«محدودیت تولید یا گسترش بازیافت»: سوال اساسی در گام دوم تدوین معاهده مقابله با آلودگی پلاستیکی

یک کمیته سازمان ملل متحد روز دوشنبه در پاریس تشکیل جلسه می‌دهد تا بر روی آنچه که قرار است یک معاهده مهم برای پایان دادن به آلودگی پلاستیکی جهانی باشد کار کند، اما هنوز چشم‌انداز توافق و نتیجه‌بخش بودن آن اندک است.

کمیته مذاکره بین دولتی پلاستیک مسئول توسعه اولین معاهده بین‌المللی الزام‌آور قانونی در مورد آلودگی پلاستیک از جمله در رابطه با محیط زیست دریایی است. این دومین دیدار از پنج نشستی است که قرار است برای تکمیل مذاکرات تا پایان سال ۲۰۲۴ برگزار شود.

در اولین نشست که شش ماه پیش در اروگوئه برگزار شد، برخی از کشورها به دنبال قوانین فراگیر جهانی، برخی دیگر به دنبال الزامات ملی کشورها و گروهی دیگر به دنبال ترکیبی از الزامات و مقررات ملی و جهانی بودند.

برنامه محیط زیست سازمان ملل در آوریل گفت که بشر سالانه بیش از ۴۳۰ میلیون تن پلاستیک تولید می‌کند که دو سوم آن محصولاتی با عمر کوتاه هستند که خیلی زود تبدیل به زباله می‌شوند، اقیانوس‌ها را پر می‌کنند و اغلب به زنجیره غذایی انسان وارد می‌شوند.

به گفته سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، زباله‌های پلاستیکی تولید شده در سطح جهان تا سال ۲۰۶۰ تقریباً سه برابر می‌شود، که حدود نیمی از آنها در محل دفن زباله‌ها و کمتر از یک پنجم بازیافت می‌شوند.

این معاهده می‌تواند بر سلامت انسان و محیط‌زیست تمرکز کند. کشورهایی به رهبری نروژ و رواندا، که خود را «ائتلاف جاه‌طلبانه» نامیده‌اند، به دنبال تصویب قوانینی برای ایجاد محدودیت‌هایی در تولید پلاستیک و محدودیت‌هایی برای برخی از مواد شیمیایی مورد استفاده در پلاستیک‌ها هستند.

این ائتلاف به دنبال تصویب یک سند بین المللی و قانونی الزام‌آور برای پایان دادن به آلودگی پلاستیکی تا سال ۲۰۴۰ است. این ائتلاف می‌گوید که این امر برای حفاظت از سلامت انسان و محیط زیست و در عین حال کمک به بازیابی تنوع زیستی و مهار تغییرات آب و هوایی ضروری است.

از سوی دیگر، این معاهده می‌تواند به جای تمرکز بر ممنوعیت یا محدودیت تولید پلاستیک بر برنامه بازیافت متمرکز شود. همانطور که برخی از تولیدکنندگان پلاستیک و صادرکنندگان نفت و گاز می‌خواهند. بیشتر پلاستیک‌ها از سوخت‌های فسیلی ساخته می‌شوند. کشورهای حامی این طرح شامل آمریکا، عربستان سعودی و چین هستند.

هیئت آمریکایی در اروگوئه گفت که برنامه‌های ملی بازیافت به دولت‌ها این امکان را می‌دهد که مهم‌ترین منابع آلودگی پلاستیکی را شناسایی و برای آن فکری بکنند. بسیاری از شرکت‌های پلاستیکی و شیمیایی نیز خواهان این رویکرد هستند: معاهده‌ای که متمرکز بر بازیافت زباله‌های پلاستیکی باشد و کاری به تولید پلاستیک نداشته باشد.

شورای بین‌المللی انجمن‌های شیمیایی، شورای جهانی پلاستیک، شورای شیمی آمریکا و سایر شرکت‌هایی که پلاستیک‌ها را می‌سازند، استفاده می‌کنند و بازیافت می‌کنند می‌گویند که خواهان توافقی هستند که آلودگی پلاستیکی را از بین ببرد و در عین حال «مزایای اجتماعی پلاستیک‌ها را حفظ کند». آن‌ها خود را «شرکای جهانی چرخه پلاستیک» می‌نامند. آن‌ها می‌گویند که از مواد پلاستیکی مدرن در سراسر جهان برای ایجاد محصولات ضروری و اغلب نجات دهنده استفاده می‌شود که بسیاری از آنها برای آینده‌ای با کربن کمتر و پایدارتر حیاتی هستند.