«مسئله زنان» هیچگاه از محورهای انتخابات در جمهوری اسلامی نبوده ــ گفت‌وگو با پروین اردلان
پروین اردلان، فعال حقوق زنان در گفت‌وگو با زمانه خواست زنان زندانی برای تحریم انتخابات را ادامه اعتراض‌های عمومی در آبان و دی نسبت به شرایط موجود می‌داند.
فرزاد صیفی‌کاران
پروین اردلان،؛ فعال حقوق زنان - عکس: فردریک اِلگ
جمعه دوم اسفند، یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در ایران برگزار می‌شود. در ماه‌های منتهی به انتخابات مجلس، فضای سیاسی و اجتماعی ایران شاهد حوادث مختلفی بود؛ از جمله اعتراض‌های خونین آبان و ساقط کردن هواپیمای مسافربری اوکراینی توسط پدافند هوایی سپاه. در آستانه این انتخابات، حکومت مانند دوره‌های پیشین می‌کوشد بار دیگر با روش‌های مختلف مردم را به پای صندوق‌های رأی بکشاند. در چنین شرایطی، بسیاری از زندانیان سیاسی زن، از جمله افرادی چون نرگس محمدی و گلرخ ایرایی، طی نامه‌ها و بیانیه‌های مختلفی خواستار تحریم انتخابات مجلس شدند. پروین اردلان، فعال حقوق زنان، در گفت‌وگو با زمانه خواست زنان زندانی برای تحریم انتخابات را ادامه اعتراض‌ها و نارضایتی‌های عمومی در آبان‌ماه و دی‌ماه نسبت به شرایط موجود می‌داند
مصاحبه زمانه با پروین اردلان را بشنوید
یکی از موضوعاتی که در انتخابات‌های ایران همواره به چشم می‌آید، حضور پررنگ زنان است، اما نه به عنوان کاندیدا، بلکه به عنوان مشارکت‌کننده در رأی. زنان در ایران می‌توانند آزادانه در انتخابات شرکت کنند، اما موانع زیادی بر سر راه آنها برای ورود به مجلسی که در تصاحب مردان است، وجود دارد. از سخت‌گیری‌های شورای نگهبان گرفته تا حمایت حداقلی جناح‌های سیاسی از زنان، عواملی هستند که می‌توان به عنوان عامل بازدارنده ورود زنان برای راه‌یابی به مجلس از آنها نام برد.
زنان نه تنها از فرصت برابر برای ورود به مجلس برخوردار نیستند، بلکه خواست و مطالبات زنان، هیچگاه در صدر برنامه‌های نمایندگان و مجلس قرار نداشته است. پروین اردلان معتقد است «مسئله زنان» هیچگاه از محورهای اصلی انتخابات در ایران نبوده است.
پروین اردلان در گفت‌وگو با زمانه می‌گوید بیانیه‌ها و نامه‌هایی که توسط زندانیان سیاسی زن مبنی بر تحریم انتخابات مجلس نوشته می‌شوند، ادامه همان اتفاقاتی است که در آبان‌ماه و دی‌ماه شروع شد و همچنان نیز ادامه دارد که اکنون از زندان‌ها هم سر برآورده است.
به باور پروین اردلان نوشتن چنین بیانیه‌های از دو جهت یک اتفاق خوب است، ابتدا اینکه نشان می‌دهند صدای مردم هیچگاه ساکت نمی‌شود و دوم فاصله مردم با فعالان مدنی، سیاسی و اجتماعی به یکدیگر نزدیک‌تر می‌شود:
«این صداها از جاهای مختلف به شکل‌های مختلف دارد طرح می‌شود و بر صحنه جامعه می‌آید. این به نظر من یکی نقاط عطف و مهمی است که در جامعه دارد به وجود می‌آید و باعث می‌شود به نوعی مشروعیتی که حکومت با انتخابات و با کسب رأی بیشتر و با کسب حضور آدم‌ها، یعنی بدن‌هایی که می‌روند در پای صندوق‌های رأی و رأی می‌دهند که همه این‌ها می‌تواند برای آنها (حکومت) کسب مشروعیت کند، به تدریج دارد کم می‌شود و به شدت فرو می‌ریزد.»
