«قفل کودک» بر سایت‌های جستجوی پرکاربرد جهانی در ایران

۲۱ تیر ۱۴۰۰ خبری در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد مبنی بر اینکه در برخی اپراتورهای تلفن همراه مثل همراه اول و ایرانسل و همچنین خدمات دهندگان اینترنت ثابت چون شاتل، های وب و آسیاتک حالت جست‌وجوی امن (Safe Search) به صورت پیش‌فرض برای کاربران جستجوگر گوگل فعال شده است. با توجه به این امر جست‌وجوی برخی محتواهای اینترنتی بدون فیلترشکن از روز گذشته ناممکن شده است.

جست‌وجوی امن حالتی است که گوگل برای کاربران زیر ۱۸ سال در نظر گرفته و با فعال کردن آن دسترسی به محتواهای نامناسب برای این محدوده سنی مسدود می‌شود. گزارش‌هایی از همین اختلال در مورد جست‌وجوگر بینگ مایکروسافت نیز گزارش شده است.

کاربران در مراجعه به سرچ گوگل پیامی دریافت می‌کنند که حالت جست‌وجوی امن از سوی اپراتور یا دستگاه کاربر فعال شده است. گمانه‌زنی فعالان امنیت اینترنت و رسانه‌ها این است که این اقدام به صورت سراسری از سوی شرکت ارتباطات زیرساخت صورت گرفته است. ​​​​وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات تاکنون به صورت رسمی به این موضوع واکنشی نشان نداده است. اما به ویژه در دوماه گذشته گروهی از نمایندگان مجلس، مسئولان حکومتی و دولتی و طرفداران طرح موسوم به صیانت در مصاحبه‌ها و نشست‌های مختلف به طور ویژه‌ای از کلید واژه‌هایی همچون صیانت از کودکان و اینترنت مخصوص کودکان به طور گسترده‌ای استفاده کرده بودند.

برای نمونه عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات در دولت سیزدهم دوشنبه ۶ تیر ۱۴۰۱ با حضور در برنامه تلویزیونی «جهان‌آرا» به قابلیت SafeSearch گوگل اشاره کرده بود و از لزوم ارائه اینترنت امن برای کودک و نوجوان سخن گفته بود. او وعده داده بود که وزارتخانه او تا ۲ هفته دیگر این موضوع را عملی خواهد کرد و کودکان و نوجوانان هنگام استفاده از اینترنت تنها به وبسایت‌هایی که در لیست سفید وزارت ارشاد هستند دسترسی خواهند داشت. اتفاقی که اکنون برای جستجوگرهای پرمخاطب افتاده با این گفته وزیر ارتباطات هم‌خوانی دارد.

شورای‌ عالی فضای مجازی و کلید خوردن کار روی موتور جستجوی ملی برای چندمین‌بار

 در رویدادی دیگر و همزمان با این محدودیت جدید، جلسه شورای عالی فضای مجازی بعدازظهر سه‌شنبه ۲۱ تیر ۱۴۰۰ به ریاست سیدابراهیم رئیسی تشکیل شد و در آن تصمیم گرفته شد که خدماتی از قبیل مرورگر‌های داخلی و موتور‌های جستجوی داخلی راه‌اندازی شوند.

در این جلسه اعضای شورای‌ عالی فضای مجازی تصمیم گرفتند که ارائه خدمات دولت روی شبکه‌های پیام‌رسان داخلی افزایش یابد و خدماتی از قبیل مرورگرهای داخلی و موتورهای جستجوی داخلی نیز راه‌اندازی شوند.

این چندمین‌بار در یک دهه گذشته است که بخش‌هایی از حاکمیت تصمیم به استفاده از حستجوگر بومی می‌گیرد. تلاش‌هایی که همچون سرمایه‌گذاری کلان بر پیام‌رسان داخلی تاکنون با استقبال کاربران ایرانی روبرو نشده است. برای نمونه می‌توان به جستجوگرهای بومی پارسی‌جو، یوز، سلام، گرگر و جسجو اشاره کرد که هیچ‌کدام در جذب مخاطب موفق نبوده و برخی از آن‌ها تعطیل شده‌اند.

در جلسه روز گذشته شورای‌ عالی فضای مجازی، وزیر ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات همچنین گزارشی از آخرین وضعیت شبکه ملی اطلاعات ارائه داد. بر اساس گزارش عیسی زارع‌پور این شبکه تاکنون ۴۳درصد پیشرفت داشته است. شورای‌ عالی فضای مجازی در این جلسه مقرر کرد که پیشرفت این شبکه تا پایان سال حداقل به ۶۶درصد برسد.

از دیگر تصمیم‌های اعضای شورای‌ عالی فضای مجازی موضوع تمرکززدایی از شبکه اطلاعاتی کشور در استان تهران بود. بر این اساس اعضا شورای‌ عالی تاکید داشتند که با توجه به اینکه در حال حاضر تمام اطلاعات کشور با مرکزیت استان تهران مبادله می‌شود، برای تمرکززدایی از شبکه، مراکز اطلاعاتی کشور حداقل به هشت واحد افزایش یابد. شورای‌ عالی فضای مجازی تصویب کرد که اولین قطب مرکز داده کشور تا پایان سال در منطقه پیام در استان البرز افتتاح شده و در سال‌های بعد سه قطب دیگر مرکز داده کشور در بخش‌های دیگر راه‌اندازی شود.