آیا حکومت با بازداشت مردان به خاطر شلوارک، مدل مو و آرایش، به‌دنبال «جنسیت‌زدایی» از «طرح نور» است؟
روزنامه اصلاح‌طلب «هم‌میهن» در گزارشی تازه از تلاش جمهوری اسلامی برای «جنسیت‌زدایی» از طرح نور نوشته است؛ طرحی که برای اجبار حجاب اجباری به زنان شروع شد و «حالا نوبت مردان رسیده است». در ادامه این گزارش را بررسی می‌کنیم.
بخش زنان و کوییر
در سمت چپ، تصویر یک نفر با شلوارک در یکی از خیابان‌های ایران دیده می‌شود. در تصویر سمت راست، یک نفر به‌خاطر پوشیدن شلوارک بازداشت شده است.
«پرونده تعدادی از مردانی که به‌دلیل پوشیدن شلوارک بازداشت شده‌اند، به دادسرا رفته است»؛ این خلاصه گزارش «نوبت به مردان رسید» است که روزنامه هم‌میهن در ۱۰ مرداد امسال منتشر کرد. الناز محمدی، دبیر گروه جامعه این روزنامه در ابتدای این گزارش نوشته است:
اینکه در ایران حالا پسران بیشتر از قبل به آرایش موهای‌شان اهمیت نشان می‌دهند یا راجع به ویژگی‌های بدنی‌شان اقداماتی صورت می‌دهند برای کسب ارزش‌های بیشتر که این موضوعات آنها را به رفتارهای منتسب به زنان نزدیک‌تر کرده است. از آن طرف دختران به رفتارهای منتسب به مردان مانند سیگار کشیدن، پشت رل ماشین و... روی آورده‌اند. بنابراین جنسیت‌زدایی در حال اتفاق افتادن است.
گزارش با روایت حسین شروع می‌شود که در خیابان انقلاب تهران، شلوارک پوشیده و سوار دوچرخه بازداشت می‌شود. او مکرر می‌پرسد که با توسل به چه قانونی او را بازداشت کرد‌ه‌اند و پاسخ این است «نظم عمومی» را مختل نکند و «از دستور پلیس سرپیچی نکند»:
او می‌گوید، جواب سروانِ مسئول تیم این بود که «اگر می‌خواهی بدانی چرا مجرمی، باید توی موبایلت در این‌باره سرچ کنی.» و بعد دوربینی را جلوی صورت او گرفت و بلافاصله مشخصات کارت ملی‌اش را به او گفت.
حتی وزیر کشور هم مسئولیت «طرح نور» را قبول نمی‌کند
گسترش «طرح نور»، برنامه وزارت کشور برای سرکوب و اجبار حجاب به زنان، با انکار وزیر وقت کشور شروع شد ولی احمد وحیدی، در پنج اردیبهشت امسال در پاسخ به این پرسش که «آیا طرح نور با دستور وزارت کشور در حال اجراست؟» به خبرگزاری ایسنا گفت: «نه، این جزو وظایف ذاتی فراجا به عنوان ضابط قوه قضائیه است».
فراجا، فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، همان نیروی انتظامی است، که خبرنگار ایسنا در سوالش مطرح می‌کند اما وزیر کشور نام مقامی که دستور شروع این طرح را داده نمی‌گوید.
حسین به روزنامه هم‌میهن گفت در آن روز، در بازداشت چند مرد «شلوارک‌پوش» دیگر را هم دیده است و در آن کلانتری، «تعداد زنان، دو برابر مردان بود»ه. او افزود:
از مردان و زنان حاضر، یک کارت شناسایی برای احراز هویت و امضای یک برگه خواسته شد که در آن سوالاتی پرسیده شده بود؛ اینکه مشخصات فرد دستگیرشده چیست، چه تاریخی دستگیر شده و هدف او از کشف حجاب چه بوده است. موردی که برای مردان در آن برگه تیک زده شده بود، عنوانی شبیه «برهنه کردن نیمه پایین بدن» بود. حسین آن برگه را امضاء کرد که دستگیر شده، ولی در ادامه نوشت که از نظرش جرمی مرتکب نشده و پلیس توضیح نداده است که طبق چه قانونی او را گرفته و دیده‌شدن نیمه پایین ساق پا، برهنه‌شدن نیمه پایین بدن نیست.
