کانون نویسندگان ایران و فشارهای امنیتی در پنجاه و ششمین سال تأسیس‌اش

آنان [بنیانگذاران کانون] به‌درستی دریافته‌ بودند که هدف از چنین برنامه‌هایی نظارت و تسلط حکومت بر اهل قلم است و سرپوشی بر سرکوب صداهای مستقل و اختناق و خفقان حاکم بر جامعه؛ می‌دانستند که آفرینش و شکوفایی واقعی هنر و ادبیات جز در سایه‌ی آزادی اندیشه ‌و بیان ممکن نیست و دست‌درازی حکومت‌ها بر ذهن‌ و زبان آدمی، وهن آدمی است؛ می‌دانستند مبارزه با روش‌های نوین سانسور و دفاع از آزادی بیان، شکل و تشکلی نو می‌طلبد. پس گرد هم آمدند‌ و طرحی نو درانداختند: کانون نویسندگان ایران!

احزاب برای کسب قدرت سیاسی یا سهیم شدن در قدرت سیاسی مبارزه می‌کنند، در حالی که کانون نویسندگان ایران طبق ماهیت وجودی خود و بر اساس منشور و اساسنامۀ خویش فاقد چنین انگیزه‌ای است. مهم‌ترین هدف و وظیفۀ کانون دفاع از آزادی اندیشه و بیان و نشر در همۀ عرصه‌های فردی و اجتماعی بی هیچ حصر و استثنا برای همگان است. اهمیت حضور کانون نویسندگان ایران در فضای فرهنگی و سیاسی کشور تأکید آن بر امر «آزادی» است. از این رو تجربۀ آزادی‌خواهانۀ کانون می‌تواند پشتوانه‌ای برای جنبش آزادی‌خواهانۀ کنونی باشد.

• محمود طراوت‌روی، شاعر و وکیل دادگستری
• آتفه چهارمحالیان، شاعر و عضو کانون نویسندگان ایران
• سعید هلیچی، شاعر و مترجم
• ماندانا صادقی، شاعر و روزنامه‌نگار
• رضا محمدی، شاعر و نویسنده
• بهروز یاسمی، شاعر و منتقد ادبی
• امیرحسین آتش، شاعر
• یوسف گرامی‌پور، شاعر و فعال کارگری
• نصیبه نامی، شاعر، که روز ۲۸ مهر در گچساران بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل شده بود، در مدت بازداشت شکنجه شده و با وضعیت وخیم جسمی به زندان یاسوج منتقل شد.

• نوید سید‌علی‌اکبر، نویسنده‌ و مترجم
• کرم‌الله سلیمانی، نویسنده، نمایش‌نامه‌نویس و کارگردان تئاتر
• امیرحسین بریمانی، نویسنده و روزنامه‌نگار
• بهناز امانی، نویسنده و مترجم
• آرش رمضانی، نویسنده
• علیرضا ایزدی، نویسنده و کارگردان تئاتر
• مژگان کاوسی، مترجم و‌ زندانی سیاسی سابق نیز پس از ۳۵ روز بازداشت در سلول انفرادی بازداشتگاهی در نوشهر، به زندان تنکابن منتقل شده است.

• شیلان کردستانی، مترجم که به قید وثیقه آزاد شد.
• مژگان کاوسی، مترجم و‌ زندانی سیاسی سابق نیز پس از ۳۵ روز بازداشت در سلول انفرادی بازداشتگاهی در نوشهر، به زندان تنکابن منتقل شد.
• ایرج زبر‌دست، شاعر، نیز در صفحه‌ی شخصی خود از هجوم ماموران امنیتی به خانه‌اش در شیراز، تفتیش خانه و بازجویی از او و همسرش، فرناز جعفرزادگان، شاعر، خبر داده بود.

اکنون در شرایطی پنجاه و پنجمین سالگرد بنیادگذاری کانون نویسندگان ایران را گرامی می‌داریم که حاکمیت خون آزادی‌خواهان و معترضان بسیاری را بر زمین ریخته، جان برخی را با طناب دار ستانده و بسیاری را در زندان‌های خود محبوس کرده است. با این همه، کانون نویسندگان ایران امید به دگرگونی بنیادی را که در جامعه جاری است پاس می‌دارد و با تکیه بر اراده‌ی جمعی، منشور آزادی‌خواهی خود و تعهد به ناوابستگی به قدرت به کوشش بی‌وقفه‌ برای تحقق همه‌جانبه‌ی آزادی بیان و قلم و اندیشه هم‌چنان ادامه می‌دهد؛ زیرا که آزادی بیان دروازه‌ی رسیدن به آزادی‌های دیگر است و امید به تغییر در چارچوب تنگ استبداد نمی‌گنجد.

