گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل: رفتار طالبان با زنان می‌تواند «آپارتاید جنسیتی» باشد

پنجاه‌وسومین نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد دوشنبه ۲۹ خرداد / ۱۹ ژوئن با شرکت نهادها و فعالان حقوق بشر در ژنو آغاز به‌کار کرد.

در آغاز این نشست ریچارد بنت، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در افغانستان در سخنانی خواستار تلاش برای پایان محرومیت زنان افغانستان شد. بنت گفت:

سازمان ملل آپارتاید جنسیتی را «تبعیض جنسی، اقتصادی و اجتماعی علیه افراد به دلیل جنسیت آن‌ها» تعریف می‌کند.

بنت در حاشیه نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل به خبرنگاران گفت: «ما به نیاز بیشتر به کاوش درباره آپارتاید جنسیتی اشاره کرده‌ایم که در حال حاضر جنایت بین‌المللی محسوب نمی‌شود، اما می‌تواند به آن تبدیل شود.»

او افزود:

بخشی از منتقدان و مخالفان جمهوری اسلامی نیز این حکومت را به برپایی آپارتاید جنسیتی علیه زنان محکوم کرده اند.

جمعی از فعالان زن سرشناس ایرانی و افغانستانی روز جهانی زن در سال جاری، هشتم مارس، در بیانیه‌ای مشترک به انتقاد از آپارتاید جنسیتی در هر دو کشور پرداختند و از جهانیان خواستند که جنایت‌های تبعیض جنسیتی را برای پایان دادن به آنها به رسمیت بشناسند.

اکثریت شرکت‌کنندگان در یک نظرسنجی زمانه نیز پیش از این در اسفند ۱۳۹۸ گفته بودند که در ایران آپارتاید جنسی برپاست.

محکوم کردن تلاش طالبان برای حذف زنان از زندگی روزمره

طالبان در ماه اوت ۲۰۲۱ بار دیگر قدرت را به دست گرفتند و آزادی و حقوق زنان از جمله تحصیل در دبیرستان و دانشگاه‌ها را به‌شدت محدود کردند.

در گزارشی که ریچارد بنت و «کارگروه تبعیض علیه زنان و دختران»  ۲۵ خرداد / ۱۵ ژوئن درباره‌ وضعیت زنان افغانستان در ۲۵ صفحه منتشر کردند و در پنجاه‌وسومین اجلاس شورای حقوق بشر سازمان ملل ارائه شد گفته‌شده که بین ماه سپتامبر ۲۰۲۱ و ماه مه ‌۲۰۲۳ طالبان بیش از ۵۰ فرمان محدودکننده علیه زنان و دختران افغانستان صادر کرده‌اند که یکی از نمونه‌های برجسته‌ تبعیض سیستماتیک علیه زنان افغانستان به‌شمار می‌رود.

در این گزارش، بنت با ۷۹ افغانستانی شامل ۶۷ زن در داخل و خارج از این کشور از جمله مدافعان حقوق‌ بشر، خبرنگاران، حقوق‌دانان، استادان دانشگاه، آموزگاران، دانشجویان، کارمندان خدمات اجتماعی و زنان تجارت‌پیشه گفت‌‌وگو کرده است.

بنت روز دوشنبه در شورای حقوق بشر سازمان ملل تکرار کرد که «این محرومیت‌های جدی از حقوق اساسی زنان و دختران و اجرای شدید اقدامات محدودکننده توسط مقامات [طالبان] ممکن است جنایت علیه بشریت و آزار و اذیت جنسیتی محسوب شود».

ریچارد بنت گفت:

دوروتی استرادا، مسئول «کارگروه تبعیض علیه زنان و دختران» نیز در نشست شورای حقوق بشر گفت اقدامات طالبان «برای حذف زنان و دختران از زندگی عمومی و محرومیت از حقوق انسانی‌شان تشدید یافته است».

شهرزاد اکبر، مدیر اجرایی نهاد رواداری نیز در جلسه سازمان ملل گفت طالبان افغانستان را به گورستان دسته‌جمعی رؤیاها و توانمندی‌های زنان و دختران افغانستان تبدیل کرده‌اند.

نصیراحمد اندیشه، نماینده‌ افغانستان در ژنو نیز در سخنانی گفت که طالبان آشکارا اصول نظام هنجاری بین‌المللی را که در ۷۵ سال گذشته بنا شده است را به چالش می‌کشند.

فرشته عباسی، پژوهشگر بخش افغانستان در سازمان دیده‌بان حقوق بشر در نشست شورای حقوق بشر زنان افغانستان را «مدافعان خط مقدم حقوق بشر» خواند و گفت آن‌ها نه تنها برای حقوق خود بلکه برای حقوق اساسی همه و آینده‌ برابر مبارزه می‌کنند.

عباسی افزود دیده‌‌بان حقوق بشر از دولت‌ها می‌خواهد که نادیده گرفته‌شدن حقوق اساسی زنان در افغانستان را همچنان محکوم و از زنان معترض که شعار «نان، کار و آزادی» سر می‎‌دهند، پشتیبانی کنند.

او افزود «هیچ کشوری در جهان وجود ندارد که در آن حقوق اولیه‌ زنان و دختران محدودتر از افغانستان باشد» و «در سال ۲۰۲۳ افغانستان تنها کشوری است که زنان و دختران به مدرسه‌ها و دانشگاه‌ها دسترسی ندارند».

فرشته عباسی با تأکید بر این‌که آخرین تصمیم‌های طالبان، حقوق زنان و دختران را در تمام عرصه‌ها نقض می‌کنند، محدودیت‌های طالبان علیه زنان و دختران را عامل اصلی کمک‌کننده به بحران انسانی افغانستان و تأثیرگذار بر کل جمعیت این کشور دانست و مسئول پیامدهای آن را طالبان خواند.

همزمان با برگزاری پنجاه‌و‌سومین نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل درباره زنان افغانستان، هدر بار، مسئول بخش زنان دیده‌بان حقوق‌ بشر در توییتی به‌شکل تلویحی گفت دولت‌ها باید در این نشست از حقوق زنان در افغانستان حمایت کنند. او نوشت:

هدر بار به نقل از نماینده افغانستان در سازمان ملل نوشت طالبان تمامی قوانین بین‌المللی را به چالش کشیده‌اند و تا کنون واکنش‌های بین‌المللی به این تهدید جدی ناکافی بوده است.