ایرانیان مهاجر در ترکیه: شرایط مثل ایران شده است

شیوع بیماری کووید-۱۹، کاهش ورود توریست به ترکیه، افزایش اختلافات داخلی میان جریان حاکم (حزب آک پارتی) و دیگر احزاب مخالف، افزایش اختلافات کشورهای غربی با ترکیه در رابطه با مداخلات منطقه‌ای، تغییر سیاست‌های پولی و بانکی، تغییرات پی در پی رؤسای بانک مرکزی و موضوع پایین نگه داشتن سود بانکی توسط شخص رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه (ترکیه از ماه سپتامبر ۲۰۲۱ نرخ بهره اصلی خود را از ۱۹ به ۱۴ درصد کاهش داده است) از جمله دلایل اصلی شکل‌گیری وضعیت نامطلوب‌ حاکم بر زندگی مهاجران (پناهجویان و غیرپناهجویان) در ترکیه ارزیابی می‌شود. این امر باعث شده است زندگی بسیاری از ایرانیان غیرپناهجو نیز از وضعیت حاکم بر اقتصاد این کشور متأثر شود.

زمانه در گفت‌وگو با چند ایرانی ساکن ترکیه، به ارائه شمایی از وضع موجود پرداخته است.

بحران اقتصادی و تجربه تزلزل دوباره برای ایرانیان

طبق آمار بلومبرگ، نرخ تورم ترکیه با ثبت ۳۶ درصد به بالاترین سطح خود در ۲۰ سال گذشته رسیده است. افزایش نرخ حمل و نقل، اقلام غذایی، کرایه مسکن و مایحتاج ضروری زندگی باعث سخت‌تر شدن شرایط زندگی برای ایرانیان مهاجر شده است.

ماندانا، یکی از مهاجران، در این باره به زمانه می‌گوید:

این زوج ایرانی پیش از این هم چنین فشاری را در ایران و به شکل دیگری (به دلیل نوسانات بورس) تجربه کرده‌اند و همین مسأله هم باعث شده تا تصمیم به مهاجرت به ترکیه بگیرند؛ یعنی برای دوری از نوسانات ارزی و تورم.

ماندانا در ادامه صحبت‌های خود می‌گوید:

ماندانا در ادامه روایت خود به تجربه کاری‌اش در ترکیه می‌پردازد و به زمانه می‌گوید:

به گفته این ایرانی ساکن ترکیه، اکنون مهم‌ترین دغدغه این زوج و دیگر دوستان و آشنایانشان، کنار آمدن صاحبخانه‌ها با کرایه است که به شکل سرسام‌آوری افزایش یافته است.

بر اساس گزارش رسانه‌های ترکیه، برآورد سازمان آمار این کشور و شاخص قیمت مصرف کننده، افزایش نرخ اجاره در سال ۲۰۲۲ برای کشور ترکیه در حدود ۱۹,۶۰ درصد برآورد شده است؛ در حالی که این زوج شرایط متفاوتی را تجربه می‌کنند.

در واقع علی‌رغم تأکید قانونی در این زمینه، وضعیت در واقعیت عینی متفاوت است که این موضوع شرایط را برای این زوج نگران‌کننده‌تر از قبل کرده است:

این در حالی‌ست که این زوج بر اساس برآورد سازمان آمار ترکیه، باید دو هزار و ۴۰۰ لیر به عنوان کرایه پرداخت کنند.

نگرانی دانشجویان شهریه‌پرداز

بر اساس آخرین آمارها بیش از هفت هزار دانشجوی ایرانی در ترکیه تحصیل می‌کنند که تعداد زیادی از آنها دانشجویان شهریه‌پرداز به شمار می‌آیند. پایین آمدن ارزش لیر در ترکیه وضعیت این دانشجویان را نیز متأثر کرده است.

سعید، یکی از دانشجویان ایرانی که با پرداخت شهریه در ترکیه تحصیل می‌کند معتقد است با ادامه این وضعیت امکان پرداخت شهریه را نخواهد داشت.

او در گفت‌وگو با زمانه می‌گوید:

افزایش شهریه دانشگاه‌ها دغدغه شهروندان ترکیه نیز هست. برای نمونه افزایش شهریه یک دانشگاه خصوصی در منطقه زیتون بورنو استانبول در سال ۲۰۲۱ با مخالفت و اعتراض دانشجویان همراه بود.

