انتخابات ریاست‌ جمهوری روسیه: انتخاب میان «پوتین» و «ولادیمیر پوتین»

در انتخابات ریاست جمهوری روسیه که قرار است در یک بازه سه روزه از ۲۵ تا ۲۷ اسفند / ۱۵ تا ۱۷ مارس ۲۰۲۴ برگزار شود، انتظار می‌رود که ولادیمیر پوتین بار دیگر برنده انتخابات باشد و بتواند تا سال ۲۰۳۰ بر سریر قدرت بماند.

از سال ۲۰۰۰ تا کنون او چهار بار رئیس جمهوری روسیه بوده است. با تغییر قانون انتخابات روسیه که ‌در آوریل سال ۲۰۲۱ به تصویب رسید، پوتین زمینه نامزد شدن مجدد خود را برای انتخابات پیش رو فراهم کرده است. طبق قانون قبلی انتخابات روسیه، رییس جمهوری شدن بیش از دو دوره‌ی متوالی میسر نبود. این قانون یک بار سبب شده بود که پوتین در انتخابات سال ۲۰۰۸ نتواند نامزد ریاست جمهوری شود و به عنوان نخست‌وزیر در کنار دمیتری مدودف، رئیس‌جمهوری در سایه‌ی کرملین بماند. حالا اینک او در کنار سه نامزد دیگر برای کرسی ریاست جمهوری رقابت می‌کند.

چه کسانی می‌توانند رأی بدهند؟

هر شهروند روسیه که بالای ۱۸ سال سن دارد و به دلیل محکومیت کیفری در زندان نباشد حق رأی دارد. کمیسیون مرکزی انتخابات روسیه  می‌گوید در حال حاضر ۱۱۲,۳ میلیون نفر واجد شرایط رأی دادن در روسیه  هستند و ۱,۹ میلیون نفر افراد واجد شرایط نیز در خارج از کشور هستند. ۱۲هزار نفر در قلمرو شهر بایکونور در قزاقستان که روسیه آنجا را برای پایگاه فضایی‌اش اجاره کرده است نیز واجد شرایط رأی دادن هستند.

این کمیسیون توضیح داده است که این داده‌ها برای اولین‌بار با در نظر گرفتن رأی دهندگان ساکن در دونباس و نووروسیا ارائه می‌شود. در انتخابات سال ۲۰۱۸ روسیه ۶۷,۵ درصد شرکت کردند. اگرچه ناظران و برخی از رأی دهندگان تخلفات گسترده‌ای از جمله پر کردن صندوق‌های رأی و رأی دادن اجباری را گزارش دادند.

روند انتخابات چگونه است؟

انتخابات از روز جمعه شروع می‌شود و یکشنبه پایان می‌یابد. این اولین بار است که مردم سه روز به جای یک روز برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری فرصت دارند. روسیه برای اولین بار در همه‌پرسی اصلاحات قانون اساسی سال ۲۰۲۱ که توسط پوتین تنظیم شده بود از رأی‌گیری چند روزه استفاده کرد تا به او اجازه دهد برای دو دوره دیگر نامزد شود.

برای اولین بار نیز قرار است از سامانه رأی‌گیری آنلاین استفاده شود. ۲۰ دسامبر ۲۰۲۳خبرگزاری تاس اعلام کرد که بر اساس تصمیم کمیسیون مرکزی انتخابات روسیه، رأی‌دهندگان در ۲۹ منطقه روسیه می‌توانند از راه دور رأی خود را به صندوق بیندازند که از جمله این مناطق کریمه است.

رأی‌گیری همچنین در دونتسک، لوهانسک، زاپوریژژیا و خرسون - چهار منطقه‌ از خاک اوکراین که در سال ۲۰۲۲ ضمیمه روسیه شدند، برگزار می‌شود، اگرچه کنترل این شهرها به طور کامل در اختیار روسیه نیست. رأی‌گیری زودهنگام در برخی از مناطق آغاز شده است.

فرایند نامزد شدن در انتخابات، راهی برای رد صلاحیت

نامزدهای سیاسی که در پارلمان روسیه نمایندگی ندارند اغلب باید شمار معینی امضا یا تأییدیه از واجدین شرایط رأی دادن جمع‌آوری کنند و این عمل به عنوان بخشی از فرایند رسمی برای واجد شرایط نامزد شدن در انتخابات است. این امضاها یا تأییدیه‌ها معمولاً در فرم‌ها یا اوراق رسمی ارائه‌شده توسط مقام‌های انتخاباتی جمع‌آوری می‌شوند.

این فرایند به پوتین کمک کرد که رقبای احتمالی را از سر راه خود بردارد. به عنوان مثال، بوریس نادژدین که از چهره‌های موافق پایان دادن به جنگ و یک سیاستمدار لیبرال است، در حین جمع‌آوری امضاها برای نامزدی احتمالی در انتخابات، مورد استقبال زیادی قرار گرفت. او باید حداقل ۱۰۰ هزار امضا از هواداران جمع‌آوری می‌کرد، اما کمیسیون مرکزی انتخابات اعلام کرد که بیش از ۹ هزار امضای ارسالی از سوی ستاد انتخاباتی نادژدین بی‌اعتبار است. قوانین انتخابات روسیه می‌گوید که نامزدهای احتمالی نمی‌توانند بیش از پنج درصد از امضاهای ارائه شده‌شان مخدوش باشد. همین مسأله برای رد صلاحیت او کافی بود.

