چگونه نمادهای جمهوری اسلامی از جمله خصوصی‌سازی، فساد و کمبود به کشتار کارگران در معدن معدنجوی طبس منجر شد؟

تجهیزات معادن زغال سنگ ایران بسیار قدیمی است چراکه دوره شکوفایی زغال سنگ ایران به سال‌های ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۵ برمی‌گردد و در آن زمان معادن زغال سنگ با آخرین تکنولوژی‌های روز دنیا فعالیت می‌کردند. اما اکنون بعد از گذشت ۴۰ سال از پیروزی انقلاب، معدن طبس تنها واحد معدنی است که از تکنولوژی روز دنیا بهره می‌برد و مابقی واحدها شرایط بدتری نسبت به گذشته دارند.

• شرکت بهردار معدن طبس: شرکت سهامی معدنجو
• مدیرعامل و عضو هیات مدیره: محمد مجتهدزاده
• رئیس هیات مدیره: عزت اله قاسمی
• نایب رئیس هیات مدیره: علی شیرزاد یکتاپرست
• سایر اعضای هیات مدیره: داود فرتوت و محمدرضا عسگری‌فر
• دفتری مرکزی: تهران، خ. قرنی- کوچه بیمه- پلاک ۵- طبقه سوم

سهام‌دران شرکت‌ معدنجو مجموعه‌ای از شرکت‌های دیگر هستند که هر کدام از اعضای هیات مدیره نمایندگی یکی از این شرکت‌ها را برعهده دارند. (ندای رهاوی، کارآفرینان امکان ایرانیان، زمین کاوان زمان، معدنی زمین کاوان نگین شرق، احداث معدن تکافر سپاهان، کویر کاویان خاور زمین و فرآوری ذغال سنگ پروده طبس)

تهویه مطبوع در کار نبوده، بازهم گازسنجی انجام نگرفته و شاهدان عینی می‌گویند تجهیزات این معدن خصوصی که همه خارجی و وارداتی هستند، کهنه و فرسوده بوده‌اند و حتماً بازرسان به این معدن خصوصی سرنزده‌اند که چنین حادثه‌ای با این ابعاد هولناک ناگهان از راه رسیده.

شرکت معدنجو یک شرکت خصوصی‌ست در منطقه معدنی پرورده ۳ طبس. این معدن سه بلوک A، B و C دارد. در بلوک C کارگاهی برای استخراج ذغال‌سنگ است که این حادثه آنجا اتفاق افتاده اما چون تهویه‌ی این قسمت از بلوک B خارج می‌شده، کارگران بلوک B هم درگیر گاز متان و خفگی شده‌اند. علت حادثه خروج گاز متان و به دنبال آن مونوکسید کربن بوده. بازه مجاز گاز متان در معادن ذغال‌سنگ ۰.۴ است اما دیشب بعد از حادثه در معدن معدنجو این گاز روی عدد ۵ بود. برای مونوکسیدکربن هم رنج مجاز ۳۵ PM است اما دیشب عدد این گاز هم ۱۵۰۰ بوده. گاز اینقدر زیاد بوده که گازسنج‌ها هنگ کردند!

در موضوع معدن زغال سنگ طبس مسئولان محلی می‌گویند که فقط ۵ خبرنگار اجازه ورود به محدوده را پیدا کرده‌اند که تا الان فهمیده‌ایم سه خبرنگار مربوط به صداوسیما هستند! این هم مدل اطلاع‌رسانی دربارهٔ یکی از تلخ‌ترین حوادث کار در چندسال اخیر است!

مبنای قضاوت در مورد فاجعه‌ی معدن در طبس، و هر مسئله‌ی دیگر: ولایت مطلقه = مسئولیت مطلقه

خامنه‌ای در فاجعۀ معدن طبس مسئول است زیرا بر اساس قوانین «غارت‌سالاری فقهی»، معادن بخشی از «انفال» است که اختیار آن کاملاً در دست ولی فقیه است. این رهبر حکومت اسلامی است که با تفویض اختیار به دولت امکان واگذاری معادن به اشخاص و شرکت‌های ذی‌نفوذ اما فاقد صلاحیت را فراهم کرده است.

متأسفانه اخیراً طی اقدامی از ناحیه وزارت کار در دولت گذشته، اخذ گواهی صلاحیت ایمنی قبل از شرکت در مناقصه برای پیمانکاران حذف شد. بنابراین از این پس ما باید منتظر حوادث بیشتری از این نوع باشیم.

عدم توجه به فصل چهارم قانون کار و به دنبال آن، عدم رعایت اصول و دستورالعمل‌های ایمنی در محیط کار خصوصاً معادن زیرزمینی و همچنین سهل انگاری کارشناسان و بازرسان مربوطه در اجرای دقیق اصول ایمنی محیط کار، مهم‌ترین دلیل بروز چنین اتفاقات ناگوار و دلخراشی است که هرساله با وقوع حادثه‌ای در دستور کار قرار می‌گیرد، چندین کمیته تخصصی و کارگروه تشکیل می‌شود و پس از مدتی، فراموش می‌شود. ما باید بیاموزیم بخش پیشگیری، اهمیت بسیار بالایی دارد و آن را جدی بگیریم، اما متأسفانه عمدتاً روال اینگونه است که منتظر هستیم یک حادثه رخ دهد و بعد از آن ده‌ها کارگروه و کمیته تشکیل می‌دهیم که ماجرا را بررسی کنند!

