شرایط پوتین برای آتش‌بس در اوکراین چیست؟
در حالی که زلنسکی پوتین را متهم به برنامه‌ریزی برای رد آتش‌بس کرده، ترامپ اظهارات پوتین درباره آتش‌بس را «امیدوارکننده اما ناکافی» خوانده است. خواسته‌های پوتین چیست و آتش‌بس بین روسیه و اوکراین چگونه برقرار خواهد شد؟
بخش سیاست
سخنرانی ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه در برابر نمایندگان پارلمان در سن پترزبورگ ـ عکس از خبرگزاری فرانسه
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، پنجشنبه ۲۳ اسفند / ۱۳ مارس اعلام کرد که مسکو از اصل آتش‌بس در جنگ علیه اوکراین همان‌طور که دولت دونالد ترامپ در ایالات متحده آمریکا پیشنهاد داده بود، پشتیبانی می‌کند، اما پرسش‌هایی مطرح کرد که به‌گفته او کرملین پیش از تعهد به آتش‌بس نیاز به پاسخگویی به آن‌ها دارد. او گفت روسیه باید این سوالات و شرایط پیشنهاد صلح را با ایالات متحده در میان بگذارد.
اظهارات پوتین، که نخستین واکنش او به پیشنهاد آتش‌بس بود، با انتقاد اوکراین و واکنش محتاطانه دونالد ترامپ روبه‌رو شد. ترامپ گاهی از اطمینان خود به تعهد پوتین به توافق صلح سخن گفته و گاهی نیز روسیه را در صورت عدم موافقت با آتش‌بس به تحریم‌های جدید تهدید کرده است.
در ادامه، با آن‌چه پوتین گفت، شرایطی که او برای حمایت مسکو از آتش‌بس مطرح کرد و همچنین واکنش ایالات متحده آمریکا و اوکراین به بیانیه اخیر او بیشتر آشنا می‌شویم:
توافق آتش‌بس ایالات متحده و اوکراین چیست؟
هیئت‌های نمایندگی واشنگتن و کی‌یف سه‌شنبه ۲۱ اسفند / ۱۱ مارس در جده عربستان سعودی برای مذاکره در مورد شرایط صلح در اوکراین ملاقات کردند. پس از این جلسه، دو کشور بیانیه‌ای مشترک منتشر کردند و پیشنهاد یک آتش‌بس فوری و موقت ۳۰ روزه در جبهه جنگ را دادند. این بیانیه بر «تبادل اسیران جنگی، آزادی زندانیان غیرنظامی» در طول دوره آتش‌بس و همچنین «بازگرداندن کودکان اوکراینی که به‌زور [به روسیه] منتقل شده‌اند»، تأکید کرد.
این سند به تحریم‌های روسیه یا تضمین‌های امنیتی برای اوکراین اشاره‌ای نکرد، اما ذکر کرد که متحدان اروپایی اوکراین در «فرآیند صلح مشارکت خواهند داشت». همچنین مشخص نکرد که با سربازان اوکراینی در منطقه کورسک روسیه چه خواهد شد.
پوتین در مورد آتش‌بس چه گفت؟
رئیس‌جمهور روسیه تقریباً دو روز در این‌باره چیزی نگفت. سپس، روز پنجشنبه در یک نشست خبری همراه با الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهور بلاروس، به پیشنهاد آتش‌بس پاسخ داد. ولادیمیر پوتین گفت ایده آتش‌بس «درست» است و روسیه در اصل از آن حمایت می‌کند. اما «مسائلی وجود دارد که باید درباره آن‌ها بحث کنیم و فکر می‌کنم باید با همکاران و شرکای آمریکایی خود صحبت کنیم. شاید با رئیس‌جمهور، ترامپ تماس بگیریم و با او در این مورد گفت‌وگو کنیم.»
پوتین چه مسائلی را می‌خواهد پیش از آتش‌بس حل کند؟
رئیس‌جمهور روسیه سه پرسش مطرح کرد و پیشنهاد داد که حل آن‌ها به روشی که مورد رضایت مسکو باشد، پیش‌شرط‌هایی برای پذیرش آتش‌بس توسط کرملین خواهند بود.
