واکسن کرونا: آخرین خبرها و همه آنچه لازم است بدانید

پژوهشگران و دانشمندان در سراسر جهان، در حال مسابقه‌ برای تهیه و تولید واکسن کووید-۱۹ هستند، سازمان جهانی بهداشت در حال حاضر بیش از ۱۴۰ کاندیدا برای واکسن را زیر نظر دارد. ۲۷ واکسن اکنون مرحله آزمایش بر روی انسان را می‌گذرانند.

تولید واکسن کاری بسیار دشوار و طولانی است و مراحل متعددی را شامل می‌شود. رکورد تهیه واکسن ۴ سال است، اما یک دهه کار بر روی یافتن هم چندان غیر معمول نیست. در مورد ویروس کرونا انتظار می‌رود که  این زمان بین ۱۲ تا ۱۸ ماه طول بکشد و تا سال آینده یک واکسن ایمن و موثر وارد بازار شود.

اکنون بیش از ۱۴۰ واکسن در مرحله پیش-بالینی (پری‌کلینیکال) است و هنوز بر روی انسان آزمایش نشده. دراین مرحله دانشمندان واکسن را بر روی حیواناتی نظیر موش یا میمون آزمایش و چگونگی پاسخ ایمنی را مطالعه می‌کنند. ۱۸ واکسن در فاز نخست هستند. این فاز، مرحله‌ای است که واکسن از نظر ایمنی و میزان مصرف مورد آزمایش قرار می‌گیرد. ۱۲ واکسن فاز دوم را که مرحله ای فراتر از آزمایش‌های ایمنی بالینی است، می‌گذرانند. شش واکسن در فاز سوم هستند، که در حقیقت فاز آزمایشی در مقیاس بزرگ و بر روی داوطلبان متعدد است. 

و یک واکسن (ساخت چین) برای استفاده محدود مجوز گرفته است.

واکسن کرونا، واکسنی سیاسی

دانشمندان نگران دخالت سیاست در روند تولید و توزیع واکسن کرونا هستند. آوریل سال جاری وقتی بیمارستان‌های آمریکا پر از بیماران کووید ۱۹ بود و بخش عمده‌ای تحت تدابیر قرنطینه قرار داشت، وزارت بهداشت و خدمات انسانی طی یک کنفرانس خبری در کاخ سفید گفت که تولید سریع واکسن کرونا بهترین راه‌ حل برای کنترل همه‌گیری ویروس کرونا است. متعاقب آن یک جدول زمانی برای ابتکاری با نام « عملیات سریع وارپ» توسط دولت ترامپ تعیین شد. بر اساس این طرح دولت فدرال تلاش‌ها برای تهیه ، تولید و توزیع واکسن کرونا را تسهیل و تسریع می‌کند. کنگره تاکنون برای این عملیات حدود ۱۰ میلیارد دلار بودجه تخصیص داده است.

این عملیات انتقادهایی را هم به همراه داشته: جدول زمانی پروژه نخستین اشکال است و برخی دانشمندان هدف تعیین شده برای تولید و توزیع صدها میلیون واحد واکسن کووید- ۱۹ تا پایان سال ۲۰۲۰ را غیر معقول و غیر عملی می‌دانند. دیگر انتقادی که به این طرح وارد شده، دخالت بودجه دولتی در رقابت میان شرکت‌های دارویی است.

سورپرایز اکتبر

عده‌ای نیز این نکته را مطرح می‌کنند که پرزیدنت ترامپ با تسریع در تولید واکسن پیش از انتخابات نوامبر قصد دارد از واکسن برای انتخاب مجدد خود بهره گیرد.

سورپرایز اکتبر در اصطلاح فرهنگ سیاسی آمریکا به معنای یک واقعه خبری است که به عمد در ماه اکتبر و پیش از انتخابات ریاست جمهوری ایجاد یا منتشر می‌شود و هدف از آن تاثیر بر نتیجه انتخابات ریاست جمهوری است که نوامبر هر چهار سال یک بار برگزار می شود.

مجله نیشن( یکی از قدیمی‌ترین هفته‌نامه‌های چاپ آمریکا) پنج شنبه پیش در مطلبی باعنوان:« سورپرایز اکتبر ترامپ: واکسنی برای کوید-۱۹؟» نوشت، با تعجیل در تولید یک واکسن چه چیزی را از دست می‌دهیم؟ یک پاندمیک طولانی‌تر؟  تلف کردن پول به غایت؟ و پذیرفتن خطر تضعیف اعتماد عمومی جامعه به هر واکسنی؟

نیشن به این نکته اشاره می‌کند که برای تولید واکسنی موثر چندین سال زمان لازم است، در مورد واکسن ایدز حتی چهار دهه تلاش به نتیجه قطعی نرسیده و با این حال  رئیس جمهوری آمریکا انتظار دارد ظرف کمتر از یک سال واکسن کووید ۱۹ پیدا شود. در آمریکا هیجان برای دستیابی به واکسن کوید-۱۹ به اندازه‌ای شدید است که بعید نیست کاخ سفید ماه اکتبر چیزی را ناگهان رو کند تا شانس خود را در انتخابات نوامبر تقویت کند.