ما چند بار نامه زدیم، نوشتیم، گفتیم، حتی من به عنوان نماینده بچه‌ها اخراج شدم، منو به اطلاعات طبس بردند، به خاطر چی؟ به خاطر اینکه داشتم از حق بچه‌ها دفاع می‌کردم.

یک منبع آگاه به من گفت که تجهیزات خود نجات (امداد فردی) شامل کپسول و ماسک اکسیژن همراه و... تنها در اختیار مسئولان ایمنی بوده است و کارگران فاقد این تجهیزات بوده‌اند. ظاهرا این موضوع درباره اکثر معادن کشور صدق می‌کند.

در سالی که به تدبیر مقام معظم رهبری به سال تولید؛ پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها نامگذاری شده است و براساس فرامین وزیر صنعت، معدن و تجارت، معادن و محدوده‌های حبس شده، غیرفعال و راکد شناسایی شد.

قیمت خرید زغال سنگ با قیمت جهانی آن تناسب ندارد و خرید فولادی‌ها از زغال سنگی‌ها مدام با بدهی مواجه می‌شود و معمولا با ۶ ماه تاخیر زغالی‌ها به طلبشان می‌رسند. در حالی که کارفرما موظف به رعایت مسائل ایمنی و پرداخت به موقع حقوق است و نمی‌تواند هر ماه در برابر این انتظار نیروی انسانی خود پاسخ منفی دهد... بنابراین در وهله اول بهتر است بدهی شرکت‌های فولادی به معادن زغالسنگ کشور پرداخت شود. ما بر همین اساس در انجمن زغال سنگ ایران خواستار حل جدی این موضوع هستیم چرا که تامین امنیت جانی نیروی انسانی در اولویت ماست و نمی‌توان به هیچ وجه در خصوص این مسائل کوتاهی کرد.

معادن زغال سنگ کشور به دلیل مشکلات اقتصادی تنها ظرفیت تولید نیمی از این نیاز را دارند و برای باقی نیاز صنایع، باید به سمت واردات برویم و ۲۰۰ میلیون دلار ارز هزینه کرد. در شرایطی که ارز خارج شده از کشور بهتر است در راستای اشتغالزایی و نوسازی معادن خرج شود.

این معدن یکی از معادن نمونه کشور بود که در ۲۰ سال اخیر اخطاریه ایمنی نداشت و به صورت منظم بازرسی‌های مربوطه در آن انجام می‌شد، اما به خاطر نشست گاز شاهد وقوع چنین حادثه‌ای بودیم. در حالی که انتظار نداشتیم چنین حادثه تلخ و دردناکی در این معدن رخ بدهد.

هر وقت مرثیه‌ سرائی‌هایتان با معدن و سنگ و نان و بابا برای معدن طبس تمام شد یادتان بیاید فاجعه اصلی ساختار رانتیر فاسدیست که هرچه فجایع فجیع‌تر، باز هیچ مسئول ناکارآمد بی‌کفایتی را حتی توبیخ هم نمی‌کند!

منطقه طبس ۷۶ درصد زغال‌سنگ ایران را دارد اما در سال‌های اخیر در معدن زغال‌سنگ طبس نه تنها کار توسعه‌ای انجام نشده است بلکه از سرمایه‌گذاری‌های قبلی نیز کمتر استفاده می‌شود... عدم توسعه معدن، علاوه بر تحریم به کج‌سلیقگی‌های قبل از تحریم نیز بازمی‌گردد.

اکنون با جدیت در حال واگذاری گوشه گوشه معدن زغال‌سنگ طبس هستند که به معنای کشتن و از بین‌ بردن عامدانه معدن است؛ خصوصی‌سازی خوب است اما نحوه خصوصی‌سازی درست نیست.

ماشین‌آلات معادن زغال‌سنگ با کمترین بهره‌وری مشغول فعالیت هستند و علاوه بر اینکه موجب اتلاف وقت و توان نیروی انسانی مجرب و متخصص کشور می‌شود، بهره‌وری معادن زغال‌سنگ را نیز به شدت می‌کاهد. این روزها بیم آن را دارم که تماسی از مناطق کرمان یا شاهرود دریافت کنم و خبر بدی درباره مرگ هموطنانم بشنوم.

از طرف دیگر، تجهیزات ایمنی معادن زغال نظیر دستگاه‌های هشدار‌دهنده گازهای خطرناک، سیستم‌های ضدجرقه، تهویه مطلوب و امکانات مربوط به نگهداری از سقف و دیواره‌های معادن به شدت ناکارآ هستند و هر لحظه بیم آن می‌رود که با انفجاری مهیب یا ریزش سقف و دیواره‌ها، عده‌ای از کارکنان معدن در این انفجارها بسوزند و زیر ده‌ها تن سنگ و خاک مدفون شوند.

فاجعه معدن طبس نه تازگی دارد و نه در این ساختار ناکارآمد و بحران‌زده، تمام می‌شود .جان کارگران در حلقه  اقتصاد غارت، عملا هیچ ارزشی ندارد .صدای کارگران باشیم.

نان مردم اینگونه از معدن‌ها درمی‌آید و حق آنها خرج رانت‌ها و فسادهای شما می‌شود. خرج سفرهای خانوادگی‌تان به قطر و پاریس و اسپانیا به بهانه ورزش و با جیب مردم، خرج لشگر تبلیغاتچی‌ها و کیف‌کش‌هایتان، خرج انتصاب‌های ناشایست و پرهزینه‌تان به قیمت عمر و زندگی مردم و ... ظلم و بیداد!