حمله به نفت‌کش اسرائیلی و دردسرهای جدید برای برجام

پنج‌شنبه ۷ مرداد / ۲۹ ژوئیه حمله‌ای با پهپاد انتحاری به نفت‌کش مرسر استریت زیر مدیریت شرکت زودیاک ــ با مالک اسرائیلی ــ در نزدیکی سواحل عمان صورت گرفت و دو خدمه بریتانیایی و رومانیایی آن را کشت. این نخستین حمله مرگبار در نبرد دریایی مخفی ایران و اسرائیل در سال‌های اخیر بود.

شبکه خبری سی ان ان گزارش داده که نفت‌کش از دار السلام تانزانیا به سمت فجیره در امارات متحده عربی در حرکت بود و هیچ باری نداشت و پرچم لیبریا را برافراشته بود. دو حمله به کشتی صورت گرفت و در حمله دوم بود که دو خدمه کشته شدند.

نفتالی بنت مستقیماً تهران را به دست داشتن در حمله متهم کرد و وعده تلافی داد. وزارت خارجه جمهوری اسلامی دست داشتن در حمله را تکذیب کرد و سخنان بنت را «اتهام‌زنی واهی» خواند.

از زمان خروج دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری پیشین ایالات متحده از «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) در مه ۲۰۱۸، ایران و اسرائیل در دریا کشتی‌های تجاری یکدیگر را هدف قرار داده اند. با انتخاب جو بایدن به ریاست‌جمهوری آمریکا امیدها به رفع تنش هسته‌ای افزایش یافت اما به نتیجه‌ای ختم نشد.

حمله اخیر به مرسر استریت در شرایطی صورت می‌گیرد که تهران به کشورهای اروپایی اطلاع داده که تیم مذاکره‌کننده ایرانی بعد از آغاز به کار دولت ابراهیم رئیسی (عضو هیئت مرگ) در اواسط اوت سال جاری به مذاکرات وین بازمی‌گردد.

علی ربیعی سخنگوی دولت روحانی گفته بود شورای عالی امنیت ملی تفاهم‌های حاصل‌آمده در شش دور مذاکرات وین را ناسازگار با قانون مصوب مجلس در زمینه تحریم‌ها و احیای برجام در آذر ۹۹ تشخیص داده است، هرچند سخنگوی شورای عالی امنیت ملی این سخنان را تکذیب کرد. حسن روحانی رئیس جمهوری ۲۳ تیر درباره احیای برجام گفت: «امروز سفره‌ای آماده است، کار آماده است. فرصت دولت دوازدهم را از دستش گرفتند. امیدواریم دولت سیزدهم کار را تکمیل کند.»

همزمان رسانه‌های آمریکایی از سرسخت‌ترشدن موضع دولت جو بایدن علیه جمهوری اسلامی گزارش داده اند.

حمله تلافی‌جویانه ایران؟

کانال ۱۳ تلویزیون اسرائیل در گزارشی شنبه ۳۱ ژوئیه / ۹ مرداد ادعا کرد که حمله پهپادی به نفت‌کش اسرائیلی در تلافی حمله سایبری اخیر اسرائیل علیه ایران صورت گرفته است.

حمله سایبری ادعاشده در اوایل ژوئیه علیه سیستم قطار ایران انجام شد و هکرها پیام‌های دروغ درباره تأخیر قطار یا کنسلی آنها در صفحه‌های نمایش برنامه قطارها در ایستگاه‌هایی در نقاط مختلف ایران پخش کردند. بر اساس گزارش کانال ۱۳، آنها همچنین از مشتریان می‌خواستند برای اطلاعات بیشتر تماس تلفنی بگیرند و شماره تلفن دفتر علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی را دادند.

کانال ۱۳ بدون مشخص کردن منبع اطلاعاتش ادعا کرد که جمهوری اسلامی در حال پاسخ دادن به این حمله سایبری است. هدف حمله‌های ایران نیز افزایش هزینه بیمه برای کشتی‌های مرتبط با اسرائیل ذکر شده است.

تلویزیون العالم، وابسته به حکومت جمهوری اسلامی اما به نقل از منابع خود گفته بود که «نیروهای مقاومت سوریه» حمله را به تلافی حمله اسرائیل به سوریه در هفته گذشته انجام داده اند که در آن دو «سرباز مقاومت» کشته شده اند.

