حقوق معلولان: کمبود مدارس و حمل‌ونقل مناسب‌سازی‌شده در آغاز مهرماه

پرونده‌ی قتل حمید آذربویه در «راه بهشت»

در هفته گذشته، توییتر «کمپین معلولان» روایت قتل یک شخص دارای معلولیت ذهنی به نام حمید آذربویه را که در اردیبهشت ۱۴۰۰ در مرکز نگهداری «راه بهشت» کشته شده بود بازخوانی کرد.

مسئولان این مرکز حمید، ۳۴ ساله را روز سی‌ام اردیبهشت ۱۴۰۰، تنها دو روز پس از این‌که به این مرکز منتقل شده، پس از ضرب‌وشتم بسیار – از جمله مسدود کردن راه تنفس او با فرو کردن حوله در دهان و دفن‌کردنش زیر پتو – به قتل رساندند.

طبق روایتی که کمپین منتشر کرده بعد از این اقدام، فیلم دوربین‌های مرکز پاک و به خانواده‌ی آذربویه نیز علت مرگ حمید ایست قلبی اعلام شده است. پزشکی قانونی پس از چهار ماه علت مرگ را ضربه به گردن و خفگی اعلام می‌کند.

مدیر آن مرکز، که پس از گزارش پزشکی قانونی مجوزش باطل شد، گلناز وطن‌خواه بود، که بنا بر این گزارش ابتدا به خانواده آذربویه گفته بود «حمید از دوری شما دق کرد و مُرد. همه ازخداشونه ما جنازه بچه‌شونو بدیم، تا از شرشون راحت بشن!»

گویا خانم وطن‌خواه پس از ابطال مجوز «راه بهشت» کلینیک زیبایی باز می‌کند.

همچنین به گفته کمپین، گویا پنج نفر دیگر نیز در آن مرکز تحت عنوان «ایست قلبی» مرده‌اند.

متهم اصلی پرونده‌ی آذربویه، که در زمان ارتکاب جرم ۱۶ سال داشت و به طور غیرقانونی در مرکز به کار گرفته شده بود، به پرداخت دیه و پنج سال حبس به اتهام قتل عمد محکوم شد.

فقه اسلامی و قوانین جمهوری اسلامی به اندازه‌ی چشمگیری توانمندگرا هستند. قتل افراد دارای معلولیت، که در قوانین اسلامی عمدتاً با کلمه‌ی توهین‌آمیز «سفیه» از آنان یاد می‌شود، با احکام سبک‌تری نسبت به دیگر قتل‌ها مجازات می‌شود، زیرا یکی از شرایط قصاص در فقه اسلامی «تساوی در عقل» عنوان شده است. البته، این نه به معنای دفاع از قصاص در این موارد، بلکه صرفاً جهت اشاره به تبعیض ریشه‌ای نهفته قوانین فقهی است.

مناسب‌سازی امکانات حمل‌ونقل و سفر: از ادعا تا واقعیت

رئیس کمیته‌ی هوشمندسازی و شفافیت شورای شهر تهران، روز پنجشنبه ششم مهر از «تسهیل‌گری روند خدمت‌رسانی و ارائهٔ خدمات رایگان حمل‌ونقل به افراد کم‌توان و ناتوان در پایتخت» خبر داد.

با این‌حال، گزارش روزنامه «پیام ما» می‌گوید این ادعا با تجربه‌ی روزمره‌ی افراد دارای معلولیت نمی‌خواند.

بر اساس این گزارش، این افراد می‌گویند که تعداد ناوگان حمل‌ونقل مناسب‌سازی‌شده برای آن‌ها ناکافی است و همین موضوع باعث شده که خدمات‌دهی سامانهٔ حمل‌ونقل به افراد دارای معلولیت، نامنظم باشد.

در این گزارش به نقل از «بهروز مروتی»، مدیر کمپین حمایت از افراد دارای معلولیت آورده که بیش از نیمی از این وسایل حمل‌ونقل عمومی، سرویس‌دهی ندارد و به شدت نامنظم است. به گفته‌ی این فعال اجتماعی، حدود ۴۹ دستگاه ون، خراب است و فقط ۳۱ دستگاه سرویس‌دهی دارند. همچنین از ۲۰ دستگاه اتوبوس، فقط هفت عدد از آنها و از هشت دستگاه مینی‌بوس هم فقط چهارتای آنها فعالیت دارد و باقی متوقف شده‌اند.

وضعیت در شهرهای غیر از تهران به مراتب بدتر است. یکی از افراد مبتلا به ضعف پیشرونده عضلانی که ساکن شهرستان لنجان اصفهان است، می‌گوید که حتی یک سرویس حمل‌ونقل هم در این شهرستان به افراد دارای معلولیت اختصاص داده نشده است.

