بهره‌کشی از زنان کارگر با «اشتغال ناقص»

«همۀ کس و کارم دخترم است. چند ساله دستفروشی می‌کنم. دو سال است دخترمم آوردم. قیمت‌ها آنقدر گران شده که با چند نفر هم خرجمان درنمی‌آید. هفت سال پیش شوهرم به خاطر سرطان کبد فوت کرد. پول دوا و درمان نداشتیم. این دستفروشی هم از سر ناچاری‌ست. درآمدی ندارد. تابستان‌ها همراه دخترم برای کار به مزارع کشاورزی می‌روم. کارگری روزمزد بهتر از دستفروشی است. محلۀ ما خیلی‌ها اینطوری هستند، زن و مرد کارگری و دستفروشی می‌کنند. کرایه خانه، خورد و خوراک، پوشاک و هزار جور خرج داریم. خدا خودش رحم کند.»

«انجام کارهای خطرناک، سخت و زیان‌آور و نیز حمل بار بیشتر از حد مجاز با دست و بدون استفاده از وسایل مکانیکی، برای کارگران زن ممنوع است. دستورالعمل و تعیین نوع و میزان این قبیل موارد با پیشنهاد شورای عالی کار به تصویب وزیر کار و امور اجتماعی خواهد رسید.»

«پدر و مادرم جدا شده‌اند، مادرم مجددا ازدواج کرده. من و برادرم با پدرم زندگی می‌کنیم اما حال درست و حسابی ندارد، یعنی اعتیاد دارد. دو شیفت اینجا کار می‌کنم. صبح‌ تا ظهر در کارگاه و بعدازظهرها تا شب در قسمت فروش هستم. بیمه و قرارداد ندارم. صاحب‌کارم آشناست. بابت فروشندگی یک میلیون و نیم، و بابت کار در کارگاه ماهیانه دو میلیون می‌گیرم.»

«تا کلاس پنجم درس خواندم، شرایط خانواده طوری بود که نمی‌توانستم ادامه بدهم. برادرم هم توی ششم ترک تحصیل کرد. دو سال از من بزرگ‌تر است. کار در کارگاه سخت است. استراحت هم ندارد. همه کاری می‌کنیم، جا به جا کردن گونی‌های آرد، خمیر درست کردن، جابجایی شیرینی‌های پخته و... کارهای دیگر. سخت عادت کردم. نه که الان سخت نباشد، ولی عادت کردم.»

«بیمه نیستم. حقوق منشی‌گری من از همکاران مرد خیلی کمتر است. بهانه‌شان این است که مردها سرپرست خانواده هستند. حالا درست است که شوهرم خوشبختانه در قید حیات است و کار می‌کند ولی من هم به اندازه همکارانم کار می‌کنم. نمی‌دانم چرا باید حقوق من نصف آنها هم نباشد. همه جا اینطوری است. به منشی خانم حقوق کمی می‌‌دهند.»

«حقوقم ماهی دو میلیون تومان است. امنیت شغلی ندارم. یعنی هر وقت بخواهند می‌توانند اخراجم کنند یا اگر کافه تعطیل شود من هم بیکار می‌شوم. مثلاً یکی دو ماه پیش به خاطر اعتراضات خیلی از روزها کافه باز نبود، ما هم این روزها دستمزد نمی‌گرفتیم. یعنی سر هر ماه به میزان روزهایی که مرخصی می‌گیریم یا کافه تعطیل است از حقوقمان کسر می‌شود. قراردادی هم نداریم. چون اگر قرارداد باشد باید مثل قانون کار دستمزد بدهند. به این خاطر قرارداد نمی‌بندند.»  

«از تقسیم جمعیت افرادی که جویای کار هستند و تمایلی به اشتغال دارند (اعم از بیکار و شاغل) به کل جمعیت حاضر در سن کار (١٥ سال و بیشتر)، نرخ مشارکت اقتصادی به دست می‌آید. تعدادی از افراد حاضر در سن کار که تمایلی به کار کردن ندارند یا به دلیل شرایط وخیم اقتصادی مانند دستمزد پایین، سختی و خطرناکی کار، نامناسب بودن فضای محل کار و... تمایلی به شاغل شدن ندارند در این نسبت محاسبه نمی‌شود. به عبارتی تنها کسانی که تمایل به کار کردن دارند در جمعیت فعال قرار دارند. و به نسبتی از جمعیت فعال اقتصادی که نتوانسته‌اند شغلی پیدا کنند، نرخ بیکاری گفته می‌شود. در واقع نرخ بیکاری بر مبنای کل جمعیت بیکار محاسبه نمی‌شود، بلکه کسانی که جویای یافتن شغل هستند ( یعنی نرخ مشارکت) مورد محاسبه قرار می‌گیرند. مثلاً اگر فردی در یک سال گذشته دنبال پیدا کردن شغل بوده ولی به دلایلی از یافتن آن ناامید شده و دیگر دنبال کار نیست جزو جمعیت بیکار محسوب نمی‌شود و در این آمار گنجانده نمی‌شود.»

«دو سال از فارغ‌التحصیلی‌ام می‌گذرد. بیشتر از یک سال و نیم دنبال کار گشتم. یا دستمزدش خیلی خیلی کم بود یا محیط کاری‌اش به درد نمی‌خورد، منظورم این است که برای یک زن محیط امنی نبود. راستش دیگر بی‌خیال شدم. این همه سال درس خواندنم الکی تلف شد. یه مدت خواستم بروم جایی منشی بشوم ولی صاحبکار نه بیمه می‌کرد و نه حقوق کافی می‌داد. می‌گفتند می‌دانیم این میزان از حقوق کم است ولی عرف منشی‌گری برای خانم‌ها اینطوری است! کلاً قید کار در ایران را زدم. خیلی‌ها مثل من هستند. تا جایی که خبر دارم دو سه نفر از پسرهای همکلاسی‌ام در زمینه رشتۀ تحصیلی‌شان کار پیدا کردند، بقیه، به خصوص خانم‌ها یا بیکارند یا کاری که در آن تخصص دارند را پیدا نکرده‌اند.»

«دو فرزند دارم. یک دختر و یک پسر. هر دو تا دیپلم گرفته‌اند. پسرم را فرستادم مکانیکی ماشین، گفتم حرفه‌ای یاد بگیرد. دخترم فعلاً بیکار است، گفتم یه جای مطمئنی پیدا کنم او هم برای خودش چیزی یاد بگیرد، ولی هنوز نمی‌دانم کجا بفرستمش. اگر دانشگاه می‌رفت پول تحصیلش را نداشتم. خودم هم توی رستوران کار می‌کنم. پول زیادی نمی‌گیرم. یعنی با این وضعیت اقتصادی هر چقدر هم بگیری باز کفاف خرجت را نمی‌‌‌دهد.»

«قرارداد ندارم. همینطوری کار می‌کنم. دو سال پیش هم توی یک رستوران کار می‌کردم. رستوران تعطیل شد، من و همه کارگرها بیکار شدیم. اینجور کارها اینطور نیست که قرارداد ببندند، بدون قرارداد کار می‌کنی. ولی برای اینکه بهت کار بدهند و از ترس اینکه وسط راه، کار را ول نکنی باید بابت ضمانت یا سفته بگذاری. من هفت میلیون تومان سفته گذاشته‌ام که بدون اطلاع قبلی کارم را ترک نکنم. باید یک ماه زودتر به صاحب‌کارم خبر دهم وگرنه می‌تواند سفته‌ها را به اجرا بگذارد.»