اگر سال کانون را سال جاری کانون در نظر بگیریم، یعنی از مبدأ برگزار شدن یک مجمع عمومی به مجمع عمومی دیگر، پرسش شما معطوف است به شهریور سال ۱۴۰۱ تا آبان سال ۱۴۰۲ (هیئت دبیران سال جاری از آبان سال ۱۴۰۲ تاکنون بیش از شش ماه نمی‌گذرد). بیشترین فشارها درست در دوره‌ی جنبش آزادی‌خواهی مردم ایران در سال ۱۴۰۱ بر کانون نویسندگان ایران وارد آمد.

دو تن از اعضای کانون در زندان بودند که ابتدا علیرضا آدینه را به یکی از شعبات وزارت اطلاعات احضار کردند. چند روز بعد او را بازداشت کردند. در پی او علی اسدالهی منشی وقت کانون بازداشت شد و نزدیک به دو هفته‌ی بعد دو تن از اعضای هیئت دبیران، آیدا عمیدی و روزبه سوهانی را با ضرب وارد آوردن به در خانه‌هایشان بازداشت کردند و دوسه هفته‌ی بعد، دو تن از اعضای هیئت دبیران، قارن سوادکوهی و من را به وزارت اطلاعات احضار کردند. از آن زمان گرچه تاکنون احضار یا بازداشتی از اعضای کانون انجام نپذیرفته اما فشار به نویسندگان، چه اعضای کانون نویسندگان ایران و چه غیرعضو به صور دیگر ادامه داشته است.

وزارت اطلاعات در تمام دوره‌ی منتهی به خیزش آزادی‌خواهی، احضارشدگان را صراحتا تهدید می‌کرد که صفحه «آزادی‌بیان‌درهفته‌ای‌که‌گذشت» را، که در واقع سند مسلم نقض آشکار آزادی بیان است، باید تعطیل و موقوف کنید! اما نه فقط هیچ تعطیلی رخ نداد، بلکه هیئت دبیران کانون با عزمی استوار به پژوهش و تحقیق روزمره در موارد نقض آزادی بیان در همه‌ی عرصه‌ها، (حتی عرصه‌هایی که ارتباط مستقیم با آزادی بیان و قلم و اندیشه نداشت اما به آزادی بیان -یا آن چه می توان آن را expression  شمرد- به هیچ وجه بی‌ارتباط نبود، مانند خواست مبرم زن ایرانی برای پوشش اختیاری و مخالفت با حجاب اجباری) ادامه داد. در یک کلام، در هر زمینه که به دفاع از آزادی بیان مربوط است، به وظایف خود رفتار کرده است.

شک نکنید که اگر جنگی اتفاق بیفتد، وضع آزادی بیان به وخیم‌ترین وجهی بدتر خواهد شد. جنگ حتی در کشورهایی که به صفت دموکراتیک موصوف‌اند، بهانه‌ی بسیار خوب و درخشانی است برای برچیدن آزادی بیان و محدودکردن آزادی‌های اساسی؛ چه رسد به کشورهایی که دچار استبداد و دیکتاتوری‌اند. در حال حاضر هم در دولت کنونی وضع سانسور، تحمیل متن‌هایی به ناشران برای تبرا جستن از محتوای بسیاری از کتاب‌ها، سانسور وحشیانه داستان‌ها و رمان‌ها، فیلم‌ها، موسیقی‌ها و آثار تجسمی به ابعادی رسیده که تا به امروز سابقه نداشته. حکومت، با وجود آن‌که جنبشی بزرگ را از پس قتل مهسا امینی برای آزادی پوشش شاهد بوده است، بی‌اعتنا به خواست مبرم و انسانیِ زنان برای اختیار بر تن و شیوه‌ی زندگی خود، همچنان به سرکوب زنان ادامه می‌دهد. تصور کنید با وقوع جنگ سرکوب‌ها چه ابعاد هولناکی پیدا خواهد کرد. به نظرم حتی تصورش هم دشوار است. بی‌تردید در محیطی فارغ از جنگ می‌توان برای دستیابی به هدف‌های به‌حق، آزادی‌خواهانه و انسانی خود بهتر جنگید و به این هدف‌ها دست یافت.