پروین اردلان، چنین واکنش‌هایی از سوی مردم و فعالان سیاسی-مدنی را به نوعی تحریم فعال انتخابات در روند اعتراضات مردمی آبان و دی می‌داند. او می‌گوید چون مردم مطالبا‌تشان در جریان اعتراضات اخیر به نتیجه نرسید، اکنون این مطالبه‌گری دارد در صحنه جامعه نمایان می‌شود و در مقابل انتخابات مجلس قرار می‌گیرد.
پروین اردلان همچنین معتقد است در این انتخابات مردم دیگر میان بد و بدتر – اصلاح‌طلب و اصول‌گرا - انتخاب نمی‌کنند، بلکه مردم تصمیم می‌گیرند که رأی بدهند یا ندهند:
«الان میبینیم که عملا حتی کسانی که از جبهه اصلاح‌طلبان بودند، خیلی از آنها رد صلاحیت شده‌اند، بنابراین می‌دانیم از ابتدا چه کسانی ممکن است از داخل صندوق بیرون بیاند. آن‌چه که مهم است، این است که حالا ما حق داریم رأی ندهیم و این رأی ندادن به عنوان یک حرکت خودش را دارد نشان می‌دهد و قاعدتا می‌تواند در مشروعیت این انتخابات تأثیر مهمی داشته باشد.»
پروین اردلان می‌گوید گرچه در طول چهل سال گذشته از حق رأی دادن یا رأی ندادن برخوردار بوده‌اند، اما این را همه ماجرا نمی‌داند، چرا که به گفته خانم اردلان این حق از جانب جمهوری اسلامی یک «تکلیف و وظیفه» است.
به گفته این فعال زنان، از آنجایی که مجلس به خواست و مطالبات زنان هیچ اهمیتی نمی‌دهد، اما همواره رأی زنان از لحاظ آماری و بالا بردن میزان مشارکت اهمیت داشته، نتیجتا باید مشروعیت رأی دادن را هم از آن گرفت تا نتواند بیش از این زنان بیشتری را تنها به عنوان عاملان و بدن‌های مشارکت وارد حوزه رأی‌گیری نماید.
۱۶۴ فعال سیاسی و مدنی خارج از ایران هفته گذشته با امضای بیانیه‌ای با عنوان «اسفند بدون رأی» تحریم انتخابات را فرصت مناسبی برای تداوم اعتراضات و ایجاد «یک جنبش اجتماعی توانمند و فراگیر» دانستند. پیش از آن نیز نرگس محمدی، زندانی سیاسی در ایران نیز «به حرمت خون کشته شدگان» اعتراضات اخیر ایران خواهان تحریم انتخابات شده بود. همچنین بر مبنای آخرین نظرسنجی زمانه از مخاطبانش شمار «تحریم‌کنندگان فعال» انتخابات مجلس رو به افزایش است.
