مرزبانان ایران و عراق طی شش ماه ۲۶ کولبر را کُشتند

آمار ثبت شده نشان می‌دهد شمار کولبران مصدوم و کشته شده طی شش ماه نخست سال ۲۰۲۴ در مقایسه با مدت مشابه یک سال قبل‌تر (۲۰۲۳) ۲۱۸ درصد افزایش یافته است.

تازه‌ترین گزارش دوره‌ای از خشونت تحمیل شده بر کولبران در مناطق مرزی ایران و اقلیم کردستان عراق گویای مرگ و مصدومیت ۲۷۰ کولبر در شش ماه نخست سال ۲۰۲۴ است.

کولبرنیوز که به صورت ویژه اخبار مربوط به کولبران در کردستان ایران را پوشش می‌دهد، شمار کولبرانی را که در شش ماه نخست سال جاری میلادی جان باختند، ۳۴ تن گزارش کرد. ۲۵ تن از این کولبران را ماموران مرزبانی ایران با تیراندازی مستقیم کُشتند. ماموران مرزبانی عراق (حرس الحدود) هم جان یک کولبر را گرفتند.

حداقل یکی از کولبرانی که طی شش ماه نخست سال ۲۰۲۴ جانشان را از دست دادند، کودک بود. هستیار عبدالکریمی پنجم فروردین ۱۴۰۳/ ۲۵ مارس ۲۰۲۴ به دلیل سرمازدگی جان باخت. علاوه بر او حداقل ۱۹ کودک کولبر دیگر نیز مصدوم شدند.

کولبرنیوز شمار کولبرانی که در نیمه نخست سال ۲۰۲۴ مصدوم شدند را ۲۳۶ تن اعلام کرد. ماموران مرزبانی ایران و عراق عامل مجروح شدن ۲۰۴ کولبر بودند؛ ۱۷۶ کولبر بر اثر اصابت گلوله ماموران مرزبانی ایران مجروح شدند، ۱۵ کولبر را خشونت فیزیکی ماموران مرزبانی مصدوم کرد و ماموران مرزبانی عراق هم ۱۳ کولبر را با کتک و شکنجه مصدوم کردند.

سرمازدگی، سقوط از بلندی، تصادف و انفجار مین از دیگر عوامل مصدومیت کولبران بودند. مصدومیت برخی کولبران دائمی و موجب معلولیت همیشگی آنها است.

خشونت ماموران مرزی ایران و عراق پس از توافق سه جانبه تهران، بغداد و اقلیم کردستان عراق بر سر «امنیت مرزها» افزایش چشمگیری یافته است. نیچروان بارزانی، اردیبهشت ۱۴۰۳ به تهران سفر و در آنجا با مقام‌های عالیرتبه جمهوری اسلامی دیدار کرد. او پس از این دیدار گفت بر پیشبرد روابط همه‌جانبه تاکید شده است. کوتاه پس از این سفر، سرپرست وزارت خارجه ایران به اقلیم کردستان سفر کرد تا فاش شود تهران و اربیل برای «دور کردن نیروهای مخالف» از مرزهای مشترک و کنترل بیشتر مرزها توافق کرده‌اند.

این توافق در اسفند ۱۴۰۱، پس از آنکه ایران چند مرتبه به احزاب کردستانی مستقر در اقلیم کردستان حمله کرد، امضاء و به دنبال این کنترل مرزهای مشترک اقلیم کردستان و ایران به نیروهای نظامی حکومت مرکزی عراق (حرس الحدود) واگذار شد. پیامد این توافق امنیتی افزایش خشونت مرگبار علیه کولبران بود.

کولبری نتیجه سیاست‌های اقتصادی حکومت ایران است که فقر و بیکاری را بر بخش بزرگی از ساکنان استان‌های کردستان، کرمانشاه و آذربایجان غربی تحمیل کرده است. کرمانشاه و کردستان دو استانی که بالاترین نرخ کولبری را دارند، بر اساس شاخص‌های رسمی در رتبه دوم و سوم فلاکت قرار دارند.

مرکز آمار نرخ بیکاری کرمانشاه و کردستان را در پایان سال ۱۴۰۲ به ترتیب ۱۷٬۴ و ۱۴٬۲ درصد اعلام کرده بود.

بر پایه گزارش کولبر نیوز بالغ بر ۹۵ درصد کولبران در مناطق مرزی استان‌های کردستان (۵۳ درصد) و کرمانشاه (۴۲ درصد) مصدوم یا کشته شدند و پنج درصد دیگر هم در استان آذربایجان‌غربی.

دولت ایران که نزدیک به دو دهه است ساماندهی کولبری را وعده می‌کند، با افزایش بازارچه‌های مرزی و مناطق آزاد تجاری در شهرهای نزدیک به مرز، کولبری را به گذرگاه‌های رسمی تعیین شده و تنها با مجوز کارگزاران حکومتی محدود کرده است.

بر اساس روایت نمایندگان مجلس شورای اسلامی و مسئولان دولتی دستکم ۸۵ هزار نفر در استان‌های کردستان، کرمانشاه و آذربایجان غربی به کولبری مشغول‌ند.