اعمال سیاست‌های تبعیض‌آمیز نسبت به زبان مادری در کردستان ایران

« استفاده‏ از زبان‌های‏ محلی‏ و قومی‏ در مطبوعات‏ و رسانه‏‌های‏ گروهی‏ و تدریس‏ ادبیات‏ آنها در مدارس‏، در کنار زبان‏ فارسی‏ آزاد است‏.»

 «مسئله‌ای که ما در ایران با آن درگیریم، تدریس زبان کُردی نیست. این مورد با وجود صدها مشکلی که حکومت جلوی ما گذاشته به طریق مختلف صورت خواهد گرفت، دغدغه و تلاش اصلی ما آموزش با زبان کُردی‌ست. یعنی از همان پایه‌های ابتدایی دانش‌آموزان کُرد، و البته همه اقوام ساکن ایران، اجازه داشته باشند درس‌هایشان را با زبان مادری خود آموزش ببینند نه زبان دیگری. یعنی طرف اجازه داشته باشد جبر و ریاضی و علوم و معارف و غیره را با زبان مادری خوداش فرابگیرد. تدریس زبان مادری حتی در سطح مدارس مشکل خاصی را حل نمی‌کند، چون دانش‌آموز به این شیوه نمی‌تواند در جهان زبان مادری خود زندگی کند، درست مثل تدریس عربی یا انگلیسی می‌شود که طرف تنها می‌تواند آن را بخواند و بنویسد.»

«با تاسیس رشتۀ زبان و ادبیات کُردی همه ما امیدوار بودیم که در سال‌ها آتی موانع آموزش با زبان کُردی رفع شود، اما متاسفانه اینگونه نبود. این رشته تنها در سطح دانشگاهی، آن هم در مرزی محدود به دانشگاه کردستان، ماندگار شد. از سمتی دیگر، دولت‌های روی کار از سال ١٣٩٤ تا به حال هیچ برنامه‌ای برای اشتغال فارغ‌التحصیلان این رشته لحاظ نکرده‌اند، حتی مقطع کارشناسی ارشد این رشته در ایران وجود ندارد! دانشجو بعد از فارغ‌التحصیلی یا باید رشته‌اش را عوض کند یا اگر بتواند برای ادامۀ آن به خارج از کشور برود. اگر آموزش با زبان کُردی در ایران مجوز داشته باشد، بخش عظیمی از این موانع رفع خواهد می‌شود. همین فارغ‌التحصیلان می‌توانند در آموزش پرورش کشور یا امکان دولتی و فرهنگی جذب به اشتغال شوند.»

«متاسفانه هروقت دربارۀ زبان مادری بخصوص زبان کُردی در ایران صحبت می‌کنیم، فوراً از سمت حکومت یا بعضی از روشنفکران فارس‌زبان به انگ تجزیه‌طلبی محکوم می‌شویم. این درحالی‌ست که زبان مادری ما ربطی به تجزیه‌طلبی ندارد و خواستۀ برحق و حتی قانونی ماست. ما در هر ماه سال با موجی از بازداشت‌ها و زندانی مدرسان و فعالان این حوزه روبرو می‌شویم که تماماً به بهانه‌های واهی امنیتی و سیاسی است. در حالی که اصل ماجرا زبان کُردی‌ست. در تعجبم که اصلاً چرا اصل پانزدهم قانون اساسی را در متن قانون گنجانده‌اند. برخلاف ادعادی حکومت، تاکید ما بیشتر از آنها بر متن قانون است. قانونی که خودشان نوشته‌‌اند و به آن پایبند نیستند.»

«آنچه شاهدیم، حکومت ایران نمی‌خواهد هیچ روایتی جز روایت خود از سیاست، حقوق بشر، جامعه، تاریخ، اقتصاد و فرهنگ وجود داشته باشد. هرچیزی باید در دستان خودش باشد. آموزش با زبان مادری برای بلوچ، کُرد، عرب، ترک، لُر و... به اعتقاد آنها می‌تواند خدشه‌ای در روایت آنها ایجاد کند. شاهدیم هر فعالیت قومیتی و هویت‌طلبانه در ایران به شدت سرکوب می‌شود. دلیل این سرکوب به روایت تک‌بعدی حکومت از مردم ایران برمی‌گردد. اتفاقاً وجود زبان‌ها و قومیت‌های مختلف در ایران یک فرصت است، اما سیاست‌های غلط آن را تبدیل به تهدید کرده است.»