در همین زمینه:
- صدای تحریم انتخابات هر روز رساتر می‌شود
- شمار «تحریم‌کنندگان فعال» انتخابات مجلس رو به افزایش است
- «ائتلاف فراگیر برای انتخابات آزاد»
- مجلس و دولت فعلی در ناکارآمدی کمنظیرند ــ گفت‌وگو با قاسم شعلهسعدی
- تنها راه رسیدن به دموکراسی عبور از قانونی اساسی فعلی است ــ گفت‌وگو با شیرین عبادی
- مجلس آینده ضعیف، فرمایشی، تندرو و سطحی خواهد بود – گفت‌وگو با فاطمه حقیقتجو
- چند تشکل کارگری درباره «تحریم» انتخابات مجلس شورای اسلامی: ما انتخابمان را کردهایم
- جای مطالبات واقعی کارگران در بحثهای انتخاباتی خالی است
- هنرمندان همین که برای انتخابات تبلیغ نکنند، یک قدم بزرگ است – گفت‌وگو با رضا علامهزاده
- مجلس آینده، مجلس اصولگرایان است – گفت‌وگو با جلیل روشندل
نظرها
مینو
شاید در طول حکومت اسلامی هیچ گروهی به اندازه زنان به عنوان یک ابزار بکار گرفته نشده‌اند. خرداد ۴۲ اسلامیون حکومت خواه حضور زنان در انتخابات را ابزاری برای تحریک عواطف و احساسات اسلامی مردم بکار بستند. « زن» به عنوان یک« مسئله»همیشه در اسلام و در میان مسلمین موردی برای طرح بوده است بنابراین می‌توان بخوبی دریافت که این افراد چگونه از این مسئله برای تحریک افکار عمومی سود برده اند. در سال ۵۷همان افراد توانستند از حضور پر شور زنان بیشترین بهره سیاسی را در انتخابات« آری» به جمهوری اسلامی ببرند. در تمام طول و عرض جمهوری اسلامی« مسئله زن» به عنوان محور اصلی و کارگشایی برای تداوم مفهوم« اسلامیت» حاکم بکار گرفته شد. تو گویی اگر این مسئله از اسلامیت برداشته می شد، چارچوب آن از طریق پیگیری، مطالبه گری و درخواست تمرکز بر ربا و رشوه و دزدی و غیره به یک چوب تقلیل می یافت. بنابراین نقش«زن» نه به لحاظ انسانی که به لحاظ کاربردی بسیار حائز اهمیت است. با افزایش فشار بر زنان چه به لحاظ کاربردی و چه به لحاظ ناتوانی شعائر اسلامی از برقراری عدالت و برابری حقوق زنان در حاکمیت های اسلامی و از سوی دیگر تلاش بی وقفه جنبش های زنان و افزایش مطالبه گری آنها بر اثر آگاهی جنسیتی، بسیاری از معادلات حاکم بر هم زده است. نقش زنان در جنبش های دانشجویی، کارگران، معلمان و حضور پر رنگ آنها در اعتراضات اخیر نشان می‌دهد که آنها خواهان بر هم زدن این معادلات هستند. بیانیه های گروهی از زنان در زندان مبنی بر عدم شرکت در انتخابات به نوعی خواست گروههای مختلفی از زنانی را نمایندگی می کند که علاوه بر همراهی عمومی برای تغییر حاکمیت از طریق عدم شرکت در انتخابات، خواهان تغییر جامعه به سمت برابری جنسیتی هستند. امضا کنندگان این بیانیه نه تنها خواست عمومی تغییر سیاسی را نمایندگی کرده اند بلکه بخوبی طیف های مختلفی از زنان را برای جا انداختن تغییرات اجتماعی حال و آینده و ایفای نقش پر رنگ تر زنان را نمایندگی می‌کند.
هوشنگ
پرسشوارهء زنان در فرهنگِ غالبِ به غایت ارتجاعی, مردسالارانه و سنتی ایران "مسئله زنان" نیست و بیش از هر چیز مسئله, مشکل و محدودیت مردان ناامن و کودک صفت است. پرسشوارهء ستم چندین و چند لایه بر زنان ایرانی مسئله و مشکلات ناشی از تسلط و فرمانروایی مردان است. جالب اینجاست که حتا در زبان ما نیز, این فرهنگ مرد سالارانه و متحجر هیچگاه قادر به بیان درست و صحیح موضوع نیست و در مترقی ترین رسانه ها و کتب و مطبوعات نیز مقولهء ستمبری زنان با عنوان "مسئله زن" مطرح می شود. اولین گام در رفع ستم بر زنان اصلاح و تصحیح چنین زبان و بیان تحریف آمیز است. پرسشوارهء زن در فرهنگ ایرانی اولین و اساسی ترین گام در راه آفرینش نظام و سامانی نوین و انسانی است.