گزارشی از روند بازگشت گشت ارشاد به خیابان‌های تهران: مقابله تنها راه پیروزی است

با توجه به چیزی که من قبل از شروع اعتراضات در مسیر محل کار و خانه شاهد بودم و مقایسه آن با امروز تعداد کمی از زنان و دختران حجاب نداشتند و شال‌شان را دور گردن‌شان می انداختند. اما بارزترین روز که موج برداشتن حجاب شدت گرفت، روز هفتم مهسا امینی بود که اگر درست یادم باشد تعدادی از سلبریتی‌ها هم به نشانه اعتراض موهایشان را کوتاه کردند. من هم همان روز حجابم را برداشتم اما تا یکی دو هفته می‌ترسیدم و شالم همیشه دور گردنم بود.

از فردای فوت مهسا امینی انگار همه گشت‌ها از خیابان جمع شدند. اصلا خبری از تذکر خیابانی حجاب هم نبود. از آن به بعد در محل کارم که یک شرکت خصوصی است تعدادی حجاب نمی‌گذاشتند اما برخی از مراجعه کننده‌ها موضوع را گزارش دادند و حتی فیلمبرداری کردند و عکس گرفتند. این باعث ایجاد کمی فشار از سمت انتظامات شد و تابلوی رعایت حجاب هم در قسمت‌هایی مثل بخش کارت زنی نصب کردند. اما نمی‌توانم بگویم انتظامات تمایلی به برخورد با ما داشت. چون من هنوز هم صبح‌ها بدون حجاب سر کار می‌روم.

زمانی که من همچنان در بازداشت بودم با وجود صحبت‌های رئیس سازمان زندان‌ها برای رعایت حجاب، نهایتا بعد از مدتی در مقایسه با قبلا موضوع را رها کردند. من در آن زمان برای چند اعزام درمانی به خارج زندان و یا انتقال به زندان شال نمی‌گذاشتم اما به جز تذکری بدون نتیجه بحث را ادامه نمی‌دادند. حتی بعدها در زندان یا سالن ملاقات هم اگر تذکری بود، شباهتی به قبل نداشت و از موضع پایین برخورد می‌کردند.

من تقریبا کل قیام در بازداشت بودم اما بعد از آزادی بیشترین تفاوتی که به چشمش می‌خورد دختران محصل بودند که بعد از تعطیلی مدرسه در جمع‌های چند نفره بدون حجاب راه می‌رفتند.

برای چندین ماه حضور گشت ارشاد کمرنگ شد و یا حتی از بین رفت. اما تجربه من به عنوان یک فرد ترنس فقط درگیری با این گشت نبود، پلیس راه هم می‌تواند برای من دردسر درست کرده و برخورد کند. همانطور که قبلا کرده. قبول دارم که این مورد برای زنان سیسجندر هم اتفاق می‌افتد اما بعضی‌ها فکر می‌کنند برای ما داشتن یک مجوز پوشش همه چیز را حل می‌کند. نه گرفتن مجوز ساده است و نه همه ماموران با دیدن آن قانع می‌شوند و می‌گذارند که بروید. گاهی تازه ابتدای داستان است.

در ابتدا اصلا گشتی وجود نداشت. اما مدتی به بعد انگار به قصد نزاع جمعیتی با ماشین زن‌های چادری را مثلا به خیابان انقلاب می‌آوردند. همان زمان تذکری هم وجود نداشت اما کم کم تذکرها با لحن‌های مثلا مهربانانه شروع شد. در کنارشان ماموران لباس شخصی مرد هم اضافه کردند تا از این افراد حمایت کنند. واکنش شما می‌توانست بی اعتنایی و حتی جواب محکم کوتاه باشد اما به بحث و بازداشت نمی‌کشید. تا اینکه نهایتا شنبه دو هفته قبل من در سر راه کارم ماشین‌های سفید ون بدون نشان گشت را دیدم. اما اصلا قصد بازداشت و درگیری نداشتند فقط اگر به تذکرشان جواب تند بدهی، نیروهای لباس شخصی شروع به فیلمبرداری می‌کنند. احتمالا برای احضار و برخورد قضایی. مامور پلیس حاضر در محل هم دوربین به لباسش نصب بود. همین مامور از درگیری کلامی من و همکار زن چادری‌اش جلوگیری کرد. به نظرم آماده هزینه دادن به این شکل نیستند.

