بخش میانی دشت دامغان هر شش ماه، هفت سانتیمتر فرونشست می‌کند

عباسعلی افضلی، کارشناس اداره منابع طبیعی دامغان روز شنبه ۱۰ اردیبهشت به خبرگزاری ایلنا گفت که کاهش سطح آب‌های زیرزمینی در سمنان سبب سرعت گرفتن بحران فرونشست شده است.

«یافته‌ها مؤید افت سالانه ۱۶,۱ میلیون مترمکعبی حجم مخزن (آب‌های زیرزمینی) در عرصه‌های واجـد فرونشست است. این روند می‌تواند خسارت جبران ناپذیری بر محیط زیست و منابع ارزشمند آن وارد سـاخته و افق پرتنشی را پیش روی ساکنان و به خصوص بهره برداران کشاورزی قرار دهد.»

او گفت که برای نمونه بخش میانی دشت دامغان در هر دوره شش ماهه هفت سانتیمتر فرونشست کرده است: «بخش میانی دشت دامغان درگیر پدیده فرونشست با نرخ هفت سانتیمتر طی دوره شش ماهه است.»

او گفت پدیده فرونشست در این منطقه هم در زمین‌های کشاورزی و باغی و هم به طور پراکنده در برخی سکونتگاه‌های روسـتایی و مسـکن‌های شهری در حاشیه پهنه‌های در حال فرونشینی مشاهده شده است.

ایران در میان ۱۷ کشوری است که درگیر تنش آبی بسیار بالا هستند. این کشورها که محل سکونت دو میلیارد نفر از جمعیت جهان هستند به سرعت به سمت «روز صفر» منابع آبی حرکت می‌کنند.

روز صفر در سال ۲۰۱۸ و در رابطه با بحران آبی شهر کیپ‌تاون، پایتخت آفریقای جنوبی مطرح شد. ناپایداری منابع آب در کنار خشکسالی سبب شده بود تا این شهر تنها چند ماه با پایان منابع آبی قابل استفاده‌اش روبه‌رو شود.

ایران در میان پنج کشور اول این فهرست ۱۷ کشوری قرار دارد. ۱۱ کشور از این ۱۷ کشور در خاورمیانه قرار دارند. در این کشورها و از جمله ایران در سال بیش از ۸۰ درصد از منابع آب در دسترس مصرف می‌شود و به بیان دیگر ذخیره آب عملا به سمت صفر میل کرده است.

سدسازی‌های غیراصولی، خشکسالی، خشک‌شدن چشمه‌های آب، اضافه برداشت از منابع آب نیمه عمیق و عمیق به بحران کنونی در ایران عمق بیشتری داده است. براساس تحقیقی که علی ناظمی و سمانه اشرف از دانشگاه کونکوردیای کانادا و امیر آقاکوچک از دانشگاه ایروین کالیفرنیا انجام داده‌اند، تأثیر کاهش ذخایر آب‌های زیرزمینی را می‌توان همین حالا در اضافه برداشت افراطی آب در ۷۷ درصد اراضی ایران، افزایش نمک خاک در سرتاسر کشور و نیز بالارفتن میزان و تکرر وقوع فرونشست زمین دید.

به نوشته آنها، کل حجم آب زیرزمینی از دست‌ رفته در بازه زمانی بین ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۵ (۱۳۸۳ تا ۱۳۹۶) ۷۴ کیلومتر مکعب بوده است. بدین ترتیب، دلیل اصلی از بین رفتن ذخیره‌های آب زیرزمینی ایران را باید در استخراج افراطی آب به دست انسان دید.

این پژوهشگران اخطار دادند که ادامه مدیریت ناپایدار آب‌های زیرزمینی در ایران به تغییرات بازگشت‌ناپذیر بر زمین و محیط زیست خواهد انجامید و امنیت آبی، غذایی و سیاسی‌ـ‌اجتماعی ایران را با خطر مواجه خواهد کرد.