کالبدشکافی غیرقانونی اجساد مهاجران افغانستانی در ایران: روایت‌ها چه می‌گویند؟
گزارش‌هایی از کالبدشکافی مهاجران فوت‌شده افغانستانی در بیمارستان‌های دولتی ایران و ناپدیدشدن اندام‌های آنها وجود دارد. خبرنگار آزاد زمانه در کابل در گفتوگو با بازماندگان و یک غسال در هرات و برخی دیگر از کارشناسان به این مسأله می‌پردازد.
محمد اسماعیل آزمون
اخراج اجباری مهاجران افغانستانی از ایران، ۲۰۲۱ ــ عکس: AFP
کابل ــ شماری از منابع می‌گویند کالبدشکافی پیکرهای کارگران و مهاجرین جان‌باخته افغانستانی در بیمارستان‌های دولتی ایران ادامه دارد.
رادیو زمانه نمی‌تواند مستقلاً این روایت‌ها را تأیید کند اما ظن به این اقدام در میان شهروندان افغانستان وجود دارد و مسئولان جمهوری اسلامی باید به وظیفه‌ی پاسخگویی و بررسی این روایت‌ها عمل کنند؛ روایت‌هایی که بر اساس آنها گفته میشود اجساد کارگران و مهاجرین افغانستانی که بنا بر دلایل مختلف در جمهوری اسلامی ایران وفات می‌کنند سلاخی میشود.
گرچه کالبدشکافی از نظر قوانین اسلامی و اصول طبابت جهانی بدون اجازه جرم پنداشته شده اما در ایران این کار همچنان صورت میگیرد.
در این گزارش به سراغ فردی رفتیم که سال‌هاست در مجتمع فرهنگی شهر هرات مصروف تدفین و شستشوی اجساد است و با بازماندگان و کارشناسان هم گفتوگو کردیم.
نذیر احمد نام مستعار یکی از غسال یا به اصطلاح مرده‌شوی‌های ریاست شهرداری می‌گوید هر ماه با چندین جسد روبرو می شود که از کشور ایران انتقال یافته و کالبدشکافی شده است.
به گفته او بیشتر جسدهای جوانان کارگر در ایران سلاخی می‌گردد و در زمان غسل میت این کار باعث رنجش قلب هر انسان می گردد زیرا اعضای فامیل اکثریت این مرده‌ها حضور دارند و زمانی‌که با پیکر سلاخی‌شده عزیز از‌دست‌رفته خویش روبرو می‌شوند بر وضعیت و غم‌شان به مراتب افزوده شده و نفرین‌های بسیار را نثار حاکمان فعلی جمهوری اسلامی ایران می‌کنند.
نعمت الله یکی از باشنده‌های شهرستان شیندند هرات یک ماه قبل بر اثر حادثه ترافیکی در شهر مشهد ایران جان باخت و جسد سلاخی‌شده‌اش در هرات به فامیل‌اش بازگردانده شد.
زبیر پسر کاکای این جوان ۳۴ ساله می‌گوید:
زمانی که پسر کاکایم در یک حادثه ترافیکی در شهر مشهد ایران به شدت زخمی شد من سه روز بعد از حادثه به عنوان وارث او از طریق بندر اسلام قلعه با ویزه قانونی ایران وارد مشهد شدم و چهار روز را با پسر کاکایم که در حالت کما در بخش اورژانس بیمارستان فارابی مشهد بستری بود گذراندم. بعد یکی از پزشکان این بیمارستان برایم گفت که وضعیت این مریض به شدت وخیم است و هیچ چاره جز تسلیم شدن به امر الهی نیست.
او ادامه می‌دهد:
روز دوشنبه بود. جسد را به بخش ویژه عملیات خانه این بیمارستان انتقال دادند و بعد از یک شب فردا صبح برایم اطلاع دادند که متاسفانه نعمت الله وفات نموده و باید بخاطر انتقال جسدش آمادگی گرفته شود و یا هم در ایران برای تدفین او چاره‌یی سنجید.
به گفته زبیر، او با اقارب خود در شهرستان شیندند گفتوگو کرد و مصلحت بر این شد که جسد باید به زادگاهشان انتقال یابد.
زبیر می‌افزاید:
بعد از ۷۲ ساعت پرونده نعمت‌الله تصفیه و تحویل ما گردید و جسدش را توسط یک نهاد خیریه به مرز دوغارون انتقال و سپس توسط آمبولانس دولتی در عصر همان روز به شهرستان شیندند هرات انتقال دادم.
