تعرفه‌های ترامپ در «روز آزادی»: آغاز «جنگ جهانی تجاری» یا «بازگشت عظمت به آمریکا»؟

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، روز چهارشنبه ۱۳ فروردین/ ۲ آوریل ۲۰۲۵، دور جدیدی از تعرفه‌های تجاری را اعلام خواهد کرد؛ اقدامی که او آن را «روز آزادی» نامیده و وعده داده با آن، سیاست تجاری آمریکا را به‌طور بنیادین تغییر دهد؛ اقدامی که از هم‌اکنون لرزه بر بازارهای جهانی انداخته و تنش‌هایی را با شرکای اصلی تجاری واشنگتن رقم زده است.

با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که این سیاست‌ها می‌توانند به آغاز یک جنگ تجاری جهانی منجر شوند، تورم را افزایش دهند و رشد اقتصادی را کاهش دهند.

جزئیات تعرفه‌های جدید هنوز فاش نشده، اما سخنگوی کاخ سفید اعلام کرده ترامپ روز سه‌شنبه مشغول «نهایی کردن» این طرح با تیم تجاری خود بوده است.

ترامپ اعلام کرده است که این تعرفه‌ها بر «تمام کشورها» اعمال خواهد شد. هدف او بازنگری گسترده در سیاست تجاری آمریکاست؛ سیاستی که بر بازگشت تولید به داخل، مقابله با رقبا و تأمین منابع برای کاهش مالیات‌ها تمرکز دارد.

ترامپ چه می‌خواهد؟

رئیس‌جمهوری آمریکا می‌گوید هدفش این است که شرکت‌ها را به بازگرداندن خطوط تولید به خاک آمریکا تشویق کند، با سیاست‌های ناعادلانه دیگر کشورها مقابله کند و با درآمدهای ناشی از تعرفه‌ها، زمینه کاهش مالیات‌ها را فراهم آورد. او همچنین معتقد است که این اقدام‌ها می‌توانند مهاجرت غیرقانونی و قاچاق مواد مخدر را کاهش دهند.

با این حال، مشخص نیست که ترامپ تعرفه‌ها را به‌طور فراگیر بر تمام واردات وضع خواهد کرد یا رویکرد «تعرفه‌های متقابل» را در پیش می‌گیرد؛ به این معنا که کالاهای وارداتی از کشورهایی مشمول تعرفه خواهند شد که خودشان موانع تجاری یا یارانه‌هایی علیه صادرات آمریکا اعمال کرده‌اند.

چه چیزی اعلام خواهد شد؟

تعرفه‌هایی که روز چهارشنبه اعلام می‌شوند، جدیدترین اقدام‌ها در مجموعه‌ای از سیاست‌های تجاری ترامپ هستند که از زمان بازگشت او به کاخ سفید در ژانویه ۲۰۲۵ آغاز شده‌اند. کاخ سفید وعده داده که این تعرفه‌ها «به فوریت» اجرا خواهند شد و بیشترین بازنگری در سیاست تجاری آمریکا در دهه‌های اخیر را رقم خواهند زد.

ترامپ گفته این تعرفه‌ها بر تمام کشورها اعمال می‌شوند، نه فقط کشورهایی با بیشترین کسری تراز تجاری با آمریکا. این موضع امیدها را برای معافیت برخی کشورها (مانند اعضای اتحادیه اروپا یا کانادا) کمرنگ کرده است.

او روز دوشنبه در جمع خبرنگاران گفت:

تعرفه‌های فعلی و تعرفه‌هایی که به‌زودی اجرا می‌شوند

در کنار اعلامیه روز چهارشنبه، مجموعه‌ای از تعرفه‌های دیگر نیز در حال اجرا هستند یا به‌زودی اعمال می‌شوند:

اظهارات متناقض و تهدیدهای پیاپی ترامپ از ماه فوریه تاکنون بازارهای مالی را به شدت متزلزل کرده است. در روز دوشنبه، بورس‌های آسیایی به‌شدت سقوط کردند: نیکی ژاپن ۴ درصد و کُسپی کره‌جنوبی ۳ درصد کاهش یافتند. بازارهای اروپایی نیز متأثر شدند: FTSE لندن ۰.۹ درصد، DAX آلمان ۱.۳ درصد و CAC فرانسه ۱.۶ درصد افت داشتند.

