پناهجویان در بلژیک: در محاصره پلیس، آواره خیابان‌ها

دولت بلژیک با محدود کردن بودجه نهادهای مسئول رسیدگی به وضعیت پناهجویان و همچنین تعطیل کردن کمپ‌ها در یک سال گذشته، بیش از پیش به وخامت شرایط پناهجویان دامن زده است.

در حال حاضر صدها پناهجو در بلژیک، ماه‌هاست تحت شرایطی فاجعه بار، آواره خیابان‌ها شده‌اند.

سولماز اسکندری، فعال سیاسیِ آنارشیست و شهروند ساکن بلژیک که عکس‌های منتشر شده در این گزارش را تهیه کرده است، در این ارتباط به زمانه می‌گوید: 

به گزارش رسانه‌های بلژیکی، دولت این کشور در طول سال ۲۰۲۲ بیش از هشت هزار بار از سوی دادگاه فدرال و بیش از هزار بار از سوی دادگاه اروپایی حقوق بشر، به دلیل نقض حقوق پناهجویان محکوم شده است.

دادگاه فدرال در یکی از احکام صادره خود دولت بلژیک را به پرداخت روزانه ۲۵۰ یورو محکوم کرده است اما مقامات این کشور از پرداخت این جریمه خودداری کرده‌اند.

اسکندری درباره اقدام ضابطان دادگاه در برابر بی‌توجهی دولت بلژیک به احکام صادر شده از سوی دادگاه فدرال می‌گوید: 

دولت و پلیس بلژیک اما به جای تأمین حقوق پناهجویان و حمایت از آنها، تنها با روش‌های خشونت‌آمیز با پناهجویان برخورد می‌کنند.

بی‌سرپناه ماندن پناهجویان

در ماه‌های اخیر بحران نبود سرپناه برای پناهجویان به یکی از مسائل جنجال‌برانگیز بلژیک تبدیل شده است به‌طوری که خیابان‌های بروکسل، پایتخت این کشور، از اوایل ماه مارس امسال صحنه اعتراضات فعالان مدنی، مدافعان حقوق پناهجویان و شهروندان دیگر شده است.

نیکول دو مور، مسئول امور پناهندگی و مهاجرت در بلژیک اما هم‌زمان با بالا گرفتنِ بحران پناهجویی در این کشور، اعلام کرده است:

این گفته‌های مسئول امور پناهندگی و مهاجرت در بلژیک در حالی است که ۱۴ فوریه/ ۲۵ بهمن ماه، کمپ palais در بروکسل با ظرفیت ۸۵۰ نفر تخلیه شد و کمپ‌های دیگری هم در حال حاضر خالی هستند و دولت آنها را در اختیار پناهجویان قرار نداده است.

دولت بلژیک پیشتر و در سال ۲۰۱۶ هم با تأسیس یک کمپ شناور، ویژه اسکان موقت پناهجویان در بندر گنت واقع در شمال این کشور تحت عنوان «کمپ پونتون رنو» تلاش کرده بود بحران پناهجویی در بلژیک را مدیریت کند.

بر اساس گزارش‌های موجود، این کمپ که وابسته به یک نهاد دولتی است هم نتوانسته بهبودی در شرایط پناهجویان در این کشور ایجاد کند و آخرین آمار ارائه شده از سوی «اداره پناهندگان و افراد بدون تابعیتِ بلژیک» نشان می‌دهند تنها در سال ۲۰۲۲ حدود ۳۷ هزار نفر در این کشور درخواست پناهندگی کرده‌اند.

اعتراضات حامیان پناهجویان و خشونت‌ورزی نیروهای امنیتی

در هفته‌های اخیر بسیاری از مدافعان حقوق پناهجویان، فعالان مدنی و سیاسی و شهروندان بلژیکی، در اعتراض به وضعیت فاجعه‌بار پناهجویانِ آواره در این کشور به خیابان‌ها آمده‌اند. نهادهای امنیتی اما پاسخی جز محاصره و اعمال خشونت در برابر این اعتراض‌ها از خود نشان نداده‌اند.

سولماز اسکندری درباره آنچه از هفته‌های گذشته تاکنون بر سر پناهجویان آواره در بلژیک آمده و می‌آید، می‌گوید:

به‌ گفته اسکندری، پاسخ دولت و نهادهای امنیتی در برابر این اقدام خشونت‌آمیز بوده است:

اسکندری که خود شاهد این اعتراضات بوده، درباره واکنش مقامات قضایی به برخورد خشونت آمیز پلیس با پناهجویان می‌گوید:

روز سه‌شنبه ۱۴ مارس/ ۲۳ اسفند ماه، دادگاه فدرال با صدور حکمی اعلام کرد محاصره پناهجویان در ساختمان مذکور غیرقانونی است و پلیس باید اجازه فرستادن کمک‌های درمانی، آب و غذا به داخل ساختمان بدهد. پس از صدور این حکم اما پلیس با قفل کردن همه درهای ورودی ساختمان، یکی از خودروهای تحت اختیار خود را چسبیده به یکی از درهای ورودی ساختمان پارک کرد، طوری که در حال حاضر فقط به اندازه بیرون آوردن یک دست جا وجود دارد و افراد گیر کرده در ساختمان، فقط یک‌بار در روز می‌توانند از این طریق، غذا و کمک‌های دیگر دریافت کنند.

به گفته او، در حالی که پناهجویان داخل ساختمانِ «مرکز مدیریت بحران آینده» به ‌دلیل خشونت پلیس دچار اختلالات اضطرابی شده‌اند و از دسترسی به هوای آزاد و امکانات حیاتی کافی محروم‌اند، دولت قصد دارد تا با اعمال این فشارها، بدون تامین سرپناه مناسب، پناهجویان را وادار به ترک این ساختمان و آواره خیابان‌ها کند.

