سوگ، خشم و بازنمایی بحران در اثر هنری

هنر در ایران در طول حاکمیت جمهوری اسلامی هرگز آزاد نبوده است. با این‌حال و شاید اتفاقاً به همن دلیل در حال حاضر هنر مقاومت با یک سویه فمینیستی برجسته در حال ظهور است. ما همه مقاومت و کنش انقلابی دانشجویان هنر و موسیقی در ایران را به یاد داریم. حوض‌های به رنگ خون در میدان‌های تهران، قایق‌های کیان پیرفلک و دیوارنگاره‌ها و پرفورمانس‌های خیابانی در همراهی با قیام ملت ایران در صدر خبرها قرار داشت. چه کسی گمان می‌برد که ناگهان هنر ایران که تا پیش از آن شخصی، تجملی و در گالری‌ها و حراجی‌ها در جهت پولشویی رانت‌خواران عرضه می‌شد، ناگهان از خمودگی بیرون بیاید و همراه و همگام با مردم به وظیفه خود عمل کند؟

«نام آن را بگو» برنامه‌ای است که دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه وسترن سیدنی برای نمایش هنر مقاومت در ایران تدارک دیده‌ است. در این برنامه نگاره آیت (پاریس)، سیمین کرامتی (تورنتو) و پانته‌آ کریمی (سن خوزه، کالیفرنیا)، سه هنرمند فعال زن که در ایران و در دیاسپورا آثارشان را آفریده و عرضه کرده‌اند با هم و با دکتر پدرام خسرونژاد، انسان‌شناس درباره اهمیت هنرهای تجسمی و نقشی که هنر در جنبش انقلابی «زن، زندگی، آزادی ایفا می‌کند در گفت‌وگو قرار می‌گیرند. به این مناسبت با سیمین کرامتی گفت‌‌وگو کرده‌ایم:

کرامتی در آغاز این گفت‌وگو از سوگ و خشمی که پس از قتل ژینا (مهسا امینی) جامعه هنری در داخل و خارج از ایران را فراگرفت سخن می‌گوید. این هنرمند نقاش سپس درباره ارتباط آفرینش هنری با عمل اجتماعی می‌گوید به گمان او آفرینش هنری در متن زندگی روزانه جاری‌ست، چنانچه زندگی روزانه بحرانی شود، این بحران در لایه‌‌های زیرین و گاهی هم در سطح اثر هنری نمود پیدا می‌کند. او در این روند، بر میزان صداقت هنرمند تأکید ویژه دارد. کرامتی یادآوری می‌کند که در هر حال همواره آثاری پدید می‌آیند که بحران را یادآوری کنند.

به نظر این هنرمند نقاش هنر اعتراضی بیش از آنکه در قید آفرینش زیبایی باشد، در خدمت رساندن پیام است و لذا ممکن است در وهله نخست جنبه زیباشناختی هنر مهم نباشد. چنانکه در جنبش هم آثار بی‌شماری توسط هنرمندان گمنام با چهره‌های پوشیده پدید آمد که حامل پیام جنبش بود.