رقبای پوتین یا دوستان ارادتمند؟

پوتین ۷۱ ساله به عنوان یک «نامزد مستقل»، مهم‌ترین چهره این انتخابات است. او به دنبال آن است که برای پنجمین‌بار رییس جمهوری روسیه شود و با توجه به تغییراتی که در قانون انتخابات ایجاد کرده است می‌تواند شش سال دیگر پس از این دوره نیز در قدرت بماند.

نامزد بعدی انتخابات ریاست جمهوری، نیکلای خاریتونوف ۷۵ ساله از حزب کمونیست است که در حال حاضر نماینده دوما است. او در سال ۲۰۰۴ نیز با پوتین رقابت کرده و تنها توانسته بود ۱۳ درصد آرا را به دست آورد.

لئونید اسلوتسکی ۵۶ ساله که رهبری حزب افراطی ناسیونالیست را برعهده دارد و در سال ۲۰۲۲ در مذاکرات صلح با اوکراین پس از شروع جنگ، نماینده روسیه بود نیز نامزد بعدی این انتخابات است.

اما جوان‌ترین نامزد، ولادیسلاو داوانکوف با ۴۰ سال سن است که در حال حاضر معاون رییس دوما است. او از «حزب مردم جدید» نامزد انتخابات شده است. حزب داوانکوف از رفراندوم استقلال و جدایی مناطق دونتسک و لوهانسک از اوکراین حمایت نکرد. اما او به دلیل اینکه همواره از سیاست‌های کرملین در مقابل اوکراین حمایت کرده است در لیست تحریم‌های مالی بریتانیا قرار دارد.

 در چند روز گذشته داوانکوف در یک کنفراس مطبوعاتی اعلام کرد که «نباید هیچ پیش نیازی برای مذاکرات صلح با اوکراین وجود داشته باشد». او همچنین از آزادی مطبوعات حمایت می‌کند و خواهان مصونیت روزنامه‌نگاران از تعقیب کیفری شده است. داوانکوف تلاش کرده است چهره‌ای لیبرال از خود نشان بدهد.

وجه مشترک سه رقیب پوتین، حمایت آن‌ها از سیاست‌های کرملین در مقابل اوکراین است.

ناظران انتخابات چه کسانی هستند؟

همانطور که کنستانتین کوساچف، معاون رئیس شورای فدراسیون روسیه در ۲۶ دسامبر اعلام کرد، احتمال دعوت روسیه از سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE) برای نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ نزدیک به صفر است. اما او در ادامه توضیح می‌دهد که از سازمان‌هایی که موقعیت عینی و بی‌طرفانه‌ای را حفظ کرده‌اند و تحت کنترل غرب نیستند دعوت خواهد شد، از جمله «مجمع پارلمانی روسیه و بلاروس»، «مجمع پارلمانی CSTO [سازمان پیمان امنیت جمعی]، مجمع بین المجالس CIS [مشترک المنافع]، اتحادیه بین پارلمانی، مجمع پارلمانی آسیا، اتحادیه پارلمانی آفریقا و مجمع پارلمانی آمریکای مرکزی».

 رئیس کمیسیون مرکزی انتخابات روسیه در نشست کمیسیون در ماه  ژانویه نیز گفت که کمیسیون مرکزی انتخابات روسیه از ۹۵ کشور برای نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری ماه مارس دعوت کرده است. او همچنین گفت:

سازمان امنیت و همکاری اروپا نیز  تأیید کرده است که ناظران آن‌ها برای نظارت بر انتخابات سال ۲۰۲۴ دعوت نشده‌اند.

هدف انتخاب رییس‌جمهوری است؟

عباس گالیاموف، تحلیلگر سیاسی که قبلاً نویسنده سخنرانی‌های پوتین بوده است، در گفت‌وگویی با آسوشیتدپرس می‌گوید، رأی‌گیری در انتخابات ریاست جمهوری روسیه در واقع می‌تواند این‌گونه توصیف شود که گویی پرسش‌نامه‌ای با این سوال روبه‌روی شما است:

او همچنین بر این باور است که این انتخابات بیشتر از اینکه انتخابات ریاست جمهوری باشد، همه‌پرسی در مورد مسئله جنگ است و رأی به پوتین به معنی حمایت از ادامه جنگ.

گفته‌های گالیاموف می‌تواند تا حدودی زیادی درست باشد. چرا که همان‌طور که در گزارش شبکه فرانس ۲۴ آمده است،  پوسترهایی با مضامین میهن‌پرستانه در سراسر کشور نصب شده است که از روس‌ها می‌خواهند رأی دهند. در پوسترهای انتخاباتی یک علامت «V» شبیه به آنچه توسط نیروهای روسی در اوکراین استفاده می‌شود و شعار : «با هم، ما قوی هستیم. بیایید به روسیه رأی دهیم!» بسیار دیده می‌شود. در واقع می‌توان گفت پوتین به دنبال رأی حداکثری است که از آن به عنوان مشروعیت بخشیدن به سیاست‌های کرملین در مقابل غرب و اوکراین استفاده کند.