پروژه دولت برای احیای دریاچه ارومیه به پایان رسید

به گفته رئیس سازمان برنامه و بودجه، بخش بزرگی از طرح‌‌های احیای دریاچه ارومیه در سال ۹۹ به اتمام می‌رسد. رئیس سازمان محیط زیست نیز اعلام کرد که یکی از مهم‌ترین عوامل احیای دریاچه ارومیه، کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب در بخش کشاورزی است.  ۱۰ هزار میلیارد تومان به پروژه‌های احیای دریاچه ارومیه اختصاص داده شد اما آنچه که واقعا در افزایش تراز سطح دریاچه موثر افتاد، بارندگی‌های بهار ۹۸ بود و با این‌حال دولت این را هم به حساب خودش گذاشت.  

محمد باقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور و عیسی کلانتری، رئیس سازمان محیط زیست صبح دوشنبه ۱۹ خرداد برای بازدید از پروژه‌های احیای دریاچه ارومیه وارد ارومیه شدند. در این سفر، نوبخت و کلانتری علاوه بر بررسی آخرین وضعیت پروژه‌های احیای دریاچه ارومیه از روند احداث سد کانی سیب، تونل انتقال آب و دریاچه ارومیه بازدید خواهند کرد.

به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) محمد باقر نوبخت در جمع خبرنگاران اعلام کرد که احیای دریاچه ارومیه که از سال ۱۳۹۳ آغاز شد در سال جاری به پایان می‌رسد. رئیس سازمان برنامه و بودجه گفت:

«افزایش ۲۶ سانتی متری تراز و حدود یکهزار و ۸۹ کیلومتر مربعی وسعت دریاچه ارومیه، از موفقیت این طرح نشان دارد.»

به گفته نوبخت دولت روحانی به احیای دریاچه ارومیه در مجموع حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان اختصاص داده است.   

دریاچه ارومیه

دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین آبگیر دائمی در آسیای غربی در شمال غرب فلات ایران قرار گرفته ‌است. حوضه آبریز دریاچه ارومیه، ۵۱٬۸۷۶ کیلومتر مربع است: معادل بیش از ۳٪ مساحت کل کشور.

این دریاچه از اواسط دهه ۸۰ شروع به خشک شدن کرد و امروزه در خطر خشک شدن کامل قرار دارد. بررسی تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۵ دریاچه ۸۸ درصد مساحت خود را از دست داده بود.  خشکسالی تنها باعث کاهش ۵ درصدی بارش در حوزه آبریز دریاچه شده و عوامل انسانی شامل پروژه‌های جاه‌طلبانه توسعه اقتصادی-آبی به همراه ساخت بزرگراه ۱۵ کیلومتری بر روی دریاچه با دریچه کوچک دو کیلومتری وضعیت دریاچه را به بحران کشانده‌ که برای ساخت آن از کوه مجاورت دریاچه استفاده کردند.

تا سال ۲۰۱۲ بیش از ۲۰۰ سد بر روی رودخانه‌های حوزه آبریز این دریاچه در مرحله آماده بهره‌برداری، یا پایان مراحل طراحی بودند.

مطالعه و اجرای طرح‌های انتقال آب و لوله‌گذاری در سطح ۶ هزار هکتار برای جلوگیری از هدررفت آب و افزایش بازدهی مصرف آب، مطالعه و احداث شبکه‌های فرعی مدرن آبیاری زهکشی در سطح ۷ هزار و ۷۲۳ هکتار، جایگزینی کشت‌های گلخانه‌ای به جای سبزی و صیفی در سطح ۱۰۰ هکتار و تهیه نقشه کاداست در اراضی کشاورزی از دیگر طرح‌های اجرا شده در بخش کشاورزی در راستای احیای دریاچه ارومیه است. قرار بود تهیه نقشه کاداست اراضی کشاورزی در سطح ۴۷۰ هزار هکتار انجام شود که به علت قطع اعتبار فقط ۲۵۰ هزار هکتار اجرایی شده است.

عیسی کلانتری، رئیس سازمان محیط زیست که همراه با نوبخت در جمع خبرنگاران در فرودگاه تبریز حضور داشت اعلام کرد تونل انتقال آب به دریاچه ارومیه در شش ماه آینده تکمیل می شود و با بهره‌برداری از آن، حجم آب دریاچه در هفت سال بعد به ۱۴ میلیارد و ۷۰۰ میلیون مترمکعب می‌رسد. انتظار می‌رود با تکمیل این طرح  این پهنه آبی پس از سال‌ها احیا شود.

به گفته کلانتری، با انتقال آب از زاب، سد پسوه و تصفیه‌خانه‌های ارومیه و تبریز، سالانه حدود یک میلیارد متر مکعب آب به صورت دائم وارد دریاچه ارومیه خواهد شد. قرار است این طرح‌ها در سال جاری تکمیل شود. رئیس سازمان محیط زیست گفت:

«یکی از مهم‌ترین عوامل احیای دریاچه ارومیه، کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب در بخش کشاورزی است که تاکنون ۳۶ درصد آن تحقق یافته و بر خلاف تصورات اولیه که گمان می‌شد کاهش آب منجر به کاهش تولید محصول خواهد شد، طبق اعلام وزارت جهاد کشاورزی، حدود ۱۷ درصد افزایش تولید محصولات کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه اتفاق افتاده است.»

کلانتری یادآوری کرد:

«این افزایش نشان می دهد که هدر رفت آب در بخش کشاورزی حوضه آبریز دریاچه ارومیه خیلی بالا بوده است.»

رئیس سازمان محیط زیست اظهار امیدواری کرد که دریاچه ارومیه تا پایان سال ۱۴۰۶ به طور کامل احیا شود.

با روی کار آمدن دولت روحانی، احیای دریاچه ارومیه در دستور کار قرار گرفت و با این حال توفیقی حاصل نشد. در مهر ۹۶ تراز سطح آب این دریاچه ۱۲۷۰.۲۵ متر اعلام شد که نسبت به سال قبل کاهش یافته بود. با بارندگی‌های بهار ۹۸ اما دریاچه نیز از آب‌های سر ریز سدها و سیلاب‌ها تغذیه شد و میزان تراز آن افزایش یافت.  

دریاچه ارومیه از اواسط دهه ۱۳۸۰ شروع به خشک شدن کرد. بنا بر آمار بین‌المللی تا سال ۲۰۱۵ میلادی حدود ۸۰ درصد از مساحت آن خشک شده بود.

در صورت خشک شدن این دریاچه هوای معتدل منطقه تبدیل به هوای گرمسیری با باد‌های نمکی خواهد شد و زیست‌محیط منطقه تغییر خواهد کرد. بسیاری از آلودگی‌های شامل فلزات سمی سنگین مورد استفاده در صنعت و مواد سمی مورد استفاده در کشاورزی به آب‌های سطحی و زیر سطحی مرتبط با دریاچه نفوذ کرده‌اند و در صورت خشک شدن دریاچه، علاوه بر نمک بسیاری از مواد سمی هوازی شده و خطرات بیماری‌های تنفسی برای زیست‌بوم و مردم منطقه به وجود خواهد آورد.

بیشتر بخوانید: