تحول بی‌سابقه در موضع حزب‌الله: اعلام آمادگی برای گفت‌وگو درباره خلع سلاح، مشروط به عقب‌نشینی اسرائیل

در شرایطی که فشارهای داخلی و بین‌المللی برای خلع سلاح حزب‌الله لبنان افزایش یافته، یک مقام ارشد این گروه شبه‌نظامی روز چهارشنبه ۲۰ فروردین/ ۹ آوریل در گفت‌وگویی با خبرگزاری رویترز اعلام کرده که حزب‌الله آماده گفت‌وگو درباره موضوع تسلیم سلاح‌هایش با رئیس‌جمهوری لبنان است. با این حال، این گفت‌وگو مشروط به عقب‌نشینی کامل نیروهای اسرائیلی از پنج موضع راهبردی در جنوب لبنان و نیز پایان یافتن حملات اسرائیل به خاک لبنان خواهد بود.

این مقام ارشد که نامش فاش نشده به‌صراحت گفته:

این تحول جدید در پایان سفر سه روزه مورگان اورتگاس، فرستاده آمریکا به بیروت رخ داد. اورتگاس در دیدار با مقام های لبنانی سه محور اصلی را پی گرفت که در صدر آن ها، مسئله توافق آتش‌بس و خلع سلاح حزب‌الله قرار داشت.

اورتگاس در جریان این سفر با رئیس جمهوری، نخست وزیر و رئیس مجلس لبنان، همچنین فرمانده ارتش، رئیس بانک مرکزی، وزیر دارایی و نیز رئیس حزب «نیروهای لبنانی» دیدار و گفت وگو کرد. او در پایان سفرش حزب‌الله را «سرطان لبنان» خواند و گفت برای بهبود وضعیت لبنان باید فکری به حال این سرطان و تهدیدهای منطقه‌ای ایران کرد.

اظهارات این مقام حزب‌الله در مورد آمادگی برای مذاکره خلع سلاح هم در شرایطی مطرح می‌شود که قدرت و موقعیت نظامی حزب‌الله پس از جنگ ۲۰۲۴ با اسرائیل به‌شدت تضعیف شده است. در جریان این جنگ، سید حسن نصرالله، هاشم صفی‌الدین، بسیاری از فرماندهان ارشد و هزاران نیروی حزب‌الله کشته شدند و بخش عمده‌ای از زرادخانه موشکی این گروه نابود شد. در عین حال، سقوط دولت بشار اسد در سوریه نیز دسترسی لجستیکی حزب‌الله به ایران را مختل کرده و موجب انزوای منطقه‌ای بیشتر آن شده است.

از سوی دیگر، جوزف عون، رئیس‌جمهوری مورد حمایت آمریکا که از ابتدای به قدرت رسیدنش در ژانویه ۲۰۲۵ وعده داده بود که انحصار سلاح را به دولت بازگرداند، اکنون قصد دارد به‌طور رسمی مذاکراتی با حزب‌الله درباره آینده زرادخانه‌اش آغاز کند. سه منبع سیاسی لبنانی تأیید کرده‌اند که این مذاکرات در آینده نزدیک کلید خواهد خورد.

افزایش مطالبات برای خلع سلاح حزب‌الله تنها محدود به دولت لبنان نیست. واشنگتن و متحدان غربی‌اش خواستار خلع کامل سلاح گروه‌های مسلح غیردولتی هستند و تأکید دارند که ارتش لبنان باید تمامی تسلیحات خارج از کنترل دولت را به‌ویژه در مناطق جنوبی، جنوب رودخانه لیتانی، جمع‌آوری کند.

هم‌زمان، منابع مطلع گفته‌اند که این گروه در حال بررسی امکان واگذاری برخی از تسلیحات پیشرفته خود از جمله پهپادها و موشک‌های ضدزره به ارتش لبنان در شمال رودخانه لیتانی است. با این حال، چنین اقدامی نیازمند ضمانت‌های امنیتی و تعهد اسرائیل به آتش‌بس پایدار است.

مطابق با گفته‌های کمال شهداوی، وزیر وابسته به جریان نیروهای لبنانی (مخالف حزب‌الله)، دولت باید جدول زمانی مشخصی برای خلع سلاح حزب‌الله تعیین کند. او تأکید کرده که «خلع سلاح نباید بیش از شش ماه طول بکشد»، و تجربه خلع سلاح شبه‌نظامیان پس از جنگ داخلی لبنان در دهه ۹۰ میلادی را به‌عنوان الگویی عملی مطرح کرده است.

از سوی دیگر، بشاره بطرس الراعی، پاتریارک مارونی لبنان، نیز گفته که سلاح باید به دست دولت بازگردد، اما با صبر و گفت‌وگو، نه از طریق زور، چرا که لبنان تحمل یک جنگ داخلی دیگر را ندارد.

در سطح رسمی، حزب‌الله هنوز بیانیه‌ای صادر نکرده، اما رسانه‌های نزدیک به این گروه از موضع‌گیری‌های اخیر حمایت کرده‌اند. نعیم قاسم، معاون دبیرکل حزب‌الله، در سخنرانی اخیر خود گفت که این گروه دیگر هیچ‌گونه حضور نظامی در جنوب رودخانه لیتانی ندارد و به آتش‌بس پایبند بوده، در حالی که اسرائیل آن را «هر روز نقض کرده است».

او هشدار داد که اگر مسیر دیپلماتیک به نتیجه نرسد، «مقاومت آماده است و گزینه‌های دیگری را روی میز دارد.»