حدودا دو ماه قبل که در حوالی تهرانپارس بودم ناگهان تعداد زیادی زن چادری که مشخص بود به آنجا آورده شده‌اند، وارد خیابان شدند و به صورت گروهی حرکت می‌کردند و به ما که می‌رسیدند می‌گفتند خانم شالت را سر کن، اینجا قانون است. این مدت ون‌های بدون نشان سفید رنگ گشت هم برگشتند اما ندیدم کسی را بازداشت کنند.

من که از مقابل ون‌های جدید گشت ارشاد رد می‌شدم به یک زن بدون حجاب تذکر دادند. او هم جواب داد من اصلا با خودم شال بیرون نمی‌آورم. موضوع خیلی ادامه پیدا نکرد اما من که اعتراض کردم همکارش شروع به فیلمبرداری کرد. اما به خود من تذکر حجاب ندادند. (با خنده اضافه می‌کند) احتمالا خیلی از جنسیت من مطمئن نبودند!

یا در خیابان و بعد از تذکر شالت را سر می‌کنی و یا از صورتت فیلمبرداری می‌کنند. یکی از دوستان من به همین شکل احضاریه دریافت کرد و برایش پرونده قضایی تشکیل شده.

حقیقتا تا حدی جواب داده. تعداد زنانی که دوباره تن به حجاب اجباری می‌دهند در حال افزایش است. همه تلاش من در خیابان در مواجهه با زن‌هایی که با دیدن گشت، شال می‌گذارند همین است که بگویم ببینید من که وارد بحث و درگیری لفظی شدم را بازداشت نکردند. فقط فیلم می‌گیرند. به جای شال، عینک آفتابی و ماسک بزنید تا شناسایی نشوید اما به گذاشتن حجاب اجباری برنگردید.

در ابتدای اعتراضات مثلا در سکوی مترویی در غرب تهران از هر ۱۰۰ نفر ۱۰ نفر بدون حجاب بودیم. این تعداد به مرور بیشتر شد. همیشه هم بخش خاصی از مردم همراهی می‌کردند. به نظرم این همراهی‌ها تا ۲۰ درصد رسید اما با افزایش فشار در خیابان و محل کار حالا به ۱۰ درصد اولیه کاهش پیدا کرده.

نباید گذاشت به همین شکل پیش برود. حتی من و تعدادی از دوستانم قرار گذاشته‌ایم که بدون حجاب جلوی این گشت‌ها برویم. ما به جای مبارزه انفرادی باید جمع های ۹ الی ۱۰ نفره شویم و خیابان‌هایی مثل انقلاب یا ولیعصر را که می‌دانیم گشت حضور دارد، شلوغ کنیم. دو امکان وجود دارد، یا این حالت تدافعی که پلیس قصد برخورد خیابانی ندارد از بین می‌رود که به نظرم نمی‌خواهند دست‌کم حالا این مرحله را انجام دهند چون برایشان هزینه خواهد داشت و یا مجبور به عقب نشینی میشوند. باید مواجهه داشت و باید این مواجهه جمعی باشد.

به نظرم به درستی با تلاش نظام برای برگرداندن حجاب برخورد نکردیم و آنها مرحله به مرحله جلو آمدند و ما عقب رفتیم. تا جایی که حالا این گشت‌ها را به خیابان برگردانده‌اند. ما باید جلویشان مقاومت کنیم در غیر این صورت همه چیز مثل قبل می‌شود. مردم دو راه بیشتر ندارند یا جلوی آنها بایستند یا بگویند ارزش ندارد و دوباره کوتاه بیایند.

فکر می‌کنم تعداد این برخوردهای منجر به بازداشت حداقل به نسبت برخوردهای خیابانی یک یا دو سال قبل کمتر است. اما با پخش این ویدئوها از خیابان و لحظه بازداشت سعی دارند که رعب و وحشت ایجاد کنند. به نوعی هشدار دادن به همه ما که اگر این نافرمانی ادامه پیدا کند، نفر بعدی شما هستید.