به گفته زبیر، با آنکه جسد را در ایران به مبلغ ده میلیون تومان غسل داده بودند، ولی زمانی‌که آن را به خانه خود انتقال دادند، متوجه شدند که برخی از اعضای داخلی بدن‌اش برداشته شده است:
بزرگان خانواده همه چیز را به درستی به چشم سر دیدند و حتی این موضوع را به مسئولین طالبان در هرات نیز رساندیم ولی کسی نیست دراین کشور که صدای ما را بشنود زیرا در ایران نه زنده ما قدر و در امان است و نه هم مرده ما زیرا در فرهنگ انسانی و اسلامی این کار جمهوری اسلامی مردود و ناجوانمردی است که حتی به جسد یک مهاجر و مسافر احترامی نمی‌گذارند.
در قانون اسلامی و مطابق فقه اهل تشیع و تسنن بغیر از مواقع بسیار ضروری و آن هم با اجازه وارثین متوفی به ندرت می توان عضو بدن یک انسان فوت‌شده را بیرون کرد ولی در جمهوری اسلامی ایران این کار با زور و بدون اجازه صورت میگیرد.
از نظر رهبر انقلاب اسلامی ایران روح‌الله خمینی، کالبد شکافی جسد مسلمان در شرایط عادی حرام دانسته شده ولی حاکمان فعلی در جمهوری اسلامی ایران ظاهرا اعتنای چندانی به این گفته‌های خمینی نیز ندارند.
عبدالناصر احمدی کارشناس حقوق بشری در حکومت قبلی در شهر کابل افغانستان می‌گوید:
در برخی از کشورهای جهان کالبد شکافی صورت میگیرد ولی در هیچ جای از کره خاکی حکومتی را نخواهیم یافت که خودسرانه این کار را انجام دهد زیرا دخالت در حریم خصوصی انسان مرده و زنده به شدت محکوم است و اخلاق انسانی نیز تقاضای این را نمی کند که با مرده‌ها بی‌احترامی صورت گیرد.
او می‌افزاید:
حتی در کشورهای غربی زمانی که یک طفل سه ماه در شکم مادر سقط میشود اگر اجازه خانواده‌اش نباشد جسد طفل سه ماه نیز سوزانده نخواهد شد و یا اینکه بدون هیچ دخالتی به فامیل‌اش سپرده میشود اما اگر جسد مسلمان باشد درین زمینه حتی از احتیاط بیشتر کار گرفته میشود ولی جمهوری اسلامی ایران دارای حکومتی است که نه پایبند به قوانین بین المللی است و نه هم پایبند به قوانین اسلامی.
به باور احمدی، این کار تحت هر نامی و تحت هر آیین و قانونی در ایران صورت بگیرد، جرم پنداشته شده و از نظر حقوق بشری بی‌حرمتی اساسی تلقی می‌گردد و نباید تحت هیچ شرایطی بدون اجازه اعضای خانواده جسد مرده کالبدشکافی گردد.
مهاجرین افغانستانی بخصوص کارگران، انسان‌هایی هستند که بخاطر آبادی ایران در آنجا مشغول کار هستند ولی تا حد زیادی این افراد در ایران مورد سرزنش قرار می‌گیرند و حقوق‌شان به اشکال گوناگون زیر پا می‌گردد.
احمد وامق، یکی از باشنده‌های شهر مزار شریف در شمال افغانستان، به رادیو زمانه گفت سال قبل یکی از دوستان نزدیک او که در راه ترکیه و ایران بر اثر سردی هوا به شدت آسیب دیده بود، در بیمارستان شهید دکتر لبافی نژاد در خیابان پاسداران شهر تهران تحت مداوا قرار داشت که بعد از وفات کلیه و چشمانش بیرون شده بود.
او می گوید قبلا در باره کالبدشکافی و بیرون شدن اعضای دیگر بدن شنیده بوده ولی اینکه چشم یک مرده بیرون شود موضوعی بود که او و دیگر دوستانش را شوکه کرد.
محمد وارث یکی دیگر از باشنده‌های ولایت هرات است که برادرش در بیمارستان دولتی «امام رضا» در شهر مشهد ایران تحت درمان قرار داشت، می‌گوید:
با آنکه در قسمت تداوی برادرم تا حدی همکاری صورت گرفت ولی بعد از فوت او هر دو کلیه آن برداشته شده بود که این باعث رنجش ما از حکومت به نام همسایه و مسلمان جمهوری اسلامی ایران بود.
