رئیس بانک مرکزی: گرانی ارز طبیعی نیست، اصلاح می‌کنیم

در حالی‌که سیر صعودی قیمت ارز و سکه در ایران ادامه دارد، رئیس بانک مرکزی می‌گوید بازار ارز حالت طبیعی ندارد و تشدید تحریم‌ها، شیوع کرونا و سقوط شدید قیمت نفت عوامل افزایش نرخ ارز هستند. او وعده داده که مشکل در حال رفع است زیرا صادرات شکل گرفته و مرزهای کشورهای همسایه در حال گشایش است.

ارز و سکه در بازار روز چهارشنبه ۳۱ اردیبهشت همچنان روند افزایشی داشت. قیمت هر دلار ۱۷ هزار و ۳۰۰ تومان بود که نسبت به روز سه‌شنبه ۱۵۰ تومان افزایش داشت. قیمت یورو نیز  ۱۸ هزار و ۸۰۰ تومان بود که نسبت به روز سه‌شنبه ۲۰۰ تومان گران‌تر شد.

همچنین قیمت سکه تمام بهار آزادی طرح جدید در بازار روز چهارشنبه هفت میلیون و ۶۵۰ هزار تومان بود که ۱۵۰ هزار تومان نسبت به روز قبل از آن افزایش یافت. سکه طرح قدیم با افزایش ۱۰۰ هزار تومانی، هفت میلیون و ۴۰۰ هزار تومان، و نیم‌سکه نیز با افزایش ۵۰ هزار تومانی سه میلیون و ۹۰۰ هزار تومان بود.

این قیمت‌ها در ساعات نخست روز پنج‌شنبه یکم خرداد تغییر چندانی نکرد.

عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی ایران شامگاه چهارشنبه ۳۱ اردیبهشت در صدا و سیمای جمهوری اسلامی درباره افزایش قیمت ارز در روزهای اخیر گفت: «افزایش قیمت ارز در هفته‌های اخیر سه دلیل اصلی دارد که عبارت است از تشدید تحریم‌ها، شیوع کرونا و سقوط شدید قیمت نفت در اسفند و فروردین که در نهایت منجر به اختلال در صادرات و ورود ارز به کشور شد.»

همتی ذخایر اسکناس در یک دهه گذشته را «بی‌سابقه» توصیف کرد و با بیان این‌که «دلیل افزایش قیمت ارز به این دلیل نیست که اسکناس نداریم»، گفت: «آن‌چه در حال حاضر در بازار اثر گذاشته، حواله است؛ حواله‌هایی که در سامانه نیما مورد استفاده قرار می‌گیرد.»

بانک مرکزی ایران با هدف سامان بخشیدن به بازار ارز در زمینه واردات کالا در ابتدای اردیبهشت ۹۷ از سامانه‌ ارزی نیما رونمایی کرد. سامانه‌ نیما (نظام یکپارچه‌ معاملات ارزی) با هدف تسهیل تأمین ارز و ایجاد فضای امن برای خریداران و فروشندگان ارز راه‌اندازی شد. این سامانه در واقع بستری آنلاین برای خرید و فروش ارز است. بر این اساس، بازرگانان درخواست‌های غیربانکی خود را برای تأمین ارز در سامانه‌ جامع تجارت ثبت می‌کنند سپس این درخواست به شکل خودکار به این سامانه منتقل می‌شود و سپس این درخواست برای صرافی‌ها قابل مشاهده می‌شود.

موضوع دخالت دولت در بازار ارز مخالفت‌هایی را در ایران برانگیخت. پس از ورود مستقیم بانک مرکزی به بازار ارز از طریق سامانه نیما اتفاقات بسیاری افتاده است. دولت و بانک مرکزی قصد داشتند به این طریق با تک‌نرخی کردن ارز تعادل بازار را حفظ کنند، ولی ارز نه‌تنها در سامانه نیما تک‌نرخی نشد، بلکه به رونق گرفتن بازار ارز قاچاق و زیرزمینی نیز دامن زد.

رئیس کل بانک مرکزی در مصاحبه تلویزیونی خود گفت: «ما نمی‌خواهیم در بازار دخالت کنیم؛ هرچند این نوسان طبیعی نیست و به‌خاطر شرایط خاص کشورمان است». او تأکید کرد که مشکل گرانی ارز «درحال رفع است» چراکه به‌گفته او صادرات شکل گرفته و مرزهای کشورهای همسایه در حال گشایش است.

رئیس کل بانک مرکزی نرخ‌های فعلی در بازار ارز را حاصل شایعاتی درباره تورم چند درصدی دانست و گفت: «به‌نظر ما با همین نفت ۳۰ دلاری و وضعیت موجود صادرات و نقدینگی، در سال جاری تورم نباید بیشتر از ۲۴ درصد باشد و هدف‌گذاری بانک مرکزی برای سال جاری تورم ۲۲ درصدی است. نقدینگی را کنترل کرده و تورم را نیز هدف‌گذاری خواهیم کرد؛ پیش‌بینی ما این است که انتظارات تورمی کاسته می‌شود و تعادل در بازارها ایجاد خواهد شد.»

با این حال او از مردم خواست تا روی ارز سرمایه‌گذاری نکنند و اگر چنین کردند خطر آن را هم بپذیرند.

از آن‌جا که افزایش نرخ حواله درهم از عوامل تخمین قیمت دلار در بازار ایران به‌شمار می‌رود برخی فعالان بازار ارز، افزایش قیمت دلار در روز چهارشنبه را ناشی از عبور دوباره نرخ حواله درهم از مرز ۴ هزار و ۹۰۰ تومانی دانستند. برخی نیز افزایش ارزش دلار در کشورهای همسایه را عامل این صعود خواندند.

روزنامه دنیای اقتصاد در روز پنج‌شنبه یکم خرداد نوشته است که در شرایط کنونی بیشتر معامله‌گران در انتظار واکنش بازار به مرز ۱۸ هزار تومانی هستند.

کارشناسان اقتصادی  دلیل مهم افزایش قیمت ارز در شرایط کنونی را کاهش درآمدهای نفتی تحت تأثیرکاهش قیمت نفت از یک سو و تحریم‌‌های آمریکا علیه ایران از سوی دیگر می‌دانند. بر اساس تازه‌ترین آمار، مجموع صادرات رسمی و غیررسمی نفت ایران به کمتر از ۲۵۰ هزار بشکه در روز سقوط کرده است. در همین حال شیوع بیماری کوویدـ ۱۹ صادرات غیر نفتی ایران که عمدتاً به کشورهای همسایه انجام می‌شود، به‌شدت کاهش داده و در نتیجه ارز حاصل از آن نیز به همان نسبت کاهش یافته است.

از سوی دیگر دولت با کسری تاریخی منابع بودجه سال جاری روبه‌رو شده است و از تأمین بیش از نیمی از درآمدهای بودجه ناتوان است.

در چنین شرایطی که درآمدهای ارزی دولت به شدت سقوط کرده و امکان جابگرینی آن از طریق منابع ریالی داخلی مانند مالیات وجود ندارد، دولت برای تأمین بخشی از بودجه جاری خود در بازار ارز مداخله می‌کند.

بیشتر بخوانید: