«سرتاسر غزه به دست اسرائیل نابود شد، اما حماس پا بر جاست»

در محله‌هایی که بر اثر ۱۵ ماه جنگ ویرانگر اسرائیل با خاک یکسان شده‌اند، مقام‌های حماس بر آواربرداری و پاکسازی محله‌ها نظارت می‌کنند. از روز یکشنبه که آتش‌بس میان اسرائیل و حماس آغاز شد، مردان مسلح حماس از محموله‌های امدادرسانی که به جاده‌های خاکی غزه روانه می‌شوند محافظت می‌کنند. نیروهای پلیس با یونیفورم آبی بار دیگر به خیابان‌ها بازگشته‌اند تا نظم را برقرار کنند. همه آنها یک پیام آشکار دارند: حماس همچنان دست بالا را در اینجا دارد.

در روز شروع آتش‌بس نیز جنگجویان حماس با لباس‌های نظامی در کنار جمعیت مردم توقفِ جنگ را جشن گرفتند و نمایشی پیروزمندانه ارائه دادند. مقام‌های اسرائیلی گفتند که حماس با این اقدام‌ها می‌خواهد قدرت خود را بیش از آنچه که هست جلوه دهد.

اما در روزهای بعد از آن دستگاه اداری حماس در غزه به سرعت امنیت را برقرار کرد، جلوی غارت کامیون‌های امدادرسانی را گرفت و برای کمک‌رسانی به بخش‌هایی از غزه که به دست ارتش اسرائیل به سرزمینی مخروبه بدل شده اقدام کرد.

خبرگزاری رویترز با ده‌ها نفر از ساکنان، مقام‌ها و دیپلمات‌های منطقه‌ای و کارشناسان امنیتی صحبت کرده‌ است که همه آنها می‌گویند علی‌رغم تکرار مداوم این شعار از سوی اسرائیل که حماس را نابود خواهد کرد، این گروه عمیقا در غزه گسترده شده و اکنون ابقای این گروه در قدرت، چالشی جدی برای اجرای آتش‌بس دائمی است.

آنها گفته‌اند که حماس نه تنها بر نیروهای امنیتی در غزه نظارت می‌کند بلکه کارمندان اداری آن وزارت‌خانه‌ها و آژانس‌های دولتی را اداره می‌کنند. حماس به کارمندانش حقوق پرداخت می‌کند و با سازمان‌های غیرانتفاعی بین‌المللی برای کمک‌رسانی هماهنگی می‌کند.

روز سه‌شنبه پلیس و جنگجویان حماس که برای ماه‌ها به خاطر بمباران هوایی اسرائیل از خیابان دوری می‌جستند، بار دیگر در سطح محله‌ها پدیدار و مستقر شدند.

یکی از مقام‌های دستگاه اداری حماس در غزه به رویترز گفته است که گروه حماس‌ می‌خواهد جلوی هر گونه خلا امنیتی در غزه را بگیرد. اسماعیل ثوابته رئیس دفتر رسانه‌ای دستگاه اداری حماس در غزه گفت که ۷۰۰ پلیس برای نگهبانی از کامیون‌های امدادرسانی بسیج شده‌اند و از روز یکشنبه حتی یک کامیون هم غارت نشده است. در جریان حملات اسرائیل گروه‌های تبهکار با حمله مسلحانه محموله‌های غذا و دارو را غارت کردند.

در هفته‌های اخیر حملات هوایی اسرائیل با هدف از بین بردن کارمندان اداری پایین‌رتبه‌ در غزه ادامه یافت. اسرائیل در تلاش بود که دستگاه اداری حماس را هم نابود کند. پیش از آن رهبری حماس شامل اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی و یحیی سنوار و محمد ضیف طراحان حمله هفت اکتبر به دست اسرائیل ترور شدند. اما این اقدام‌ها ظاهرا موجب «از بین رفتن حماس» نشده است.

با وجود خسارت‌ها ثوابته می‌گوید که دستگاه اداری حماس همچنان دارد فعالیت می‌کند: «ما در حال حاضر ۱۸ هزار کارمند داریم که روزانه در حال ارائه خدمات به شهروندان هستند.»