قیمت طلا که پناهگاه امن سرمایه‌گذاران در شرایط پرریسک است، برای نخستین بار از ۳۱۰۰ دلار عبور کرد و به ۳۱۰۶.۷۹ دلار در هر اونس رسید.

واکنش کشورها

در همین حال، کشورهای شریک تجاری آمریکا آماده مقابله می‌شوند.

کانادا، بزرگ‌ترین صادرکننده فلزات صنعتی به آمریکا، تعرفه‌های تلافی‌جویانه ۲۵ درصد به ارزش ۲۹.۸ میلیارد دلار کانادا (۲۰.۷ میلیارد دلار آمریکا) اعلام کرده است.

اتحادیه اروپا گفته تا ۲۶ میلیارد یورو از کالاهای آمریکایی را مشمول تعرفه قرار خواهد داد.

اورزولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، اعلام کرد این اقدام‌ها «برای کسب‌وکارها بد و برای مصرف‌کنندگان بدتر» هستند.

ژاپن نیز اعلام کرده است که اقدام‌های مناسب در پاسخ به تعرفه‌ها اتخاذ خواهد کرد.

همچنین برخی کشورها، مانند چین، ممکن است مقابله به مثل کنند، اما بیشتر کشورها ترجیح خواهند داد وارد مذاکره‌های دوجانبه با آمریکا شوند.

با این حال به نظر می‌رسد که اگر این وضعیت بیش از یک ماه طول بکشد، ممکن است اقتصاد جهانی را به‌شدت مختل کند و حتی منجر به رکود جهانی شود.

تأثیر بر اقتصاد آمریکا

پیامدهای این سیاست‌ها از هم‌اکنون در بازار دیده می‌شود. روز دوشنبه، در پایان سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۵، دو بازار از سه بورس بزرگ آمریکا بدترین عملکرد دو سال اخیر خود را ثبت کردند. شاخص اعتماد مصرف‌کننده نیز در ماه مارس به پایین‌ترین سطح خود در چهار سال گذشته رسید.

بانک‌های بزرگ همچون گلدمن ساکس و جی‌پی‌مورگان پیش‌بینی رشد اقتصادی آمریکا را کاهش داده‌اند و هشدار داده‌اند که احتمال رکود در حال افزایش است. نیل کشکاری، رئیس فدرال رزرو مینیاپولیس، به بلومبرگ گفت: «این چشمگیرترین سقوط اعتماد است که به‌جز زمان کرونا، به یاد دارم.»

اگرچه ترامپ وعده داده که این سیاست‌ها برای اقتصاد آمریکا مفید خواهد بود، اما اقتصاددانان و فعالان اقتصادی هشدار داده‌اند که تأثیر این اقدام‌ها می‌تواند عکس آن باشد.

نیمی از کالاهای مصرفی در آمریکا وارداتی هستند، و با افزایش تعرفه‌ها، این کالاها گران‌تر خواهند شد.

گلدمن ساکس در روزهای اخیر پیش‌بینی خود برای احتمال رکود در آمریکا طی ۱۲ ماه آینده را از ۲۰ درصد به ۳۵ درصد افزایش داده و هشدار داده که این وضعیت ممکن است به ضرر بیشتر بازار وال‌استریت بینجامد.

گزارش‌ها حاکی از آن است که در داخل کاخ سفید نیز اختلاف هایی درباره دامنه و شدت تعرفه‌ها وجود دارد. هاوارد لاتنیک، وزیر بازرگانی، طرفدار اعمال گسترده تعرفه‌هاست، در حالی که اسکات بسنِت، وزیر خزانه‌داری، و پیتر ناوارو، مشاور تجاری، با آن مخالفند.