۱. نتیجه حمله به کورسک چه خواهد شد؟
پوتین نخستین سوال خود را به حضور نیروهای اوکراینی در منطقه کورسک روسیه مرتبط دانست. در ماه اوت سال گذشته، ارتش اوکراین به‌شکل غافلگیرانه‌ای به کورسک حمله کرد و بخش‌هایی از این منطقه را به تصرف خود در آورد. اگرچه ارتش روسیه اکنون ۱۱۰۰ کیلومتر مربع از کورسک را بازپس گرفته است، اما نیروهای اوکراینی هنوز در آن‌جا حضور دارند. پوتین پرسید: «آیا همه کسانی که آن‌جا هستند بدون جنگ خارج خواهند شد؟ یا رهبری اوکراین به آن‌ها دستور می‌دهد سلاح‌های خود را زمین بگذارند و تسلیم شوند؟»
۲. آیا اوکراین در طول آتش‌بس نیرو بسیج کرده و سلاح‌های جدید دریافت خواهد کرد؟
پوتین همچنین پیشنهاد کرد که یک آتش‌بس ۳۰ روزه ممکن است توسط اوکراین برای بسیج نیروهای جدید استفاده شود، در حالی که نیروهای اوکراینی نه‌تنها در کورسک، بلکه در شرق اوکراین نیز با شکست‌هایی مواجه شده‌اند. او گفت:
نیروهای روسیه تقریباً در تمام مناطق جبهه در حال پیشروی هستند (...) پس چگونه از این ۳۰ روز استفاده خواهد شد؟ آیا برای ادامه بسیج اجباری در اوکراین، تحویل سلاح‌ها به آن و آموزش واحدهای تازه‌بسیج‌شده استفاده خواهد شد؟ چگونه تضمین می‌شود که چنین چیزی رخ نخواهد داد؟ کنترل چگونه سازماندهی خواهد شد؟
یوری اوشاکوف، مشاور سیاست خارجی پوتین، نیز روز پنجشنبه گفت که وقفه ۳۰ روزه در جنگ فقط به نیروهای اوکراینی کمک می‌کند تا تجدید قوا کنند و این آتش‌بس را «فرصتی موقت» برای ارتش اوکراین خواند.
در ماه‌های اخیر، اوکراین با کمبود نیروی انسانی روبه‌رو شده است. در ماه ژانویه سال جاری، نیروهای اوکراینی از شهر کوراخووه در منطقه دونتسک اوکراین عقب‌نشینی کردند و نیروهای روسیه کنترل آن را به‌دست گرفتند.
۳. چه کسی آتش‌بس را تأیید و تضمین خواهد کرد؟
پوتین همچنین پرسید که چگونه آتش‌بس نظارت خواهد شد و چه کسی تضمین می‌کند که هر دو طرف به توافق پایبند بمانند. او گفت:
ما از این اصل حرکت می‌کنیم که این توقف باید به‌گونه‌ای باشد که منجر به صلح بلندمدت شود و دلایل اصلی این بحران را از بین ببرد. چه کسی دستور توقف درگیری‌ها را صادر خواهد کرد؟ ... چه کسی تعیین خواهد کرد که در طول دو هزار کیلومتر، چه کسی و کجا ممکن است توافق آتش‌بس را نقض کرده باشد؟
واکنش آمریکا چگونه بود؟
اظهارات پوتین اندکی پس از ورود استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دونالد ترامپ به روسیه برای دیدار با پوتین و دیگر مقام‌های روسی بیان شد. اگرچه ویتکاف رسماً فرستاده ترامپ در خاورمیانه است، اما در روابط با روسیه نیز نقش داشته است.
ماه گذشته، او اولین مقام بلندپایه آمریکایی بود که از زمان تهاجم روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ به روسیه سفر کرد. در این دیدار، او آزادی مارک فوگل، آمریکایی زندانی را در ازای آزادی الکساندر وینیک روسی زندانی در آمریکا، تضمین کرد. ویتکاف همچنین در جریان مذاکرات با مقام‌های روسی در عربستان سعودی عضو هیئت ایالات متحده بود.
ترامپ روز پنجشنبه در ابتدای دیدار با مارک روته، دبیرکل ناتو گفت که پوتین «بیانیه بسیار امیدوارکننده‌ای منتشر کرد، اما کامل نبود».
او افزود: «اکنون می‌خواهیم ببینیم که آیا روسیه در کنار این طرح هست یا خیر. اگر آن‌ها همراه نباشند، برای جهان لحظه بسیار ناامیدکننده‌ای خواهد بود.»
