۳۳۹ هزار میلیارد تومان وام برای خودی‌های نظام، صف بی‌انتهای وام ۵۰ میلیونی برای مردم

جدیدترین گزارش بانک مرکزی از مانده تسهیلات اشخاص مرتبط با بانک‌ها نشان می‌دهد که در سال گذشته، ۳۳۹ هزار میلیارد تومان از وام‌ها به افراد یا شرکت‌هایی پرداخت شده که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم بر تصمیم‌گیری‌های بانکی نفوذ دارند. در صدر این فهرست نیز نام بانک آینده با پرداخت بیش از ۸۵ هزار میلیارد تومان تسهیلات به خودی‌ها دیده می‌شود؛ که ۶۶ درصد آن فقط به پروژه ایران‌مال تخصیص یافته است.

پروژه عظیم ایران‌مال، که به گفته تحلیلگران به ویترین فساد اقتصادی در ایران تبدیل شده، از طریق وام‌های هنگفت بانک آینده ساخته شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که تنها در سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۶، بیش از ۳۵ هزار میلیارد تومان وام به مالکان این پروژه پرداخت شده که برای تأمین آن، بانک مجبور به اضافه‌برداشت از بانک مرکزی شد. در سال ۱۳۹۸ نیز ۹۸ درصد مالکیت پروژه در ظاهر برای تسویه بدهی به بانک بازگردانده شد؛ اما بررسی ترکیب سهام‌داران بانک آینده نشان داد که همه چیز در حلقه‌ای از نهادهای مرتبط با علی انصاری، مالک اصلی ایران‌مال باقی مانده است.

به بیان ساده‌تر، بانک آینده به خود وام داده، و سپس همان دارایی‌ها را به خودش بازگردانده است؛ نمونه‌ای کلاسیک از فساد مالی در درون ساختار قانونی.

مطابق آیین‌نامه بانک مرکزی، «اشخاص مرتبط» به کسانی گفته می‌شود که به واسطه مالکیت، مدیریت یا نفوذ مؤثر در بانک، دسترسی ترجیحی به منابع مالی داشته باشند. این شامل مدیران، سهامداران، بستگان نزدیک و شرکت‌های تابعه بانک می‌شود.

آنچه اکنون در نظام بانکی ایران مشاهده می‌شود، تبدیل بانک‌ها به صندوق شخصی چهره‌های ارشد نظام و فرزندانشان، مدیران، سهامداران عمده و نهادهای امنیتی و نظامی است.  

در همین حال، گزارش جداگانه‌ای از وضعیت تسهیلات و بدهی‌های بانکی، جنبه دیگری از فساد مالی گسترده در نظام بانکی ایران را نشان داد. در حالی‌که ۲۶ بانک و مؤسسه اعتباری بیش از ۷۷۹ هزار میلیارد تومان بدهی غیرجاری دارند، نام سه بانک «آینده»، «صنعت و معدن» و «پاسارگاد» در صدر فهرست ناترازی قرار گرفته است. سهم بانک آینده در این میان بیش از ۱۸۴ هزار میلیارد تومان اعلام شده، رقمی که در کنار دیگر شواهد، آن را به یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های بانکی تاریخ جمهوری اسلامی تبدیل کرده است.

در همین راستا، امیرحسین ثابتی منفرد، نماینده تهران در مجلس، در نطقی تند از وضعیت موجود انتقاد کرد و گفت:

آقا زورتان به ترامپ نمی‌رسد، به آمریکا نمی‌رسد، پول‌ها را بگیرید، آزاد بکنید، اشکال ندارد؛ از علی انصاری که می‌توانید بگیرید. بروید سراغ ترامپ‌های داخلی، کسانی که پدر مردم را در می‌آورند برای یک وام ۵۰ میلیونی!

ثابتی همچنین از عملکرد بانک اقتصاد نوین انتقاد کرد که از ۵۱ هزار میلیارد تومان منابع تخصیص‌یافته برای مسکن، تنها یک هزار میلیارد تومان پرداخت کرده است.

به گفته کارشناسان، نظام بانکی ایران امروز نه با اشتباه‌های مدیریتی، بلکه با سازوکاری سیستماتیک از فساد در سطح بالا مواجه است؛ جایی که بانک‌ها، نه واسطه‌ای برای توسعه، بلکه ابزاری برای انباشت ثروت در حلقه‌ای محدود از افراد بانفوذ شده‌اند و انحصار تسهیلات بانکی در دست حلقه اصلی قدرت و ثروت، تنها یکی از نمونه‌های این پدیده خطرناک است.