آیا تنش بین ایران و اسرائیل شدت می‌گیرد؟

نبرد مخفی ایران و اسرائیل تا کنون تدریجی پیش رفته است. آموس هارل، تحلیلگر روزنامه «هاآرتص» اسرائیل در ستونی هشدار داده است که حمله اخیر به نفت‌کش مرسر استریت می‌تواند اسرائیل را به کنش تلافی‌جویانه سختی بکشاند.

او می‌نویسد که به دلیل افزایش تنش‌ها در جایی دور از مرزهای اسرائیل، ظاهراً مردم اسرائیل توجه چندانی به این موضوع ندارند و بابت آن نگران نیستند.

اما تحلیلگر اسرائیلی هشدار می‌دهد که شاید وضعیت تغییر کند:

«اکنون مشکلات فوری‌تری وجود دارند: از شیوع ویروس کرونا تا تلاش‌ها برای تثبیت ائتلاف حاکم. اما اگر افزایش تنش‌ها با ایران ادامه پیدا کند، می‌تواند بر بقیه تابستان سایه بیفکند و در دستور کار دفاعی اسرائیل، اولویت بالاتری بیابد».

بیزنس اینسایدر نیز به نقل از یک مقام اسرائیلی ناشناس نوشته که «اسرائیل کار بسیار سختی برای چشم‌پوشی در برابر این حمله دارد.»

اسرائیل به دنبال افزایش قابلیت جنگ دریایی

جروزالم پست، روزنامه محافظه‌کار اسرائیلی در ستونی نوشته است که ایران در جنگ دریایی بر اسرائیل برتری دارد و به همین خاطر، اسرائیل به دنبال تقویت بنیان نظامی خود در دریاست.

این روزنامه می‌نویسد:

بنا به ستون منتشرشده در جروزالم پست، اسرائیل هنوز پاسخ مشخصی برای این دست حملات ایران ندارد:

این روزنامه می‌نویسد چنین استراتژی‌ای پس از بر سر کار آمدن ابراهیم رئیسی (عضو هیئت مرگ) ــ «که می‌خواهد نشان دهد خیلی سرسخت است» ــ کافی نیست.

دولت بایدن به دنبال افزایش فشار بر ایران

نشریه آمریکایی «هیل» در گزارشی خبر داده است که دولت جو بایدن به دنبال افزایش فشارها بر ایران است تا تهران را به پای میز مذاکره بکشاند.

به گزارش هیل، گزینه‌های روی میز ایالات متحده اعمال محدودیت‌های سختگیرانه‌تر بر صادرات نفت ایران و نیز وضع تحریم‌های جدید بر برنامه‌های پهپادی و موشکی جمهوری اسلامی است.

ایالات متحده هشدار داده که مذاکرات را به صورت بی‌پایان ادامه نخواهد داد. تهران نیز هشدار مشابهی صادر کرده است.

روزنامه آمریکایی «نیویورک‌تایمز» نیز از بدبینی مقام‌های دولت بایدن نسبت به مذاکرات در ایران خبر می‌دهد:

نیویورک‌تایمز همزمان اعلام کرده که شماری از دیپلمات‌های اروپایی با این استدلال ایران همراهند که باید تضمینی برای خارج نشدن دوباره ایالات متحده از برجام وجود داشته باشد. یکی از آنها گفته: «یک بار اتفاق افتاد، بار دیگر هم می‌تواند اتفاق بیفتد».

ایران تعهد حکومت آمریکا را برای خارج نشدن یکجانبه از برجام می‌خواهد اما دولت بایدن به تهران گفته چنین چیزی ممکن نیست، زیرا توافق بین دو کشور در کنگره به عنوان عهدنامه به تصویب نخواهد رسید و دولت فعلی نمی‌تواند بر اساس قوانین ایالات متحده دولت بعدی یا کنگره بعدی را از تغییر در سیاست‌گذاری منع کند. یک پیشنهاد دیگر ایران مشروط کردن خروج آمریکا از برجام به توافق سازمان ملل است که آن هم به گفته «وال استریت ژورنال» بر خلاف قانون اساسی این کشور خواهد بود.