شهرداری‌های تحت نظارت حماس روز یکشنبه به پاکسازی خیابان‌ها مشغول شدند تا خودروها بتوانند عبور کنند، کارگران لوله‌ها و زیرساخت‌های آبرسانی را بازسازی کردند تا آب آشامیدنی در دسترس قرار بگیرد. روز سه‌شنبه ده‌ها کامیون سنگین نخاله‌های ساختمانی را در راه‌های خاکی غزه جا به جا کردند.

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل هنوز هیچ چشم‌اندازی برای آینده غزه بعد از جنگ ارائه نداده و در طی ۱۵ ماه بمباران هوایی و حمله زمینی بر این خواسته پافشاری کرده است که حماس نمی‌تواند در آینده غزه نقشی ایفا کند. اسرائیل همچنین گفته است که به تشکیلات خودگردان فلسطین در کرانه باختری — ساختار سیاسی که بر اساس پیمان صلح اسلو در سه دهه پیش تشکیل شد — بدون تغییر ساختار و رهبری آن اعتماد ندارد.

حکومت اسرائیل به پرسش رویترز در این باره پاسخی نداده است.

یوست هیلترمان از گروه بحران بین‌الملل به رویترز گفت که اسرائیل با وجود این شرایط دو راه بیشتر در پیش ندارد:

هیلترمان می‌گوید که قابلیت نظامی حماس را سخت می‌توان تخمین زد زیرا مهمات نظامی و موشکی آنها پنهان است و بسیاری از جنگجویان زبده آنها ممکن است کشته شده باشند اما این گروه به لحاظ نظامی با فاصله زیاد دست بالا را در غزه دارد:

تشکیلات خودگردان ادعا می‌کند که تنها مرجع مشروع برای اداره غزه بعد از جنگ است. اما این تشکیلات در غزه هیچ حضوری ندارد و از حمایت اندکی برخوردار است.

مقام‌های ارشد حماس رضایت خود از تشکیل یک دولت متحد را اعلام کرده‌اند اما محمد عباس رئیس تشکیلات خودگردان از دیرباز مخالفتش با گروه حماس را نشان داده و در این باره تغییر نظر نداده است. دفتر عباس به سوال رویترز در این باره واکنشی نشان نداده است.

فاز اول آتش‌بس اسرائیل و حماس قرار است حدود شش هفته طول بکشد و در طی آن نیروهای اسرائیلی به سمت مرز غزه عقب‌نشینی می‌کنند، صدها زندانی فلسطینی آزاد می‌شوند و گروهی از گروگان‌ها شامل زنان و کودکان و مردان سالمند به خانه بازخواهند گشت. از روز شانزدهم آتش‌بس مذاکرات برای فاز دوم و آزادی مابقی گروگان‌ها و زندانیان بیشتر فلسطینی ادامه خواهد یافت. 

افکار عمومی در اسرائیل به دو بخش تقسیم شده است. از یک طرف بازگشت گروگان‌ها با جشن و خوشحالی گسترده مواجه شد، اما از طرف دیگر بسیاری از اسرائیلی‌ها می‌خواهند که حماس به دست اسرائیل نابود شود، وعده‌ای که دولت در طول ۱۵ ماه جنگ و کشتار به مردم داده بود. افکار عمومی در اسرائیل عموما نسبت به کشتار فلسطینیان غیرنظامی بی‌تفاوت است و مسئولیت این کشتار را متوجه گروه حماس می‌داند که مسئول حمله هفت اکتبر، گروگان گرفتن ۲۵۰ نفر و کشته شدن حدود ۱۲۰۰ اسرائیلی است.

حتی قبل از اینکه آتش‌بس رسما آغاز شود اعضای کابینه اسرائیل گفتند که بعد از آزادی گروگان‌ها موافق بازگشت به جنگ برای از بین بردن کامل حماس هستند. این در حالی است که آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا ساعاتی پیش از برقراری آتش‌بس به خبرنگاران گفت که حماس تقریبا به همان اندازه که نیرو از دست داده، در این مدت به نیروها و نفرات خود افزوده است.

در طی ۱۵ ماه جنگ ۴۷ هزار فلسطینی کشته شدند.

سخنگوی شاخه نظامی حماس به رویترز گفته است که این گروه به شرایط آتش‌بس احترام می‌گذارد و از اسرائیل دعوت می‌کند که رویکرد مشابهی در پیش بگیرد.