«نمی‌توان به چاپ کتاب کُردی یا برنامه‌های شبکه‌های استانی اشاره کرد و از تحلیل محتوای آنها چشم‌پوشی کرد. همۀ این شبکه‌ها، از صداوسیمای ایلام و کرمانشاه گرفته تا سنندج و سحر و... به جای تقویت زبان کُردی موجب تخریب آن شده‌اند. به عنوان نمونه شما نمی‌توانی مجری در این شبکه‌ها پیدا کنی که بتواند کُردی درستی را صحبت کند، گفتارشان پر از واژه‌های فارسی و عربی و انگلیسی و ... است. این مسئله تنها در سطح واژه متوقف نمی‌شود بلکه به دستور زبان هم می‌رسد. ما می‌دانیم هر زبانی دستور زبان خوداش را دارد، شما نمی‌توانی فارسی را با دستور زبان انگلیسی بنویسی یا صحبت کنی چون کاملاً اشتباه است. شبکه‌های کُردی در ایران همین کار را می‌کنند، کُردیی صحبت می‌کنند که در هیچ دستور زبانی کُردی یافت نمی‌شود.»

«وقتی آدم نتواند جهان را از پنجر‌ۀ زبانی خود نظاره کند به‌ ضرورت هم از حیث اندیشه و هم از لحاظ درک هویت خود دچار مشکل و معضل خواهد شد. تمامی نویسندگانی که امروزه در فضای ایران به کُردی قلم می‌زنند این زبان را در خانه یا اخیرا (نویسندگان جوان) در موسسات، آموزش دیده‌اند. اما فضایی که در آن زیسته‌اند فضای زبان کُردی نبوده، بلکه کُردی مانند زبان دومشان بوده است، فاجعه در همین جا مشخص می‌شود. زبان مادری ما در ایران تبدیل به زبان دوم ما شده است. حذف این زبان از نظام آموزشی و سیاسی باعث شده خیل عظیمی از مردم کُرد درک کافی و وافی از این زبان نداشته باشند. آنها خیلی به خودشان زحمت بدهند می‌تواند بعضی از متون کُردی را بخوانند ولی نمی‌توانند در نظام این زبان تفکر و تعقل کنند. درواقع سیاست‌های حکومتی موجب بیگانگی مردم با زبان مادری‌شان شده است.»

«زبان مادری برای هر ملتی اساس و ریشۀ تفکر، هویت، فرهنگ و تمدن است، تا کُردزبانی وجود داشته باشد زبان کُردی هم وجود خواهد داشت. وقتی حکومت نمی‌تواند حکم به حذف فیزیکی تمامی کُردها بدهد، کاری می‌کند که خودشان از زبان مادری‌شان روی‌گردان شوند. وقتی سیاست، زبان کُردی را به‌کل از بخش‌های اداری و مدیریتی، آموزشی و فرهنگی حذف می‌کند و جز برای گفت‌وگوهای روزمره جایگاهی برایش قائل نمی‌شود کاملاً طبیعی‌ست نوجوانی که تازه چشمش به جهان باز شده و می‌خواهد تجربه کسب کند، برای فردایش برنامه‌ای داشته باشد، دانشگاه برود و کار پیدا کند، می‌بیند که این زبان در این سرزمین کاربردی ندارد، بنابراین از آن روی‌گردان می‌شود. در نتیجه حتی با وجود موسسه‌ها و مدرسین زبان کُردی، باز این زبان دسته چندم تلقی می‌شود، چون نمی‌تواند هیچ کاربرد سیاسی، حقوقی و اقتصادی برایش داشته باشد. البته تلاش این معلم‌ها ستودنی ست و نباید کارشان بی‌اهمیت جلوه داده شود، در نبود چنین کسانی همین مقدار کُردی صحیح هم نابود خواهد شد.»