هم‌میهن یادآور می‌شود که مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران از «جمع شدن بساط این طرح» در تبلیغات انتخاباتی صحبت کرده بود:
در همه این ماه‌ها اما خبری از برخورد با «مردان بدپوشش» نبوده؛ پلیس هیچ‌گاه دراین‌باره اظهارنظری نکرده و به‌صورت رسمی اعلام نکرده است با مردانی که قسمتی از بدن‌شان پیداست، برخورد می‌کند. حالا اما بررسی‌های «هم‌میهن» نشان می‌دهد که پای مردان هم در طرح نور به میان کشیده شده است؛ آن هم پس از گذشت زمان زیاد از سال‌های دهه ۶۰ که در خیابان با نوع پوشش مردان برخورد می‌شد.
سلامت شهروندان و موج گرما برای حکومت مهم نیست
فشار بر رعایت استانداردهای جمهوری اسلامی برای پوشش که حتی در متن قانون ذکر نشده‌اند، در حالی صورت می‌گیرد که ایران شاهد امتداد موج گرماست و دما در محدوده ۳۰ تا ۴۰ درجه سانتی‌گراد برای شهر تهران بدل به وضع عادی تابستان شده است. حتی دمای شب هم در تهران در محدوده ۲۵ درجه سانتی‌گراد، می‌تواند مشکلات سلامتی به‌همراه داشته باشد و گرمازدگی را بدل به سکته گرما کند؛ سطح دمایی که بخصوص برای کودکان، سالمندان و بیماران مزمن خطر مرگ را هم می‌تواند به‌همراه داشته باشد.
در گزارش هم‌میهن به تغییرات اقلیمی، موج گرما و سلامت انسان اشاره‌ای نشده است اما در موضوع قانون، عرف و جامعه‌شناسی صحبت می‌شود. تمرکز هم بر «جنسیت‌زدایی» در جامعه است.
«فشار بر مردان برای اینکه حاکمیت متهم به تبعیض جنسیتی علیه زنان نشود»
سیمین کاظمی، جامعه‌شناس به هم‌میهن گفت:
برای اینکه حاکمیت متهم به تبعیض جنسیتی علیه زنان نشود، این کار را می‌کند. حتی در لایحه عفاف و حجاب هم تبصره‌ای برای مردان گذاشته شده است. اینکه گفته شود کنترل فقط برای زنان نیست و شامل مردان هم هست، تا اتهام تبعیض جنسیتی برداشته شود و دولت خود را تبرئه کند.
یک جامعه‌شناس دیگر، شیرین احمدنیا اما به‌نوشته هم‌میهن تحلیل دیگری دارد. او معتقد است که صرف‌نظر از قصد حکومت ایران، خود جامعه درحال تغییر به‌سمت جابه‌جاشدن نقش‌های جنسیتی قراردادی است که او آن‌را «جنسیت‌زدایی» می‌خواند. شیرین احمدنیا به هم‌میهن گفت:
در سال‌های گذشته ما چه در ایران، چه در جهان شاهد روند جنسیت‌زدایی از افراد هستیم و تفاوت‌های جنسیتی زنان و مردان به‌تدریج کمتر شده است. این موضوع را در نوع گذران اوقات فراغت می‌بینیم، در پرداختن به بدن و مدیریت بدن هم می‌بینیم و پوشش هم که در ایران بیشتر مدنظر هست. اینکه در ایران حالا پسران بیشتر از قبل به آرایش موهای‌شان اهمیت نشان می‌دهند یا راجع به ویژگی‌های بدنی‌شان اقداماتی صورت می‌دهند برای کسب ارزش‌های بیشتر که این موضوعات آنها را به رفتارهای منتسب به زنان نزدیک‌تر کرده است. از آن طرف دختران به رفتارهای منتسب به مردان مانند سیگار کشیدن پشت رل ماشین و... روی آورده‌اند. بنابراین جنسیت‌زدایی در حال اتفاق افتادن است؛ یا نوعی برابری از نقطه‌نظر فرصت‌ها در اقتصاد، کار و... .»
پروفایل‌های شبکه‌های اجتماعی نسل تازه شهروندان ایران، آنها را گسترده بی‌اعتنا به حکومت، مذهب و سنت نشان می‌دهد. احمدنیا خاطرنشان می‌شود که برابری‌‌خواهی تمامی افراد جامعه یا فمینیسم در کنار اقدام مدنی برای مخالفت با حکومت هم در اینجا نقش بازی می‌کند. او در پاسخ به این سوال که «چرا حالا و در این زمان، برخورد با پسران شروع شده است؟» می‌گوید: «الان احساس‌شان این است که دختران و پسران بیشتر از قبل کنارهم قرار گرفته‌اند. اینکه پسران حمایتگرانه‌تر در زمینه پوشش با دختران رفتار می‌کنند. الان تعداد زیادی از پسران فمینیست را داریم که صحنه را خالی نمی‌کنند و وقتی به دختران تعرض می‌شود، از آنها حمایت می‌کنند.»
نظرها
نظری وجود ندارد.