اسکندری همچنین درباره یکی دیگر از اقدامات خشونت‌آمیز نیروهای پلیس با پناهجویان آواره که به یک ساختمان خالی در نقطه دیگری از شهر بروکسل پناه برده بودند و همچنین، درباره جزییات کمپ‌های تعطیل شده در بلژیک می‌گوید:

او درباره ادامه روند برخورد با پناهجویان اخراج شده از کمپ‌ها هم می‌گوید: 

به ‌گفته اسکندری، تکنیک پلیس در این اخراج دقیقا مصداق زئونوفوبیا (بیگانه‌هراسی) بوده است:

بر پایه مشاهدات این فعال سیاسی به نقل از رسانه‌های بلژیک، در حال حاضر حدود پنج هزار پناهجو عمدتا با تابعیت‌های افغانستانی، اریتره‌‌ای، تونسی‌ و مراکشی‌ در خیابان‌های بروکسل، آواره خیابان‌ها شده‌اند.

همچنین برخی از این پناهجویان اعلام کرده‌اند به دلیل تعطیلی کمپ‌ها، حدود شش ماه است در خیابان‌ها می‌خوابند.

بودجه محدود دولت و کمپ‌هایی یکی پس از دیگری تعطیل می‌شوند

دولت بلژیک از سال ۲۰۱۴ میلادی/ ۱۳۹۳ خورشیدی، به «صندوق مهاجرت و ادغام پناهندگی» تحت نظر اتحادیه اروپا پیوسته و سالانه صدها میلیون یورو برای ادغام مهاجران و رسیدگی به امور پناهجویان دریافت کرده است. با این حال پناهجویی در حال حاضر در این کشور به یک بحران تبدیل شده است.

سولماز اسکندری درباره اقدامات دولت بلژیک در رسیدگی به امور پناهجویان می‌گوید:

زمانی که یک پناهجو درخواست پناهندگی خود را در دفتر کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در بلژیک ثبت می‌کند، مشمول «انکس۲۶» می‌شود.

همه پناهجویان پس از ثبت درخواست خود در اداره مهاجرت بلژیک، برگه انکس۲۶ را دریافت می‌کنند.

انکس۲۶ مشخص می‌کند افراد به عنوان درخواست کننده پناهندگی در کشور پذیرفته شده و تا زمانی که مراحل پرونده آنها پیش رود و دولت در مورد آنها تصمیم بگیرد، از حق داشتن یک زندگی شایسته در این کشور برخوردار هستند.

در واقع انکس۲۶ دولت را متعهد می‌کند به پناهجویان، سرپناه، هزینه خوراک و پوشاک، خدمات درمانی و یک زندگی شایسته بدهد.

در حال حاضر همه پناهجویانی که آواره خیابان‌ها شده‌اند، مشمول انکس۲۶ هستند و این برگه را در اختیار دارند.

اسکندری به عنوان یکی از مدافعان حقوق پناهجویان درباره وضعیت کمپ‌های پناهجویی در بلژیک می‌گوید:

به‌ گفته او، پناهجویان برای ماندن در کمپ‌ها حق انتخاب ندارند و از روزی که درخواست پناهندگی خود را ثبت می‌کنند، هر کدام از کمپ‌های وابسته به دو نهاد مذکور جای خالی داشته باشد، پناهجویان باید خود را به آن کمپ معرفی کنند.

احزاب راست افراطی و خطر دیپورت پناهجویان

شبکه تلویزیونی آرتی‌بی‌اف، روز ۲۲ ژانویه/ دوم بهمن ماه، در یک گزارش خبری اعلام کرد دو پناهجوی جوان ایرانی به نام‌های علیرضا حسام و محمدرضا حامیان که به دلیل خشونت نهادهای امنیتی در جریان اعتراضات سراسری علیه آنها، مجبور به ترک ایران شده و خود را به بلژیک رسانده‌اند، در خطر دیپورت قرار دارند.

خطر دیپورت برای این دو پناهجو در حالی است که آنها به خبرنگاران شبکه تلویزیونی آرتی‌بی‌اف گفته‌اند اسنادی به مقام‌های بلژیکی ارائه کرده‌اند مبنی بر احضار شدنشان از سوی سپاه پاسداران و نگران جان خود در صورت بازگشت به ایران هستند.

سولماز اسکندری با اشاره به همین گزارش درباره حمایت‌های انجام شده از این دو پناهجو می‌گوید:

او درباره دلایل بروز چنین اتفاقات و انجام چنین اقداماتی از سوی دولت بلژیک هم می‌گوید:

یکی از علل اصلی بروز این اقدامات این است که اداره مهاجرت و نهادهای دولتیِ مسئول رسیدگی به پناهجویان، به دست احزاب راست افراطی اداره می‌شوند و این احزاب بدون توجه به اینکه ملیت پناهجویان چیست یا شرایط کشوری که پناهجویان از آنجا آمده‌اند چگونه است، آنها را به کشورهای مبدأ دیپورت می‌کنند.

به‌ گفته او، هر چند پدیده مهاجرستیزی در سال‌های پیشین هم در دولت بلژیک وجود داشته اما در یک سال گذشته شدت گرفته است و اعضای احزاب راست افراطی که در پارلمان و دولت حضور دارند، پناهجویان را به ‌عنوان «بحران» تلقی می‌کنند، در حالی که دولت این کشور با کم کردن بودجه‌های اختصاص یافته به وضعیت پناهجویان و تعطیل کردن کمپ‌ها، خود عامل ایجاد این بحران است.