در زندان: از وریشه مرادی، فعال سیاسی کُرد در بند چه می‌دانیم؟

وریشه مرادی، فعال زنان و فعال سیاسی کرد است و از مردادماه ۱۴۰۲ در بازداشت به‌سر می‌برد و به بغی متهم شده است؛ اتهامی که ممکن است بهانه‌ی صدور حکم اعدام برای این عضو کژار (جامعه‌ی آزاد زنان شرق کردستان) شود.

به فاصله کوتاهی پس از بازداشت او در سنندج در ۱۰ مردادماه ۱۴۰۲، کژار (جامعه زنان آزاد روژهلات کوردستان/KJAR) درباره‌ی ربوده شدن این عضو خود فراخوانی صادر کرد:

پس از کژار، راوا (جمعیت انقلابی زنان افغانستان) نیز به ربوده‌شدن وریشه مرادی و بی‌خبری مطلق از وضعیت او واکنش نشان داد:

«سازمان دفاع از حقوق بشر احواز» نیز درباره بی‌خبری مطلق از وریشه مرادی و ربوده‌شدن او بیانیه‌ای منتشر کرد:

هم‌زمان جنبش زنان بلوچ نیز در بیانیه‌ای با عنوان «خواستار عدالت برای وریشه مرادی و فعالان حقوق زنان» درباره حبس غیرقانونی و ناپدیدسازی قهری وریشه موضع‌گیری کرد و اعلام کرد که جنبش زنان بلوچ با جنبش خواهرانش در کردستان همبسته است:

پس از شش ماه بازداشت، وریشه مرادی از سوی بازپرس شعبه ۵ دادسرای عمومی و انقلاب تهران با اتهام «بغی» از طریق عضویت در حزب حیات آزاد کردستان (پژاک)، مورد تفهیم اتهام قرار گرفت. وریشه مرادی پنج ماه نخست بازداشتش را در سلول انفرادی گذراند و برای «اعتراف اجباری» تحت فشار بود و به وکیل دسترسی نداشت. افزون بر تمام این‌ها، او علی‌رغم درگیری با «بیماری‌های متعددی از جمله درد مفاصل و کمر» از دسترسی به دارو و درمان نیز محروم شده بود.

با وجود همه این ستم‌ها و سرکوب‌ها، حبس‌ در زندان نتوانسته‌ است وریشه مرادی را خاموش کند. او پیش‌تر در واکنش به صدور حکم اعدام برای شریفه محمدی گفت:

او همچنین از جمله زنان زندانی در زندان اوین بود که «کنار تمام کسانی که خطر حکم مرگ تهدیدشان می‌کند» ایستادند و «خواهان توقف حکم اعدام» شدند:

دینا قالیباف خبرنگار و فعال دانشجویی که در فروردین‌ماه ۱۴۰۳ و پس از انتشار روایت خود از خشونت نیروهای گشت ارشاد بازداشت و زندانی شد، با انتشار دلنوشته‌ای در صفحە اینستاگرام خود از حضورش در کنار پخشان عزیزی، وریشه مرادی و نسیم غلامی سیمیاری گفتە بود:

اغلب شب‌ها خواب پریشان می‌بینم. در خوابم آسمان از کوه‌های زندان اوین صافِ صاف دیده می‌شود. دیدن این منظره در خوابم لذت‌بخش است؛ انگار که هنوز مثل همان روز می‌توانم احساس کنم که چقدر خوشحالم از آگاهی شاپور به اوین منتقل شدم. در خوابم وقتی وارد حیاط می‌شوم، مثل روز اول با پخشان و نسیم مشغول بازی کردن والیبال هستم. ورزش ذهن همه را آرام‌تر می‌کند، ذهن نسیم را بیش‌تر از همه. در خوابم باز هم درد روده تجربه می‌کنم اما وریشه را بالای سرم می‌بینم که با روغن زیتون شکمم را ماساژ می‌دهد. رفتار مادرمآبانه وریشه در ذهنم حک شده و هیچ‌کس نمی‌تواند آن را پاک کند. گاهی در خواب از فرط خشم ناله می‌کنم؛ صورت وریشه به یادم می‌آید که در روزی که آزادی‌ام را خواندند، گارد بالای سرش ریخت و دستش را پیچانده بود. آن روز بعد از اینکه وریشه را که دچار اضطراب شدید شده بود به تختش بردیم، از فرط خشم در حیاط زندان قدم می‌زدم و فکر می‌کردم چقدر می‌توانم رفتن را کش بدهم تا مطمئن شوم حال وریشه بهتر شده است. قسمتی از من مدام در فکرِ مرگ و در جدال با اعدام باقی ماند، در سکوت با پخشان و برای وریشه اعتصاب غذا کرد و حالا برای تنها گناهان هم‌بندی‌اش یعنی کورد بودن و زن بودن اشک می‌ریزد.

نوشته‌ای از دینا قالیباف برای هم‌بندی‌هایش، مردادماه ۱۴۰۳

قرار بود دادگاه وریشه مرادی ۱۴ مردادماه برگزار شود اما او از حضور در دادگاه خودداری کرد و دفاعیه‌اش را برای «اطلاع افکار عمومی منتشر کرد:

من به جرم زن بودن،‌ کورد بودن و جست‌جوی حیات آزاد، به «بغی» متهم شده‌ام. [...] اگر چه می‌دانم عدم حضور در دادگاه، شاید به عدم خواست دفاع از خویش تعبیر گردد،‌ اما به نشانه‌ی اعتراض به صدور حکم اعدام برای رفقایم شریفه محمدی و پخشان عزیزی،‌ به دادگاه نخواهم رفت و چنین دادگاهی را که حکم عادلانه‌ای در آن صادر نمی‌گردد، به رسمیت نمی‌شناسم. [...] ما به سانِ ابژه‌ای تلقی می‌شویم که توان ابراز وجود نداشته و در صورت ابراز هویت اجتماعی با حذف مواجه خواهیم شد. [...] آنان وحشی‌ام خواندند و گفتند زنانگی‌ات را از دست داده‌ای! چرا گریه نمی‌کنی؟ آخرین بار که گریستی ‌چه زمانی بود؟ آخرین بار کِی گُلی را بوییده‌ای؟ [...] حال با نگاهی به گذشته و مسیری که پیموده‌ام، از عملکردم دفاع می‌کنم، زیرا در هیچ زمان و مکانی به جان و مال کسی کوچک‌ترین تعرضی ننموده و یگانه جرم من مسئولیت‌پذیری در قبال جامعه می‌باشد. همچنان از مبارزاتم بر علیه نیروهای تروریستی داعش در کوبانی دفاع می‌کنم، و تا پایان هرگونه ستم علیه زنان، از کوردستان تا بلوچستان و از ایران تا افغانستان، و تا رسیدن به آرمان‌های ژن، ژیان، ئازادی به مبارزه ادامه خواهم داد.

وریشه مرادی، بند زنان زندان اوین، مردادماه ۱۴۰۳