مذاکرات محرمانه آمریکا و ایران در عمان ـ دور دوم مذاکره برگزار نشد

مقام‌های ایران و آمریکا مذاکرات محرمانه‌ای بر سر موضوع کنترل حملات حوثی‌ها در دریای سرخ انجام داده‌اند. روزنامه آمریکایی فایننشال تایمز روز پنج‌شنبه ۲۴ اسفند/ ۱۴ مارس در گزارشی اختصاصی نوشت که آمریکا در هفته‌های گذشته مذاکرات محرمانه‌ای با ایران انجام داده است تا تهران را متقاعد کند که از نفوذ خود بر حوثی‌های یمن برای پایان دادن به حملات به کشتی‌ها در دریای سرخ استفاده کند.

به گفته منابع این رسانه، مذاکرات به صورت غیرمستقیم انجام شده است و در خلال آن واشنگتن همچنین نگرانی‌های خود را در مورد برنامه هسته‌ای در حال گسترش ایران مطرح کرد. این مذاکرات غیرمستقیم با میانجیگری عمان در ماه ژانویه در همین کشور انجام شد. این نخستین مذاکره غیرمستقیم ایران و آمریکا در ۱۰ ماه گذشته است.

اما شرکت‌کنندگان در این مذاکرات در هر دو طرف چه کسانی بودند؟ هیأت آمریکایی را برت مک گورک، مشاور خاورمیانه‌کاخ سفید و آبرام پیلی، نماینده این کشور در امور ایران، رهبری می‌‌کرد. علی باقری کنی، معاون وزیر امور خارجه ایران که مذاکره کننده ارشد هسته‌ای تهران نیز هست، نماینده جمهوری اسلامی بود.

مقام‌های عمانی گفته‌اند که پیام‌ها را بین نمایندگان ایران و آمریکا منتقل می‌کردند تا آنها به صورت مستقیم با هم صحبت نکنند.

تنش میان ایران و آمریکا پس از آغاز جنگ در غزه به شدت افزایش یافته است. پس از کشته‌شدن سربازان آمریکایی در حمله گروه مقاومت اسلامی عراق به پایگاهی در اردن حتی این دو کشور در لبه برخورد نظامی مستقیم هم قرار گرفتند. نهایتاً جو بایدن ترجیح داد تلافی این اقدام را به بمباران مواضعی در سوریه و عراق محدود کند که متعلق به گروه‌های نزدیک به سپاه قدس بودند.

به زعم آمریکا، حوثی‌ها در یمن، مقاومت اسلامی در عراق و حزب‌الله در لبنان از گروه‌های نیابتی جمهوری اسلامی به درجات مختلفی در فضای تصمیم‌گیری مستقل هستند و نهایتاً در نقش ابزار نفوذ یا اختلال جمهوری اسلامی در روندهای منطقه‌ای عمل می‌کنند. پس از حملات ۷ اکتبر حماس و متعاقب آن شعله‌ور شدن جنگ در غزه و کرانه باختری، هر سه گروه متناسب با موقعیت جغرافیایی و توانشان حملاتی به اسرائیل یا نیروهای آمریکایی در منطقه انجام داده‌اند.

حوثی‌های یمن علاوه بر چندین حمله موشکی که عمدتاً به شهر ایلات اسرائیل انجام شد، در دریای سرخ حملات به کشتی‌های تجاری و یا کشتی‌های متعلق به ائتلاف به رهبری آمریکا را پی‌می‌گیرد. این گروه گفته است که کشتی‌هایی که از اسرائیل می‌آیند و یا به آن‌جا می‌روند هدف مشروع آن‌ها هستند تا زمانی که جنگ در غزه ادامه داشته باشد.

حال در این میانه، روزنامه فایننشال تایمز از قول منابعش نوشته است که مذاکره غیر مستقیم با ایران، ابتکار دولت بایدن بوده است تا از گسترش درگیری‌ها در خاورمیانه جلوگیری کند.  

این رسانه همچنین نوشته است که بنا بود دور دوم این مذاکرات هم در ماه گذشته میلادی برگزار شود ولی به دلیل تمرکز آمریکا بر طرح آتش‌بس در غزه این مذاکرات انجام نشد.

مقام‌های آمریکایی بارها تهران را متهم کرده‌اند که به حوثی‌ها پهپاد، موشک و اطلاعات نظامی می‌دهند تا حملات خود را به کشتی‌ها انجام دهند.

ایران حمایت سیاسی خود از حوثی‌هایی را که شمال یمن را کنترل می‌کنند، تأیید می‌کند ولی تهران اصرار دارد که آن‌ها مستقل عمل می‌کنند.

با این حال، پس از حمله هواپیمای بدون سرنشین به پایگاه نظامی آمریکا در مرز اردن و سوریه که منجر به کشته شدن سه سرباز آمریکایی شد، نشانه‌هایی وجود دارد که تهران به دنبال کاهش تنش با واشنگتن بوده است.

پس از آن که جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا قول داد کسانی را که پشت این حمله بودند، پاسخگو کند، ایران فرماندهان ارشد سپاه پاسداران را از سوریه خارج کرد. چند روز بعد، در دوم فوریه، نیروهای آمریکایی موجی از حملات را علیه نیروهای وابسته به ایران در سوریه و عراق انجام دادند.

از ۴ فوریه تاکنون هیچ حمله‌ای علیه پایگاه‌های آمریکایی در عراق و سوریه انجام نشده است و مقامات آمریکایی می‌گویند نشانه‌هایی وجود دارد که تهران برای مهار شبه‌نظامیان عراقی تلاش کرده است.

در حالی که هدف نهایی ایران بیرون راندن نیروهای آمریکایی از عراق و سوریه است، تهران به صراحت اعلام کرده است که می‌خواهد از درگیری مستقیم با آمریکا یا اسرائیل اجتناب کند و به دنبال یک جنگ تمام عیار منطقه‌ای نیست.

با این حال، حوثی‌ها علیرغم حملات متعدد آمریکا و بریتانیا به تأسیسات نظامی آنها، به حمله به کشتی‌ها ادامه داده‌اند. این گروه از ماه اکتبر تاکنون ۹۹ حمله را در دریای سرخ و آب‌های اطراف آن انجام داده است که بر ۱۵ کشتی تجاری از جمله چهار کشتی آمریکایی تأثیر گذاشته است.

مقامات آمریکایی اذعان دارند که اقدام نظامی به تنهایی برای بازدارندگی حوثی‌ها کافی نخواهد بود و معتقدند که در نهایت تهران باید این گروه را برای محدود کردن فعالیت‌هایش تحت فشار قرار دهد.

اگرچه حوثی‌ها از نظر ایدئولوژیک کمتر از سایر گروه‌های شبه‌نظامی به تهران نزدیک هستند، اما با تبدیل شدن این جنبش به عضو مهم «محور مقاومت» مورد حمایت ایران، این رابطه عمیق‌تر شده است.