دونالد ترامپ، جمعه ۲۴ اسفند / ۱۴ مارس نیز تأکید کرد که می‌خواهد جنگ روسیه و اوکراین را به پایان برساند، اما گفت که هنوز کار‌های زیادی در پیش است.
او در سخنرانی خود در وزارت دادگستری ایالات متحده گفت:
ما در پی آتش‌بس با روسیه هستیم و گفت‌و‌گو‌های بسیار خوبی در این زمینه داشته‌ایم. پاسخ‌های خوبی نیز دریافت کرده‌ایم. اما باید ببینیم چه اتفاقی رخ خواهد داد. هنوز راه درازی در پیش داریم.
او افزود:
نبرد‌های جاری غیرقابل باور است. روسیه در حال حاضر گروه بزرگی از سربازان اوکراینی را محاصره کرده و جان آن‌ها در خطر جدی قرار دارد… از پوتین خواسته‌ام که سربازان اوکراینی را نکشند.
اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا نیز روز پنجشنبه به شبکه سی‌ان‌بی‌سی گفت که ترامپ «مایل است حداکثر فشار را بر هر دو طرف اعمال کند، از جمله با اعمال تحریم‌هایی علیه روسیه».
از آغاز حمله روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، ایالات متحده و متحدانش دست‌کم ۲۱ هزار و ۶۹۲ تحریم علیه روسیه اعمال کرده‌اند و افراد، رسانه‌ها، بخش نظامی، بخش انرژی، هوانوردی، کشتی‌سازی و مخابرات و سایر بخش‌ها را هدف قرار داده‌اند.
هفته گذشته، پس از آن که تنش در نشست ترامپ و ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، به‌شدت افزایش یافت، ایالات متحده به‌طور موقت کمک‌های نظامی خود به اوکراین و اشتراک اطلاعاتی با این کشور را به حالت تعلیق درآورد.
پس از توافق بر سر آتش‌بس ۳۰ روزه در جده، کمک‌های نظامی و اشتراک اطلاعاتی دوباره برقرار شد.
اوکراین چگونه واکنش نشان داد؟
زلنسکی در سخنرانی شبانه خود که در روز پنجشنبه در شبکه ایکس منتشر شد، گفت که پوتین در حال «آماده شدن برای رد» پیشنهاد آتش‌بس است. او گفت:
پوتین می‌ترسد مستقیماً به رئیس‌جمهور ترامپ بگوید که می‌خواهد به این جنگ و کشتار اوکراینی‌ها ادامه دهد.
مارینا میرون، پژوهشگر فوق دکترا در بخش مطالعات دفاعی کینگز کالج لندن، گفت که منطقی است روسیه در تصمیم‌گیری درباره آتش‌بس تعلل کند.
او به شبکه الجزیره گفت:
تا زمانی که آتش‌بس اجرایی شود و همه به توافق برسند، زمان خواهد گذشت و این احتمالاً به روس‌ها فرصت لازم را می‌دهد تا حداقل منطقه کورسک را پس بگیرند تا هرگونه برتری بالقوه برای اوکراین در مذاکرات از بین برود.
ولودیمیر زلنسکی نیز در سخنان خود افزود: «اکنون زمان افزایش فشار بر پوتین است. تحریم‌هایی باید اعمال شود که مؤثر باشند.» او گفت که کشورش مایل است به همکاری با شرکای آمریکایی و اروپایی خود برای پیشبرد روند صلح ادامه دهد.
آیا آمریکا و اوکراین می‌توانند شرایط صلح روسیه را بپذیرند؟
این موضوع نامشخص است. اما برخی از کارشناس‌ها معتقدند که پیشینه ترامپ نشان می‌دهد که آمریکا ممکن است سعی کند به نگرانی‌های پوتین توجه کند. اگر این اتفاق بیفتد، اوکراین ممکن است چاره‌ای جز پذیرش این شرایط نداشته باشد.
کِیر گایلز، پژوهشگر ارشد مؤسسه چاتام هاوس در لندن، می‌گوید: «اگر عملکرد گذشته نشانه درستی باشد، خواسته‌های روسیه توسط آمریکا حمایت خواهد شد.» مارینا میرون نیز می‌گوید:
به نظر من، دولت ترامپ آشکارا به اوکراین نشان داده است که پس از شکست در مذاکرات دفتر بیضی‌شکل کاخ سفید، اوکراین نمی‌تواند قواعد را دیکته کند.
نظرها
نظری وجود ندارد.