او می‌گوید در ایران شماری از بیمارستان‌های دولتی وجود دارد که تداوی در آن ارزان‌تر و حتی در برخی موارد رایگان است ولی اگر شخصی در چنین بیمارستان‌هایی وفات نماید اعضای بدنش را برمی‌دارند.
کارشناسان پزشکی نیز بر انجام این کار در بیمارستان‌های دولتی جمهوری اسلامی ایران مهر تایید می‌گذارند ولی این کار را خلاف اصول می‌دانند.
دکتر عرفان الله، استاد دانشگاه طبی و یکی از کادرهای شفاخانه کابل می گوید از نظر اخلاق طبابت کالبد شکافی جسد بدون اجازه نزدیکانش جرم پنداشته شده و هیچ کس حق ندارد به منظور بیرون نمودن اعضای بدن جسد دست به این کار خلاف قانون بزند.
به گفته دکتر عرفان در بیشتر مواقع در جمهوری اسلامی ایران قلب، چشم، مغز سر و حتی چشمان اجساد بخصوص مهاجرین بیچاره و در‌به‌در بعد از وفات کشیده میشود.
آقای عرفان می‌گوید در کشور ایران این کار در بیمارستان‌های دولتی صورت می گیرد نه خصوصی و بیشتر کارگران و مهاجرین افغانستانی که در ایران با مشکلات صحی روبرو می‌شوند بخاطر نداشتن بودجه مالی و بیمه تلاش می‌کنند به بیمارستان‌های دولتی و امدادی بروند تا در آنجا درمان شوند اما بعد از وفات اکثریت شان کالبد شکافی می‌شوند.
خواستیم درین مورد نظر سفارت جمهوری اسلامی ایران و یا مسئول بخش فرهنگی این نهاد را با خود داشته باشیم ولی با وجود تلاش‌های فراوان، آنها حاضر نشدند دراین زمینه معلومات ارایه نمایند.
از سویی هم یکی از مسئولین در وزارت صحت عامه افغانستان این موضوع را تایید نموده و می‌گوید چندی قبل در سفر وزیر صحت طالبان به ایران این موضوع با مقامات ایرانی مطرح بحث بود ولی ایران دراین زمینه همیشه تلاش می‌کند بخاطر منافع خودشان عمل کند.
این مسئول در اداره صحت طالبان می‌گوید خیلی از افغانستانیها در کشورهای غیر مسلمان و یا هم کشورهای همسایه دیگر مانند هند، تاجیکستان و پاکستان وفات می‌کنند ولی هرگز در آن کشورها اجساد افغانستانیها کالبد شکافی نمی‌گردد و این جمهوری اسلامی ایران است که از سالیان متمادی دست به این کار خلاف قانون و شریعت می‌زند.
نظرها
محمود
سلام این مطلب اصلا درست نیست بنده با نهایت احترام به همه انسانها فارغ از رنگ و نژاد و دین لازم است توضیح بدهم که طبق قوانین ایران هر فردی اعم از ایرانی و غیرایرانی فوت نماید اگر به مرگ طبیعی فوت کرده باشد گواهی فوت توسط پزشک صادر میشود ولی اگر آثار ضرب و جرح در بدن باشد و یا در تصادف فوت شده باشد گواهی فوت منوط به معاینه و کالبدشکافی پزشکی قانونی است. در ایران هیچ شفاخانه ای اجازه کالبدشکافی را ندارد. کالبدشکافی طبق قانون توسط پزشکی قانونی که زیرنظر دادگستری و عدلیه است صورت میگیرد. کسی که مطلب را نوشته هیچ اطلاعی از قوانین ایران ندارد و فقط اشخاص، نهادها و حکومت ایران را متهم کرده است بنده ایشان را به مطالعه قوانین موجود در این زمینه دعوت میکنم
بهار
* بنده تو سیستم هستم و آنقدر بیکار نیستن ک اعضا یه نفر وقت بزارن بردارن طرف بحث قانونی هست میره پروسه مجوز قانونی و داستان بعد تازه وقت هم ندارن ک بیشتر وقتا قتل و بحث های دادگاهی تو الویت کالبد شکافی هست *