همچنین، سرویس شهرداری تهران برای حمل‌ونقل افراد دارای معلولیت، برخلاف ادعای مسئولان مربوطه، رایگان نیست. خبرنگار «پیام ما» به نقل از یکی از افراد ساکن تهران که پسرش دارای معلولیت شدید جسمی حرکتی است، می‌نویسد:

بنابر گزارش ایسکانیوز، که به مناسب‌سازی نشدن مدارس در آغاز مهر ماه امسال می‌پردازد، به استثنای گروهی از کودکان و نوجوانان دارای معلولیت که در مدارس استثنایی تحصیل می‌کنند و مشمول استفاده از سرویس رایگان هستند، مابقی برای رسیدن به مدرسه با دشواری‌های بسیاری درگیرند.

همچنین، به گزارش ایسنا، یکشنبه نهم مهر نیز نشستی با حضور تشکل‌های مردم‌نهاد معلولان به مناسبت هفته گردشگری و روز جهانی ناشنوایان در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برگزار شد.

موضوع اصلی این نشست اعتراض افراد دارای معلولیت به کم‌توجهی به قوانین مناسب‌سازی و آیین‌نامه‌ حمایتی معلولان و شهرها و جاده‌های نامناسب برای مسافرت معلولان و نیز اقامتگاه‌ها و مراکز خدماتی و بین‌راهی و موزه‌هایی که برای معلولان غیرقابل استفاده‌اند، سخن گفتند.

غلامرضا رضایی‌فر، رئیس دبیرخانه ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب‌سازی کشور، در رابطه با «کم‌توجهی» دستگاه‌ها به مصوبات قانونی درباره حمایت از معلولان گفت:

«افشار»، نماینده تشکل‌های مردم‌نهاد معلولان و عضو میز گردشگری دسترس‌پذیر نیز با اشاره به غیرقابل استفاده بودن مجتمع‌های بین‌راهی برای افراد معلول، به تجربه‌های خود در سفرهای داخلی به عنوان یک فرد دارای معلولیت اشاره کرد و گفت از همدان تا مشهد با ماشین‌سواری ۱۳ کیلومتر راه است، ولی هیچ مجتمع خدماتی مناسب‌سازی‌شده‌ای برای معلولان وجود ندارد.

«اشتری»، مدیرعامل شبکه ملی تشکل‌های مردم‌نهاد افراد دارای معلولیت شنوایی نیز درخواست کرد به معلولان داری ناشنوایی توجه کنند و در موزه‌ها بارکد تعریف کنند، دستمزد مترجمان ناشنوایان را افزایش دهند و در مراکز حساسی مانند بیمارستان، مترجم ناشنوا مستقر کنند. او تاکید کرد که زبان ناشنوایان در ایران باید همانند بسیاری از مناطق جهان به رسمیت شناخته شود.

بیمه‌ی معلولان کفاف مخارج پزشکی‌شان را نمی‌دهد

حسن شرفی، مدیرکل بهزیستی خراسان جنوبی در گفتگو با ایسنا با اشاره به چالش‌های اقتصادی، معیشتی، مسکن، بیکاری، هزینه‌های سنگین خرید سمعک و باتری که نیاز الزامی ناشنوایان محسوب است، گفت: «سهم حمایت بیمه‌ها بسیار ناچیز است و بیمه تکمیلی تا سقف محدودی را پوشش می‌دهد.»

او همچنین افزود:

مدارس برای کودکان دارای معلولیت مناسب‌سازی نشده‌اند

سرویس اجتماعی «ایسکانیوز» به نقل از رامک حیدری، مدیرعامل انجمن حمایت از بیماران دیستروفی با اشاره به مناسب‌سازی نشدن مدارس کشور برای معلولان از ترک تحصیل ۸۰ درصد کودکان مبتلا به دیستروفی به دلیل نامناسب‌بودن مدارس خبر داد.

به گفته‌ی این فعال اجتماعی، این کودکان در سنین هفت یا هشت ساله که توان راه رفتن داشتند، تحصیل کرده‌اند و بعد با پیشرفت بیماری و لزوم استفاده از ولیچر از تحصیل بازمانده‌اند.

دیستروفی ماهیچه‌ای یک سلسله بیماری‌های بسیار حاد ژنتیکی پیشرونده وابسته به کروموزوم هاست که باعث تخریب یا اختلال در بافت ماهیچه‌ای می‌شود.

حیدری افزود: «در بسیاری از موارد مدیران مدارس با دانش‌آموز همکاری نمی‌کنند که کلاس درس را حداقل به طبقات همکف منتقل کنند و خانواده هم ترجیح می‌دهند که کودک ترک تحصیل کند.»

یک فراخوان اعتراض

گروهی از افراد دارای معلولیت در شبکه‌ی اجتماعی «ایکس» (توییتر سابق) برای یک تجمع اعتراضی در 16 مهر ماه در میدان بهارستان (مقابل سازمان برنامه و بودجه) فراخوان داده‌اند.

از جمله مطالبات این تجمع اجرای ماده ۲۷ قانون حمایت از حقوق معلولان (پرداخت کمک‌هزینه معیشتی به معلولان شدید و خیلی شدید به میزان حداقل دستمزد سالانه) عنوان شده است.