شاهرخ، یکی دیگر از دانشجویان ایرانی ساکن ترکیه است که معتقد است نوسانات اقتصادی در ترکیه باعث شده است تا شهریه دانشگاه او از سالی ۷۵ هزار لیر به ۸۵ هزار لیر افزایش پیدا کند:

وضعیت پناهجویان ایرانی بدتر است

بر اساس آمار، مهاجرت ایرانیان به ترکیه از سال ۲۰۱۶ تا‌کنون سه برابر شده است؛ با این توضیح که ترکیه اغلب به عنوان مقصد نهایی مهاجران ایرانی شناخته نمی‌شود اما با توجه به دسترسی آسان، یکی از گزینه‌های قابل توجه مهاجران ایرانی است.

امروزه بیش از ۱۲۰ هزار ایرانی مهاجر در ترکیه سکونت دارند. این آمار منهای آمار پناهجویان ایرانی ساکن ترکیه است که بر اساس آمار بخش ترکی یورونیوز، نزدیک به ۲۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود. این افراد اغلب به دلیل فشارهای سیاسی مجبور به ترک وطن شده‌اند.

تغییرات اقتصادی، زندگی این دسته از مهاجران را شدیدتر تحت الشعاع قرار داده است و برای بعضی از این هموطنان، برخی کالاها در ترکیه قیمت سرسام‌آوری پیدا کرده‌اند.

رضا، یکی از ساکنان ترکیه که از ۲۰۱۷ در آنکارا زندگی می‌کند معتقد است تأثیر نوسانات دلار در خریدهای اینترنتی زیاد شده است.

او برای نمونه می‌گوید:

به گفته رضا جالب اینجاست که قیمت محصولات ترکی هم به شدت گران شده است.

مسأله افزایش تورم در ترکیه باعث فرصت‌طلبی برخی فروشگاه‌های معروف در این کشور نیز شده است.

بر اساس گزارش روزنامه ملت،  ترکیه، علی‌رغم جریمه پنج فروشگاه بزرگ میگروس، آیوز بیر، بیم، شوک و کارفور، شهروندان کماکان از وضعیت تورم کالاها ناراضی هستند. حتی قیمت محصولات برندی معمولی مانند ال سی وایکیکی که یک برند ترک به شمار می‌آید، به شدت افزایش قیمت داشته است.

در همین زمینه، ناهید که از سال ۲۰۱۵ در ترکیه ساکن شده است، می‌گوید:

به نظر می‌رسد با ادامه شرایط فعلی، وضعیت مهاجران ایرانی ساکن ترکیه روز به روز سخت‌تر بشود.

فرهاد یکی از این ایرانیان است که ۱۴ سال است در ترکیه رستوران‌داری می‌کند. او سه سال در استانبول، پنج سال در آنتالیا و حالا شش سال است که در قلب آنکارا صاحب رستوران است.

نوسانات اقتصادی باعث شده است تا او تعداد کارگران (اکثرا ایرانی و افغانستانی) را کم کند.

فرهاد در این باره به زمانه می‌گوید:

با وجود این شرایط، فرهاد معتقد است که ترکیه اقتصاد قدرتمندی دارد و جزء ۲۰ اقتصاد برتر دنیاست اما:

بحران اقتصادی ترکیه و تأثیر آن بر کار فارغ‌التحصیلان و پژوهشگران ایرانی

تورم اخیر ترکیه شرایط را برای آن دسته از فارغ‌التحصیلان و پژوهشگران ایرانی که به علت تنگ نظری نظام حاکم، فرصت کار و پژوهش از آنها سلب شده نیز دشوارتر کرده است. آنان اغلب با حداقل دستمزد گذران زندگی می‌کنند. برخی از آنها در مؤسسه‌های آموزش زبان انگلیسی یا آلمانی فعالیت دارند یا به عنوان مدرس خصوصی کار می‌کنند. این افراد علی‌رغم تحصیلات آکادمیک بالایی که دارند، اغلب در تأمین معاش با مشکل مواجه هستند.

حسین یکی از این پژوهشگران است که تجربه زیسته خود را این گونه بازگو می‌کند:

در نگاهی کلی بایستی تأکید کرد وضعیت مهاجران در ترکیه هم بسیار متأثر از شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی‌ای‌ست که قدرت حاکم در ایران آن را ایجاد کرده است. کشوری که در آن مردم با تورم بالا، بیکاری فزاینده و مشکلات اقتصادی فراگیر مواجه هستند و نظام حاکم به جای تغییر رویه حکمرانی و اتخاذ تصمیمات بهتر، با ایجاد محدودیت‌های گسترده برای زنان و جوانان و بازتولید ناامیدی اجتماعی، زمینه را برای خروج سالانه هزاران نفر از کشور فراهم می‌کند.