نیجر رویاروی بلوک غرب آفریقا: کودتاگران مهلت جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا را رد کردند

جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا (ECOWAS) دوشنبه ۱۶ مرداد / ۷ اوت اعلام کرد که در واکنش به امتناع  کودتاگران نیجر از تسلیم در برابر فشارهای خارجی برای کناره‌گیری از قدرت، بیانیه‌ای درباره گام‌های بعدی خود صادر خواهد کرد.

ساعاتی بعد اعلام شد که سران کشورهای عضو این جامعه پنج‌شنبه در ابوجا پایتخت نیجریه در مورد چگونگی ادامه وضعیت موجود گفت‌وگو خواهند کرد.

این بلوک در مورد هفتمین کودتای منطقه در سه سال اخیر موضع سختی اتخاذ کرده است. نیجر با توجه به ثروت اورانیوم و نفت و نقش محوری آن در جنگ با شبه‌نظامیان اسلام‌گرا، برای ایالات متحده آمریکا، اروپا، چین و روسیه نیز اهمیت دارد.

روز یکشنبه ۱۵ مرداد / ۶ اوت با پایان یافتن مهلتی که جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا به کودتاگران نیجر داده بود، حکومت نظامی این کشور حریم هوایی خود را تا اطلاع بعدی بست و دلیل آن را افزایش تهدید مداخله نظامی نامید.

جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا، اتحادیه آفریقا، اتحادیه اروپا و کشورهای غربی خواهان بازگرداندن محمد بازوم، رئیس جمهوری برکنارشده نیجر شده‌اند که با انتخابات روی کار آمده است.

رد اولتیماتوم جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا شامگاه یکشنبه اعلام شد. پیش از آن ۳۰ هزار نفر از هواداران کودتا در ورزشگاهی در نیامی، پایتخت نیجر، گرد هم آمدند تا ژنرال‌هایی که قدرت را به دست گرفتند تشویق کنند. این ژنرال‌ها اکنون خود را شورای ملی حفاظت از وطن (CNSP) می‌نامند.

سرهنگ آمادو عبدالرحمن، سخنگوی این شورا و از رهبران کودتا در بیانیه‌ای که یکشنبه در تلویزیون نیجر خوانده شد گفت استقرار نیروها در دو کشور آفریقای مرکزی برای تدارک مداخله نظامی، دلیل بسته شدن حریم هوایی نیجر است.

او گفت:

عبدالرحمن افزود: «نیروهای مسلح نیجر و تمامی نیروهای دفاعی و امنیتی ما با پشتیبانی بی‌شائبه مردم آماده دفاع از تمامیت سرزمین خود هستند.»

جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا ضمن محکوم کردن کودتا و دادن مهلت به کودتاگران نیجر، تحریم‌های شدید اقتصادی و مسافرتی از جمله قطع برق این کشور را اعمال کرده است. رهبران دفاعی این بلوک بر سر اقدام نظامی احتمالی در صورتی که محمد بازوم ۶۳ ساله آزاد نشود و تا روز یکشنبه به قدرت بازنگردد، به توافق رسیده‌اند. آن‌ها اما نگفته‌اند که مراحل بعدی چه خواهد بود.

در هر حال تصمیم نظامیان نیجر به بستن حریم هوایی این کشور به‌منزله رد خواسته‌های جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا تلقی می‌شود.

آیا درگیری نظامی جدیدی رخ خواهد داد؟

اکنون همه نگاه‌ها به حرکت بعدی جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقاست و این نگرانی وجود دارد که تنش‌های موجود به یک درگیری منطقه‌ای تبدیل شود و گروه‌های مسلحی مانند «دولت اسلامی» (داعش) و القاعده از هرج‌ومرج بیشتر در منطقه برای پیشبرد اهداف و حملات خود استفاده کنند.

نیجریه، سنگال و ساحل عاج گفته‌اند که نظامیان خود را خواهند فرستاد، اگرچه سنای نیجریه با درخواست بولا تینوبو، رئیس جمهوری این کشور در تأیید استقرار نیروهای نظامی مخالفت کرده و از او خواسته است تا گزینه‌هایی غیر از استفاده از زور را بررسی کند.

بورکینافاسو و مالی که توسط دولت‌های مورد حمایت ارتش اداره می‌شوند و از کودتاگران نیجر حمایت می‌کنند، گفته‌اند که هرگونه مداخله در نیجر به‌عنوان اعلام جنگ علیه آن‌ها تلقی خواهد شد و الجزایر که مرز زمینی طولانی با نیجر دارد نیز نسبت به راه حل نظامی هشدار داده است.

به نظر می‌رسد که جامعه بین‌المللی فراتر از آفریقا نیز در مورد مداخله نظامی در نیجر اختلاف نظر دارند.

فرانسه و روسیه چه می‌گویند؟

فرانسه، حاکم استعماری سابق نیجر که حدود یک‌هزار و ۵۰۰ سرباز در این کشور دارد اعلام کرده است که از هر اقدام جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا پس از پایان مهلت خود «قاطعانه» پشتیبانی خواهد کرد اما مشخص نکرد که این شامل کمک نظامی هم می‌شود یا خیر.

از سوی دیگر روسیه با مداخله نظامی در نیجر مخالفت کرده و یوگنی پریگوژین، رهبر گروه مزدور واگنر به کودتاگران نیجر کمک رسانده است.

گروه واگنر از زمان کودتا در مالی در سال ۲۰۲۱ به یک نیروی تأثیرگذار در مالی تبدیل شده است و حضور طولانی‌تری در آفریقای مرکزی و همچنین لیبی دارد.