شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قطعنامه علیه ایران را تصویب کرد

۳۵ کشور عضو شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چهارشنبه ۱۶ خرداد / ۵ ژوئن قطعنامه پیشنهادی بریتانیا، فرانسه و آلمان علیه ایران را تصویب کردند.

در این نشست ۲۰ کشور به قطعنامه رأی موافق، ۱۲ کشور رأی ممتنع و دو کشور روسیه و چین رأی مخالف دادند.

این قطعنامه باوجود نگرانی‌های ایالات متحده آمریکا درباره احتمال تشدید تنش‌ها با ایران به آژانس ارائه و تصویب شد اما در نهایت آمریکا نیز به آن رأی مثبت داد.

این قطعنامه در پی آخرین قطعنامه‌‌ای تصویب می‌شود که ۱۸ ماه پیش به ایران دستور داده بود از تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد آثار اورانیوم یافت شده در سایت‌های اعلام نشده پیروی کند.

در حالی که شمار سایت‌های تحت بررسی از سه سایت به دو مورد کاهش یافته است، ایران هنوز پاسخ قانع‌کننده‌ای به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد چگونگی رسیدن آثار اورانیوم به این محل‌ها نداده است.

بریتانیا، فرانسه و آلمان در بیانیه‌ای به شورا درباره قطعنامه پیشنهادی خود گفتند:

از زمان آخرین قطعنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، فهرست مشکلات آژانس در ایران افزایش یافته است و متن جدید نیز از ایران خواسته است که به چندین مورد از این موضوعات رسیدگی کند.

در سپتامبر (شهریور) گذشته، ایران بسیاری از کارشناسان ارشد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را از بازرسی منع کرد و رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی این رفتار را «نامتناسب و بی‌سابقه» و «ضربه بسیار جدی» به توانایی آژانس در انجام درست وظایفش خواند.

در این قطعنامه آمده است که شورای حکام از ایران می‌خواهد که تعیین چند بازرس با تجربه آژانس برای اینکه این نهاد زیر نظر سازمان ملل بتواند به‌طور مؤثر فعالیت‌های راستی‌آزمایی خود را در ایران انجام دهد، ضروری است.

گروسی ماه گذشته به این امید که بر بن‌بست در مورد کاوش ذرات اورانیوم و اجازه فعالیت به بازرسان و همچنین گسترش نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی بر بخش‌هایی از برنامه هسته‌ای ایران براساس توافق سال ۲۰۱۵ چیره شود، با مقامات ایران دیدار کرد.

ایران با کنار گذاشتن مفاد هسته‌ای مورد توافق، از جمله نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر فعالیت‌هایی مانند تولید قطعات سانتریفیوژ ـ دستگاه‌هایی که اورانیوم غنی‌سازی می‌کنند ـ پاسخ داد. آژانس در حال حاضر نظارت کاملی بر برنامه هسته‌ای ایران ندارد.

نگرانی‌های ایالات متحده آمریکا

این قطعنامه از ایران خواسته است تا بیانیه مشترک مارس ۲۰۲۳ را اجرا کند که آژانس بین المللی انرژی اتمی آن را به‌عنوان تعهدی گسترده برای همکاری، از جمله در زمینه نظارت و نصب دوربین‌های نظارتی تلقی کرد.

بر اساس معیارهای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم با خلوص ۶۰ درصد، نزدیک به درجه ۹۰ درصد است که برای تولید سلاح هسته‌ای به‌کار می‌رود و در صورت غنی‌سازی بیشتر، اورانیوم غنی‌شده تا آن سطح را برای سه سلاح هسته‌ای در اختیار دارد.

قدرت‌های غربی می‌گویند هیچ دلیل غیرنظامی معتبری برای افزایش درصد غنی‌سازی اورانیوم وجود ندارد. ایران می‌گوید که اهدافش کاملاً صلح‌آمیز است، اما مقامات جمهوری اسلامی اخیراً گفته‌اند که در صورت حمله یا تهدید موجودیت خود توسط اسرائیل، می‌تواند «دکترین هسته‌ای» خود را تغییر دهد. این امر موجب هشدار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و کشورهای غربی شده است.

ایالات متحده آمریکا در بیانیه‌ای خطاب به شورای حکام اعلام کرد:

بیانیه ایالات متحده همچنین بازتاب نگرانی‌هایی است که واشنگتن قبل از این‌که در نهایت از قطعنامه حمایت کند، به متحدان اروپایی خود ابراز کرده بود.

در این بیانیه همچنین آمده است:

قطعنامه جدید شورای حکام می‌تواند در حکم مقدماتی برای راهی‌کردن پرونده ایران به شورای امنیت قلمداد شود؛ مسیری که می‌تواند در ۱۵ ماه آینده مکانیسم ماشه را فعال کند.

ایران پیش از این، زمانی که کاهش تعهدات برجامی‌اش را در سال ۹۸ کلید زد به اروپایی‌ها نامه داد و گفت که اگر مکانیسم ماشه فعال شود ایران از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی)‌ خارج می‌شود. خروج از ان‌پی‌تی به معنای قطع رابطه ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهد بود. کشورهای غربی نیز آن را به معنای تغییر دکترین هسته‌ای ایران و رفتن به سمت ساخت بمب اتمی ارزیابی خواهند کرد.