به هم خوردن بیشتر تعادل قوا در لبنان به ضرر «حزب‌الله»

از اکتبر ۲۰۲۲ تا کنون صندلی ریاست جمهوری در لبنان خالی مانده بود. امروز پنج‌شنبه ۲۰ دی ۱۴۰۳ / ۹ ژانویه ۲۰۲۴ سرانجام پارلمان لبنان توانست کار انتخاب رئیس جمهوری را به سرانجام برساند. بن‌بست دو ساله در انتخاب رأس دولت، به سبب درگیری‌ها و رقابت‌ها در فضای سیاسی فرقه‌ای لبنان بود.

ژوزف خلیل عون، مسیحی مارونی، چهاردهمین رئیس جمهوری لبنان است. ژنرال ژوزف عون −که نسبتی با میشل عون، رئیس جمهوری پیشین لبنان (۲۰۱۶ تا ۲۰۲۲) ندارد − متولد ۱۹۶۴ است و از ۲۰۱۷ تا آغاز ۲۰۲۵ فرمانده ارتش لبنان بوده است. ماده ۴۹ قانون اساسی لبنان می‌گوید که کارگزاران درجه یک دولت حق برگزیده شدن به عنوان رئیس جمهوری را ندارند. دو سال باید از کناره‌گیری آنان گذشته باشد تا بتوانند انتخاب شوند. ژنرال عون امروز در دور اول رأ‌ی‌گیری آرای لازم را نیاورد، اما در دور دوم انتخاب شد. فضای پارلمان متشنج بود، اما سرانجام نیروی مخالف اصلی کوتاه آمد: حزب‌الله. بهانه‌ی استناد به ماده ۴۹ کنار گذاشته شد.

کشور دولت‌های سایه

لبنان یک دولت ضعیف رسمی دارد، با تعدادی دولتِ پنهانِ متصل به یکی از فرقه‌ها که هر کدام پشتیبان‌هایی در خارج دارد. همه دولت سایه‌ی اصلی در لبنان را تا دوره‌ی اخیر «حزب‌الله» می‌دانستند، نیرویی مسلح که متکی بر شیعیان است و از پشتیبانی قوی دولت اسلامی ایران برخوردار است.

حزب‌الله بر اثر درگیری‌های اخیر با اسرائیل به شدت ضعیف شده است. دولت ایران هم نه بنیه‌ی مالی کافی دارد نه بر اثر از دست رفتن حوزه‌ی نفوذ سوریه، رابطه‌ی منظم مستقیم با داخل لبنان. افول حزب‌الله با برآمدنِ نیروهای دیگر همراه است. هر کس اینک پشتیبانی مالی قوی‌تری داشته باشد، راحت‌تر راه پیشروی خود را می‌گشاید.

مشهور است که عربستان سعودی و آمریکا پشتیبان ژنرال عون هستند. لبنان گرفتار یک بحران اقتصادی حاد است. بنابر گزارش بانک جهانی، جنگ اسرائیل و حزب‌الله −که با یک آتش‌بس شکننده ۶۰ روزه به حالت تعلیق درآمده− ۸,۵ میلیارد دلار خسارت به لبنان وارد کرده است. آمریکا کمک به لبنان را منوط به آن کرده که دولت مرکزی در آن بازسازی شود. گام اول در بازسازی انتخاب رئیس جمهوری بود. گام بعدی انتخاب نخست‌وزیر است تا کارها را از دست سرپرست موقت دولت بگیرد.

اگر نمایندگان حزب‌الله در پارلمان لبنان همچون دور اول مانع انتخاب ژنرال عون می‌شدند، این اتهام به آنان زده می‌شد که مانع حل بحران اقتصادی در کشور شده‌اند. حزب‌اللهِ بحران‌زده، نمی‌خواهد عامل تداوم بحران شناخته شود و به نظر می‌رسد که به تدریج دارد خود را با واقعیت توازن نیروها در کشور وفق می‌دهد.

شکستی دیگر برای خامنه‌ای

بازسازی دولت در بیروت با پشتیبانی فرانسه، آمریکا و عربستان سعودی دارای اهمیتی است در تراز استقرار قدرت جدید در دمشق. تضعیف دخالتگری دولت ولایی ایران در لبنان شکلی پایدار می‌یابد. اما همه‌ی اینها به این معنا نیست که وضع به زودی در سوریه و لبنان عادی می‌شود. درگیری‌ها و رقابت‌ها شدید هستند و به نظر نمی‌رسد که جمهوری اسلامی هم هنوز با واقعیت شکست کنار آمده باشد.