واقعا کی به واکسن می‌رسیم؟

گزارش‌‌هایی که در ژوئیه ۲۰۲۰ منتشر شد نوید نزدیک شدن به مراحل پایانی تولید واکسن را می‌داد.

«آکسفورد» و «آسترازنکا» ( که به طور مشترک در حال کار بر روی تولید واکسن هستند) نتایج امیدوارکننده‌ای از نخستین مرحله آزمایش بالینی واکسن‌ کرونا را در شماره اخیر ژورنال پزشکی لنست منتشر کردند. لنست نوشت با وجود چند عارضه جانبی واکسن ایمن است و در هر دو بخش سیستم ایمنی پاسخ قوی ایمنی را از خود نشان داده است. شرکت آمریکایی مدرنا، در جریان فاز نخست آزمایش به پاسخ مثبت درباره حضور آنتی بادی (پادتن) رسید و نتایج آزمایش واکسن‌های در دست تولید و آزمایش توسط «نام کاینسینو بیولوژیک»، «فایزر» و«بیونتک» همگی مثبت بودند. در روسیه یک موسسه تحقیقاتی اعلام کرد که وارد فاز سوم آزمایش می‌شود و کره شمالی نیز مدعی شد که مرحله آزمایش بالینی واکسن ساخت این کشور را شروع کرده است.

اما بدون بررسی داده‌ها پس از آزمایش گسترده بر روی تعداد قابل توجهی از داوطبان هرگونه نتیجه گیری نهایی ممکن است گمراه کننده باشد و هر چند جای امیدواری بسیار است، اما  هنوز برای جشن گرفتن زود است.

سناریوی روز پس ازتولید واکسن

در محافل کارشناسان بهداشت عمومی نگرانی تازه‌ای مطرح است: امیدواری برای واکسن بیش از اندازه است و اخباری که از سوی شرکت‌های دارویی و سیاستمداران در مورد حتمی بودن و قریب الوقوع بودن واکسن کرونا منتشر می‌شود ممکن است به مردم باورهای غیر واقعی منتقل کرده و سطح انتظارات آن‌ها را از واکسن را بالا ببرد.

واقعیت آن است که فردای روز تولید واکسن همه چیز به حالت عادی باز نمی‌گردد. آنهایی که در صف نخست دریافت واکسن هستند حتی پس از دریافت آن، ناگهان ایمن نمی‌شوند و ممکن است سیستم ایمنی بدن چندین هفته برای تطبیق و مبارزه با بیماری لازم داشته باشد.

در بسیاری از واکسن‌ها لازم است که یک تزریق دوم چند هفته پس از تزریق اول صورت گیرد تا دفاع ایمنی بدن را بالا ببرد.

ایمنی هم ممکن است چندان با دوام و پایا نباشد و حتی ممکن است پس از دریافت واکسن هنوز هم فرد ناگزیر شود مدتی فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت کند و ماسک بزند.

به هر حال ممکن است گروهی هم چندان تمایلی به دریافت واکسن نداشته باشند، یا اصلا واکسن به تعداد کافی موجود نباشد.

در تصور عموم واکسن به عنوان راه حلی معجزه‌آسا برای کرونا است، اما این تصور با واقعیت فاصله دارد.

عدالت واکسنی

و در آخر اگر فکر می‌کنید که در توزیع واکسن همه انسان‌ها برابرند، باید توجه کنید که واکسن هم مانند سایر چیزها در این جهان است. کشورهای ثروتمند زودتر از کشورهای فقیر به واکسن دسترسی خواهند داشت.

ژاپن تایمز در گزارشی نوشت که کشورهای ثروتمند هم اکنون میلیاردها واحد از واکسن کرونا را برای خود کنار گذاشته‌‌اند و باقی جهان باید در انتهای صف بایستند.

آمریکا، بریتانیا و ژاپن بر اساس توافق هایی که با شرکت‌های دارویی بسته‌اند بخشی از واکسن تولیدی را دریافت می‌کنند، اتحادیه اروپا هم به طور جدی در حال تلاش برای بدست آوردن و اطمینان از دسترسی به واکسن است.

هرچند گروه‌های بین المللی و تعدادی از کشورهای جهان قول داده‌اند واکسن برای همه باشد، اما تامین واحدهای مورد نیاز برای ۷ میلیارد و ۸۰۰ میلیون نفر ساکن کره زمین چندان کار آسانی نیست.

قول یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون واحد از واکسن بالقوه کووید-۱۹ ( در حالی که هنوز أصلا تولید نشده) به آمریکا، بریتانیا، اتحادیه اروپا و ژاپن داده شده است، و ممکن است حدود یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون واحد دیگر نیز به این رقم افزوده شود.

حدود شش ماه از آغاز فراگیری ویروس کرونا در سراسر جهان می‌گذرد، دست کم ۱۸ میلیون مورد تایید شده از این بیماری در ۱۸۸ کشور جهان مشاهده شده و نزدیک به ۷۰۰ هزار مورد مرگ بر اثر ابتلا به این ویروس ثبت شده است.

بیشتر بخوانید: