«بودن یا نبودنِ» مادورو در برابر مخالفان سرسختش: از انتخابات ونزوئلا چه می‌دانیم؟

ونزوئلایی‌ها امروز یکشنبه، ۲۸ ژوئیه/ ۷ مردادماه خود را برای یکی از پرچالش‌ترین و پرپیامد‌ترین انتخابات‌های این کشور آماده می‌کنند؛ انتخاباتی که می‌تواند تغییراتی پرافت و خیز برای این ملت آمریکای جنوبی ایجاد کند.

اگر ادموندو گونزالس اوروتیا، رهبر اصلی اپوزیسیون در این انتخابات برنده شود و در ژانویه سوگند ریاست جمهوری را ایراد کند، مُهر پایانی بر ۱۲ سال دولت اقتدارگرای نیکلاس مادورو و یک چهارم قرن حاکمیت حزب سوسیالیست که به دست هوگو چاوز فقید تاسیس شد، خواهد زد.

هشت نامزد دیگر اپوزیسیون نیز در این انتخابات شرکت می‌کنند اما هیچ کدام در نظرسنجی‌ها بیشتر از ۲ درصد مقبولیت ندارند. همین نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که گونزالس بسیار جلوتر از مادورو است؛ مادورویی که سکان ونزوئلا را در یکی از بدترین بحران‌های اقتصادی تاریخ این کشور در دست داشت و دموکراسی را تقریباً در ونزوئلا نابود کرد و ۸ میلیون ونزوئلایی را به فرار از کشور وادار ساخت.

با این حال مادورو همه ارکان قدرت شامل نیروهای مسلح و شورای ملی انتخابات را تحت کنترل خود دارد. دولتش از همه رسانه‌های جریان اصلی تحت کنترل خود برای پیشبرد پروپاگانداهایش بهره می‌برد و کارزاری برای تخریب اپوزیسیون آغاز کرده است.

یکی از بی‌محاباترین اقدامات او منع ماریا کورینا ماچادو، رهبر محبوب اپوزیسیون از شرکت در انتخابات بود. دولت مادورو در عین حال شرایطی سختگیرانه برای شرکت ۵/۵ میلیون ونزوئلایی ساکن خارج اعمال کرد؛ خارج‌نشینانی که اغلب آن‌ها مخالف مادورو هستند و حالا بیشترشان با این شرایط سختگیرانه نخواهند توانست در انتخابات روز یکشنبه شرکت کنند.

حتی اگر گونزالس که جای ماچادو را در انتخابات گرفته است، بتواند پیروز شود مشخص نیست که آیا مادورو پیروزی او را به رسمیت خواهد شناخت و بدون جنجال از قدرت کناره‌گیری خواهد کرد یا خیر.

نیکولاس مادورو کیست؟

نیکولاس مادورو، رئیس‌جمهوری فعلی برای سومین دوره شش ساله ریاست‌جمهوری در انتخابات شرکت می‌کند. مادوروی ۶۱ ساله اولین بار در سال ۲۰۱۳ پس از مرگ چاوز به عنوان رئیس‌جمهوری انتخاب شد. چاوز به‌عنوان بنیانگذار حزب سوسیالیست از سال ۱۹۹۹ رهبری ونزوئلا را با وعده پیشبرد یک انقلاب چپ‌گرایانه بر عهده داشت. اما پس از مرگ او و با به قدرت رسیدن مادورو، ونزوئلا دچار سقوط اقتصادی شد که از پیامدهای آن کمبود غذا، ابرتورم و شکست سنگین صنعت حساس نفت در این کشور بود. این پیامدها به تظاهرات گسترده خیابانی انجامید. دولت در پاسخ به اعتراضات، به سرکوب گسترده، زندانی کردن رهبران اپوزیسیون و سانسور مطبوعات دست زد.

مادورو در انتخابات سال ۲۰۱۸ که بسیاری آن را تقلبی دانستند پیروز شد. اگر مادورو در انتخابات روز یکشنبه پیروز شود، باید به وعده‌اش برای بهبود وضعیت اقتصادی عمل کند؛ به خصوص حالا که تحریم‌های ایالات متحده آمریکا علیه صنعت نفت این کشور تا حدی کاهش یافته است. او همچنین به ونزوئلایی‌ها هشدار داده است که اگر اپوزیسیون پیروز شود کشور را آشوب فرا خواهد گرفت.

مادورو ماه گذشته خطاب به رای‌دهندگان گفت: «اگر در ونزوئلا حمام خون نمی‌خواهید، اگر جنگ داخلی نمی‌خواهید که فاشیست‌ها در پی‌اش هستند، بیایید برای بزرگترین موفقیت گام برداریم، بزرگترین پیروزی در تاریخ انتخابات مردم ما.»

