شورشیان فرودگاه گوما را تصرف کردند؛ قطع مسیر کمک‌های بشردوستانه و تشدید بحران در شرق کنگو

به گزارش خبرگزاری رویترز  گروه شبه‌نظامی M23 (جنبش ۲۳ مارس) روز دوشنبه وارد گوما شدند که این اقدام بدترین تشدید درگیری‌ها از سال ۲۰۱۲ تاکنون محسوب می‌شود. این درگیری‌ها ریشه در پیامدهای نسل‌کشی رواندا و تلاش برای کنترل منابع معدنی غنی کنگو دارد. 

گروه شبه‌نظامی  M23 (جنبش ۲۳ مارس) یک گروه شورشی است که عمدتاً در شرق جمهوری دموکراتیک کنگو فعالیت می‌کند. این گروه در سال ۲۰۱۲ تشکیل شد و نام آن به توافقنامه صلح ۲۳ مارس ۲۰۰۹ اشاره دارد که بین دولت کنگو و گروه‌های شورشی پیشین امضا شد، اما به گفته M23، دولت به تعهدات خود در این توافق عمل نکرد.  اعضای اصلی M23 را عمدتاً افراد قوم «توتسی» تشکیل می‌دهند. این گروه ادعا می‌کند که از حقوق اقلیت توتسی در کنگو دفاع می‌کند و به دنبال مقابله با تبعیض و ناامنی در منطقه است.

فعالیت‌های M23 منجر به درگیری‌های گسترده، آوارگی هزاران نفر و نقض حقوق بشر در شرق کنگو شده است. این منطقه به دلیل منابع غنی معدنی مانند طلا و کولتان (مورد استفاده در صنایع الکترونیک) همواره مورد توجه گروه‌های شورشی و خارجی بوده است. دولت کنگو و نیروهای حافظ صلح سازمان ملل بارها تلاش کرده‌اند تا این گروه را سرکوب کنند، اما M23 همچنان به عنوان یک چالش امنیتی در منطقه باقی مانده است.

در کینشاسا، پایتخت کنگو که در ۱۶۰۰ کیلومتری غرب گوما قرار دارد، معترضان به یک مجتمع سازمان ملل و سفارت‌هایی از جمله سفارت‌های رواندا، فرانسه و ایالات متحده حمله کردند و خشم خود را از آنچه دخالت خارجی خواندند، نشان دادند. غارتگران همچنین به سفارت کنیا حمله کردند. 

گوما یک مرکز مهم برای آوارگان ناشی از درگیری‌ها در شرق کنگو و گروه‌های امدادی است که به آنها کمک می‌کنند. این درگیری‌ها باعث فرار هزاران نفر از شهر شده است، از جمله افرادی که اخیراً از حملات M23 از ابتدای سال جاری به این شهر پناه آورده بودند. 

 دولت جمهوری دموکراتیک کنگو و رئیس عملیات حفظ صلح سازمان ملل اعلام کرده‌اند که نیروهای رواندا در گوما حضور دارند و از متحدان M23 خود حمایت می‌کنند. رواندا ادعا کرده است که در حال دفاع از خود در برابر تهدید شبه‌نظامیان کنگو است، اما به طور مستقیم در مورد حضور نیروهایش در آن سوی مرز اظهارنظری نکرده است. 

ساکنان گوما و منابع سازمان ملل گزارش داده‌اند که ده‌ها سرباز تسلیم شده‌اند، اما برخی از سربازان و شبه‌نظامیان طرفدار دولت هنوز مقاومت می‌کنند. مردم در چندین محله از شنیدن صدای شلیک سلاح‌های سبک و انفجارهای شدید در صبح روز سه‌شنبه خبر داده‌اند. 

به گزارش رویترز بسیاری از درگیری‌ها در اطراف فرودگاه متمرکز بود و تا بعدازظهر سه‌شنبه، چندین منبع دیپلماتیک و امنیتی گزارش دادند که شورشیان M23 کنترل کامل فرودگاه را به دست گرفته‌اند. این امر آنها را در کنترل یک مسیر حیاتی به دنیای خارج قرار داده است. 

 گزارش‌هایی از تجاوز و غارت 

جنس لارکه، سخنگوی دفتر هماهنگی امور انسان‌دوستانه سازمان ملل (OCHA)، در یک جلسه توجیهی در ژنو گفت که همکارانش از «شلیک‌های شدید سلاح‌های سبک و خمپاره در سراسر شهر و حضور اجساد زیاد در خیابان‌ها» خبر داده‌اند. 

او افزود: «گزارش‌هایی از تجاوز توسط مبارزان، غارت اموال و آسیب‌دیدگی تأسیسات بهداشتی انسان‌دوستانه دریافت کرده‌ایم.» دیگر مقامات بین‌المللی کمک‌رسانی نیز از بیمارستان‌هایی خبر دادند که با زخمی‌های تحت درمان در راهروها اشباع شده‌اند. 

فرانسوا موریلون، رئیس کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در کنگو، به رویترز گفت که یک انبار دارو غارت شده است و او نگران آزمایشگاهی است که در آن میکروب‌های خطرناکی از جمله ابولا نگهداری می‌شود.   او گفت: «اگر این آزمایشگاه مورد اصابت قرار گیرد و ساختار آن آسیب ببیند، ممکن است میکروب‌ها به بیرون درز کنند و این می‌تواند یک مسئله بزرگ بهداشت عمومی فراتر از مرزهای کنگو ایجاد کند.» 

در کینشاسا، جمعیت خشمگین شعارهای ضد رواندا سر دادند و به سفارت‌های چندین کشور که به عنوان حامی رواندا دیده می‌شوند، حمله کردند. آنها لاستیک‌ها و ساختمان‌ها را به آتش کشیدند. پلیس برای متفرق کردن آنها گاز اشک‌آور استفاده کرد. 

سفارت‌های رواندا، فرانسه، ایالات متحده، اوگاندا، کنیا، هلند و بلژیک مورد هدف قرار گرفتند. ویدیوهای منتشرشده در فضای مجازی و تأییدشده توسط رویترز نشان می‌دهد که ده‌ها نفر در حال غارت سفارت کنیا هستند، در حالی که ویدیوهای دیگر نشان می‌دهد غارت به مکان‌های دیگر از جمله یک سوپرمارکت نیز گسترش یافته است. 

نیروهای حافظ صلح سازمان ملل نیز درگیر این درگیری‌ها شده‌اند. آفریقای جنوبی اعلام کرد که سه سرباز آن در تیراندازی بین نیروهای دولتی و شورشیان کشته شده‌اند و چهارمین سرباز نیز بر اثر جراحات ناشی از درگیری‌های قبلی درگذشته است. این امر تعداد تلفات آفریقای جنوبی در هفته گذشته را به ۱۳ نفر رساند.