروهای امنیتی، منطقه را پس از انفجار بازرسی می‌کنند.

فیلم‌های منتشرشده در تلویزیون پاکستان نیز سقف فولادی سکوی ایستگاه را نشان می‌دادند که متلاشی شده بود.

شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان این بمب‌گذاری را محکوم کرد و گفت کسانی که این حمله را سازماندهی کردند «بهای بسیار سنگینی خواهند پرداخت». او افزود که نیروهای امنیتی مصمم به از بین بردن «تهدید تروریسم» هستند.

ارتش آزادی‌بخش بلوچستان که در پاکستان فعالیت‌اش غیرقانونی است، مدت‌هاست که برای استقلال از اسلام‌آباد دست به حملات مسلحانه می‌زند. این بزرگترین گروه از چندین گروه شورشی قومی است که با دولت می‌جنگند و معتقدند دولت منابع گازی و معدنی ایالت بلوچستان را به سود خود مورد بهره‌برداری قرار می‌دهد.

بی‌عدالتی در بلوچستان پاکستان

بلوچستان بزرگترین و در همین حال فقیرترین ایالت پاکستان است که از منابع طبیعی غنی برخوردار است. این ایالت با افغانستان و ایران هم‌مرز و محل استقرار گروه‌های مسلح است.

دولت پاکستان در بلوچستان سیاست ایجاد ناشهروندهای بلوچ و سرکوب امنیتی را پیش می‌برد. اعتراضات مردم بلوچ نیز در دو سال گذشته ادامه‌دار بوده است. آن‌چه پاکستان به‌عنوان سیاست توسعه اقتصادی برای ثبات پیش می‌برد، عملی نشده و دست‌کم برای مردم ساکن بلوچستان، چیزی تغییر نکرده و زندگی‌شان بهتر نشده است.

نگرانی‌های پاکستان از یک جنبش شورشی در حال شکل‌گیری، اوضاع نابسامان سرکوب امنیتی منطقه را تشدید کرده است. سرکوب به اسم «وخامت اوضاع امنیتی» توجیه می‌شود اما بیانگر ناتوانی دولت در رسیدگی به مطالبات مردمی از جمله وضعیت معیشتی است.

در طول سال‌ها، بسیاری از فعالان بلوچ را دولت و نیروهای امنیتی پاکستان، ناپدیدسازی قهری کرده‌اند. هم‌زمان با سرکوب مردم بلوچستان که اغلب با محکومیت بین‌المللی مواجه شده، گروه‌های شبه‌نظامی هم قدرت بیشتری گرفته‌اند.

تشدید فعالیت گروه‌های مسلح

نیروهای شبه‌نظامی بلوچ و به‌طور ویژه سه گروه جیش‌العدل، جبهه آزادی‌بخش بلوچستان (BLF) به ‌رهبری الله‌‌‌نظر بلوچ و ارتش آزادی‌بخش پاکستان به رهبری بشیر زیب، هم برای تهران جریان‌های معارض تلقی می‌شوند و هم برای اسلام‌آباد. این سه گروه در مرز ایران و پاکستان فعالیت می‌کنند.

با این‌که جیش‌العدل در خاک ایران فعالیت می‌کند و آن دو گروه دیگر در خاک پاکستان، دیدارهای دوجانبه مقامات پاکستان و ایران معمولاً به موضوع کنترل مرزها انجامیده است.

در طول یک سال گذشته ایران و پاکستان برای مقابله با این گروه‌ها به خاک یکدیگر حملات نظامی کردند. ایران مدعی شد که نیروهای جیش‌العدل را در داخل خاک پاکستان هدف قرار داده، پاکستان نیز گفت مقرهای دو گروه ارتش آزادی‌بخش بلوچستان و جبهه آزادی‌بخش بلوچستان را در داخل خاک ایران هدف قرار داده است.

گروه جیش‌العدل به‌تازگی در بیانیه‌ای اعلام کرد که در «حمله هوایی سنگین» مشترک پاکستان و ایران در منطقه مرزی سروان که ۱۵ آبان انجام شد، ۱۲ نفر از نیروهایش، از جمله دو تن از مسئولان و فرماندهان این گروه کشته و چهار نفر مجروح شده‌اند.

در گزارشی که مرکز خدمات پژوهشی کنگره آمریکا در اول دسامبر ۲۰۲۳ منتشر کرد، آمده بود که در پاکستان دست‌کم ۱۵ گروه از ستیزه‌جویان فعالیت می‌کنند که خطوط سیاسی آن‌ها بر اساس ناسیونالیسم منطقه‌ای، جهانی‌گرایی جهادی، خاستگاه جدا کردن کشمیر از هند، نزدیکی به جهادی‌های افغانستان و فعالیت‌های ضدشیعه تقسیم‌بندی می‌شود.

آمریکا ۱۲ گروه از این ۱۵ گروه را «تروریست» می‌داند. دولت آمریکا در سال ۲۰۱۹ ارتش آزادی‌بخش بلوچستان را به‌عنوان گروه «تروریستی» ثبت کرد. این گروه مسلح حدود یک‌هزار نفر نیرو دارد.

در ماه اوت، ارتش آزادی‌بخش بلوچستان مسئولیت حملات هماهنگ ده‌ها مهاجم را بر عهده گرفت که در آن دست‌کم ۳۹ نفر کشته شدند.

همچنین مهاجمان مسلح در ماه اکتبر در یک معدن زغال سنگ خصوصی کوچک در منطقه دوکی در ایالت بلوچستان ۲۰ معدنچی را کشتند و ۷ نفر را مجروح کردند.

ارتش آزادی‌بخش بلوچستان اغلب، نیروهای امنیتی و خارجی‌ها، به‌ویژه اتباع چینی را که در پروژه ۴۵ تا ۶۰ میلیارد دلاری «کریدور اقتصادی چین و پاکستان» فعالیت می‌کنند، هدف قرار می‌دهد. این پروژه طرح‌های زیرساختی جامع را در دست دارد.

پاکستان و چین با این پروژه عظیم از جمله می‌خواهند با «ثبات از طریق توسعه»، وضعیت امنیت منطقه بلوچستان و وضعیت اقتصادی خود را در رابطه با کریدورهای اتصال و ارتباط بهتر کنند.