ادموندو گونزالس اوروتیا کیست؟

ادموندو گونزالس اوروتیا، رهبر ۷۴ ساله اپوزیسیون یک دیپلمات بازنشسته است. اعضای اپوزیسیون بعد از ماچادو او را به نمایندگی خود در انتخابات ریاست جمهوری برگزیدند. ماچادو در انتخابات مقدماتی اپوزیسیون در سال گذشته به راحتی پیروز شد اما بابت اتهام‌های اثبات‌نشده فساد از شرکت در انتخابات اخیر بازماند.

با این حال ماچادو در این انتخابات در کنار گونزالس در کارزارهای انتخاباتی شرکت کرد و توانست نظر مثبت جمعیت زیادی از رای‌دهندگان را به کارزار گونزالس جلب کند.

گونزالس سفیر ونزوئلا در الجزیره و آرژانتین بود اما در سال ۲۰۰۲ برای فعالیت در اپوزیسیون سیاسی، شغلش را رها کرد. او هیچگاه پیش از این هیچ پست انتخابی بر عهده نداشته است و پیش از ظهور ناگهانی‌اش به عنوان جایگزین ماچادو اغلب ونزوئلایی‌ها او را نمی‌شناختند. با این همه بسیاری قصد دارند به او رای بدهند.

گونزالس حرف زیادی درباره برنامه‌هایش به عنوان رئیس‌جمهور نزده است. اما قول داده که «دولتی برای همه» تشکیل دهد که در آن ماچادو نقشی اساسی ایفا کند. گونزالس به روزنامه گاردین گفت: «او (ماچادو) یک رهبر اساسی در این فرایند است… او هر نقشی که بخواهد در این دولت خواهد داشت.»

اگر گونزالس برنده شود چه می‌شود؟

سوال اساسی این است که اگر گونزالس پیروز انتخابات شود آیا مادورو به این نتیجه احترام می‌گذارد و از قدرت کنار می‌رود؟ نکته مهم در پاسخ به این سوال این است که اگر مادورو قدرت را رها کند ممکن است با تعقیب قضایی مواجه شود.

دیوان کیفری بین‌المللی در حال تحقیق درباره اتهام‌های دولت مادورو ست. دولت او به جنایت علیه بشریت، شامل شکنجه، خشونت جنسی و دستگیری‌های بی‌قاعده متهم است. به علاوه دادگاه‌هایی در ایالات متحده کیفرخواست‌هایی علیه مادورو و چند عضو دیگر حلقه نزدیکش بابت قاچاق مواد مخدر و تروریسم و جرم‌های دیگر صادر کرده اند. 

با این شرایط اگر مادورو نسبت به آینده خود و نزدیکانش پس از واگذاری قدرت احساس خطر کند، احتمالاً به‌سادگی از قدرت کنار نخواهد رفت.

اما ممکن است امید کمی وجود داشته باشد. چهار سال پیش ایالات متحده اتهام قاچاق مواد مخدر علیه وزیر دفاع سابق مکزیک را لغو کرد تا رابطه‌ای بهتر با مکزیک برقرار کند. به همین ترتیب ایالات متحده ممکن است که برای تسهیل واگذاری قدرت در ونزوئلا از اتهام‌های وارد شده صرف نظر کند.

چه اتفاقی می‌افتد اگر مادورو در قدرت بماند؟

نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که مادورو ممکن است با اختلاف زیاد شکست بخورد. اما اگر شواهد کافی از پیروزی اپوزیسیون وجود داشته باشد و با این‌حال مادورو اعلام پیروزی کند و به قدرت بچسبد، دولتش با تظاهرات گسترده رای‌دهندگان مخالف مواجه خواهد شد.

این احتمال وجود دارد که ایالات متحده و اتحادیه اروپا در صورت بروز چنین اتفاقی نتیجه انتخابات را به رسمیت نشناسند و در پی آن تحریم‌های بیشتری علیه چهره‌های دولت ونزوئلا وضع کنند. ماچادو رهبر اپوزیسیون هشدار داده است که شش سال بیشتر برای مادورو به معنای موج عظیم‌تر مهاجرت از ونزوئلا است.

اپوزیسیون روی کمک ایالات متحده، اروپا و رؤسای جمهوری چپگرای کشورهای همسایه یعنی کلمبیا و برزیل حساب کرده است تا مادورو را قانع کنند که در صورت پیروزی گونزالس از قدرت کناره‌گیری کند.

برای جلوگیری از تقلب احتمالی در انتخاباتی که اغلب ناظران مستقل انتخاباتی به‌دست مادرور از ورود به آن منع شده‌اند، اپوزیسیون به استقرار ناظران انتخاباتی بر سر همه میزهای رأی‌گیری متوسل شده‌ است.