سفر اسد به چین: دمشق هم به مدار پکن وارد می‌شود؟

بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه روز پنج‌شنبه ۲۱ سپتامبر/ ۳۰ شهریور وارد شهر هانگژو در شرق چین شد و اولین سفر خود را از سال ۲۰۰۴ به این کشور آسیایی آغاز کرد. اسد پس از تسلط نسبی بر بحران جنگ داخلی اکنون به دنبال بازسازی مسیرهای دیپلماتیک با جهان است و فعلا گزینه‌ای جز شاهراه چین در پیش رویش نیست.

رهبر سوریه از زمان آغاز جنگ داخلی در سال ۲۰۱۱ به ندرت به خارج از کشور رفته است. جنگ سوریه جان بیش از نیم میلیون نفر را گرفت و اسد به دلیل نقشش در کشتار معترضان در جهان غرب به «قصاب دمشق» شهرت یافت. در چین اما اسد نه قصاب دمشق که کلید‌دار سوریه و کسی است که می‌تواند نقش خاورمیانه‌ای چین را در حد خودش اندکی ارتقا دهد.

اسد قرار است در مراسم افتتاحیه بازی‌های آسیایی به همراه بیش از ده‌ها تن از مقام‌های خارجی شرکت کند و در رأس هیئتی برای نشست‌هایی در چندین شهر چین، از جمله نشست با شی جین پینگ، رئیس‌جمهوری چین، شرکت کند.

دیده شدن در کنار رئیس جمهور چین در یک گردهمایی منطقه‌ای می‌تواند مشروعیت بیشتری به کارزار سوریه برای بازگشت آرام و آهسته به صحنه جهانی باشد.

در طرف چینی هم به دست آوردن قلمروهای جدید برای کارزار احتمالی با آمریکا مهم است. آلفرد وو، دانشیار کالج سیاست عمومی لی کوان یو در سنگاپور به رویترز گفت: «شی جین پینگ در سومین دوره ریاست جمهوری خود به دنبال به چالش کشیدن آشکار ایالات متحده است، بنابراین من فکر نمی‌کنم جای تعجب باشد که او مایل به مخالفت با هنجارهای بین‌المللی و میزبانی از رهبری مانند اسد باشد. این دیدار، برای چین حاشیه‌ساز خواهد برد، اما او به این موضوع اهمیتی نمی‌دهد.»

اسد آخرین بار در سال ۲۰۰۴ به چین سفر کرد تا با هو جین تائو، رئیس جمهور وقت آن کشور دیدار کند. آن دیدار، این اولین سفر یک رئیس دولت سوریه از زمان برقراری روابط دیپلماتیک در سال ۱۹۵۶ بود.

چین در یک دهه گذشته، مانند متحدان اصلی سوریه، روسیه و ایران، به رغم پرونده سنگین کشتار و دستان آلوده اسد، روابطش را با رژیم دمشق حفظ کرد.

اسد با تحریم‌های استرالیا، کانادا، اروپا، سوئیس و ایالات متحده مواجه است، اما تلاش‌ها برای اعمال تحریم‌های چندجانبه نتوانست در سد شورای امنیت سازمان ملل نفوذ کند و چین و روسیه مانع برخورد با رژیم اسد در آن نهاد شدند.

چین حداقل در هشت نوبت پیش‌نویس‌های سازمان ملل در محکومیت دولت اسد را وتو کرده است.

برخلاف ایران و روسیه، چین مستقیماً از تلاش‌های رژیم برای به دست گرفتن کنترل مجدد قلمروهای از دست‌رفته حمایت نکرده است.

بازرسان سازمان ملل گفته‌اند که بمباران روسیه و شبه نظامیان مورد حمایت ایران عامل بخش عمده‌ای از مرگ بیش از ۲۰۰ هزار غیرنظامی از زمان آغاز جنگ است. این مناقشه سبب گسترش بحران پناهجویان و افزایش قاچاق مواد مخدر هم شده است. اتحادیه عرب حل این دو موضوع را از اسد مطالبه کرده است و می‌خواهد دمشق هر چه زودتر پناهجویان را به سوریه بکشاند و جلوی قاچاق آمفتامین را بگیرد.

البته کشورهای منطقه و دولت‌های جهان می‌دانند که قاچاق آمفتامین فعلا یکی از معدود درآمدهای دولت سوریه است و نباید خود را با ادعای اسد که بر قاچاق مواد مخدر تسلطی ندارد فریفت.

شرکت‌های نفتی چینی باز می‌گردند؟

سوریه برای چین اهمیت راهبردی دارد زیرا بین عراق، که حدود یک دهم نفت چین را تأمین می‌کند، ترکیه، پایانه کریدورهای اقتصادی که از سراسر آسیا تا اروپا امتداد می‌یابد، و اردن، که اغلب در مناقشات منطقه‌ای میانجیگری می‌کند، قرار دارد.

در حالی که سوریه یک تولیدکننده نسبتاً کوچک نفت است، درآمد آن برای رژیم اسد بسیار مهم است.

در سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹، شرکت‌های بزرگ انرژی چین، Sinopec Corp، Sinochem و CNPC مجموعاً ۳ میلیارد دلار در سوریه سرمایه‌گذاری کردند.

این شرکت‌ها در سال ۲۰۱۱ فعالیت خود را در سوریه متوقف کردند و سفر اسد به سوریه شاید مجددا پای چینی‌ها را به میادین نفتی سوریه باز کند. جایی که برای آمریکا هم منفعت ویژه‌ای دارد.