اعدام‌های سال ۶۷ در زندان اوین به روایت عفت ماهباز
دادگاه حمید نوری، نخستین محاکمه یکی از عاملان اعدام‌های سال ۶۷ در سوئد در حال برگزاری است. این دادگاه به کشتار زندانیان سیاسی در زندان گوهردشت می‌پردازد اما بخش زیادی از اعدام‌ها در اوین رخ داد. زمانه درباره اعدام زندانیان سیاسی در زندان اوین با عفت ماهباز، نویسنده و از جان‌به‌دربردگان کشتار تابستان ۶۷ گفت‌وگو کرده است. ماهباز در آن تابستان در اوین زندانی بود.
فرزاد صیفی‌کاران
عفت ماهباز، زندانی سیاسی از ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۹
۳۳ سال از تابستانی که به «کشتار ۶۷» معروف شد می‌گذرد. در آن تابستان زندانیان سیاسی وابسته به احزاب چپ و هوادار سازمان مجاهدین خلق در زندان‌های مختلف، علی‌الخصوص زندان‌های اوین و گوهردشت به صورت گسترده و دسته‌جمعی اعدام و اجساد آنها به صورت مخفیانه به خاک سپرده است.
هنوز هم بعد از گذشت سه دهه، از حقیقت آنچه در پشت دیوارهای زندان‌های ایران در سال ۶۷ با توسل به «فتوای» روح‌الله خمینی، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی گذشت، اطلاع دقیقی در دست نیست و تعداد دقیق اعدام‌شدگان نیز مشخص نیست. اما آنچه انکارناپذیر است، جنایتی است که در این سال به وقوع پیوست.
اکنون برای اولین بار یکی از عاملان اعدام‌های سال ۶۷ در زندان گوهردشت به نام حمید نوری که با نام مستعار حمید عباسی شناخته می‌شد، در سوئد بازداشت و دادگاهی برای رسیدگی به اتهامات او جریان دارد. دادگاهی که مسیر تازه‌ای بر سر راه جنبش دادخواهی ایران باز کرده است و همه فارغ از نتیجه دادگاه، در انتظار آشکار شدن حقیقت درباره این اعدام‌ها و سرنوشت عزیزان‌شان هستند.
اما دادگاه سوئد که تا آوریل سال ۲۰۲۲ ادامه پیدا خواهد کرد، تنها به اعدام‌های سال ۶۷ در زندان اوین خواهد پرداخت، زمانی که حمید نوری (عباسی) به عنوان یکی از اعضای هیأت مرگ در نقش دادیار در این زندان زندانیان را برای اعدام انتخاب می‌کرد.
بخش عمده‌ای از اعدام دسته‌جمعی زندانیان سیاسی در سال ۶۷ در زندان اوین اتفاق افتاد. زمانه به همین مناسب با عفت ماهباز، نویسنده و از جان‌به‌دربردگان اعدام‌های تابستان ۶۷ که آن زمان در زندان اوین دوران محکومیت خود را سپری می‌کرد، گفت‌وگو کرد. زمانه از عفت ماهبار درباره تجربه او از این اعدام‌ها، چگونگی و زمان شروع پرسیده است.
◾️ گفت‌وگوی زمانه با عفت ماهباز را بشنوید:
عفت ماهباز در گفت‌وگو با زمانه اعدام‌های سال ۶۷ را برنامه‌ریزی شده می‌داند و معتقد است مقدمات این اعدام‌ها و جداسازی زندانیان به این منظور از اواسط سال ۱۳۶۶ آغاز شده بود. او همچنین به چگونگی و تاریخ شروع اعدام‌ها در زندان اوین پرداخته است و به اعدام تعدادی از زندانیان سیاسی زن نیز اشاره می‌کند.
عفت ماهباز دوم فروردین ۱۳۶۳ همراه با همسرش، علیرضا (شاپور) اسکندری دستگیر شد. دستگاه امنیتی جمهوری اسلامی پیش‌تر علی ماهباز، برادر عفت ماهباز را ۱۳۶۰ اعدام کرده بود و بعدتر در تابستان ۱۳۶۷ علیرضا اسکندری، همسر او را نیز در زندان اوین اعدام کرد (نامه سرگشاده ماهباز به علی مطهری در مورد اعدام‌های ۱۳۶۷).
علاوه بر برادر و همسر، چند تن از دوستان عفت ماهباز نیز در دهه شصت اعدام شدند. عفت ماهباز ۷ سال را زندان به همراه شکنجه گذرانده است.
«فراموشم مکن» نام کتاب خاطرات عفت ماهباز از سال‌های زندان در دهه ۱۳۶۰ است.
پی‌نوشت: در فایل صوتی مصاحبه عفت ماهباز در مورد بردن سه تن از زندانیان سیاسی هوادار مجاهدین از بند به تاریخ سوم مرداد اشاره می‌کند، او بعدا تصحیح کرد این اتفاق در تاریخ چهارم مرداد افتاده است.
◾️ گفت‌وگوی عفت ماهباز با زمانه مقابل دادگاه حمید نوری در سوئد:
نظرها
نظری وجود ندارد.