دزدی دولت: یارانه ۴۳۰ هزار نفر مشمول، قطع شد

موضوع حذف بخشی از یارانه‌ها با هدف کم کردن بار مالی دولت، سال‌هاست که در ایران چالش‌برانگیز بوده و مسئولان حکومتی هنوز هم نتوانسته‌اند یا نخواسته‌اند شمار خانوارهایی را که نیازی به یارانه ندارند تعیین کنند.

در حالی‌که براساس آمار رسمی، تورم به ۴۲,۵ درصد رسیده است دریافت ۴۰۰ هزار تومان یارانه نقدی دردی از مردم دوا نمی‌کند اما دولت همین را هم از گروهی از اقشار کم‌درآمد دریغ می‌کند تا کسری‌های خود را جبران کند.

در کنار یارانه نان، یارانه برای کالا‌های اساسی مانند گوشت، لبنیات، حبوبات و... در قالب کالابرگ الکترونیکی، از جمله تدابیر دولت برای بهبود معاش مردم در بحران اقتصادی کنونی در نظر گرفته شده است. همچنین یارانه نقدی به خانوار‌های دهک اول تا نهم و بخشی از خانوار دهک دهم از دیگر بخش‌های کمک‌های معیشتی محسوب می‌شود که میزان آن ۴۰۰ هزار تومان برای خانوار‌های دهک اول تا سوم و ۳۰۰ هزار تومان برای خانوار‌های چهارم تا نهم و بخشی از خانوار دهک دهم است.

بر اساس گزارش سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها و فهرست اعلامی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، یارانه نقدی ۴۳۶ هزار و ۶۱۸ نفر در فروردین ۱۴۰۴ قطع شده است.

مقایسه آمار دو ماه اسفند و فروردین گذشته نشان می‌دهد که شمار مشمولان یارانه از ۵۰,۴ میلیون نفر در اسفند به ۴۹,۹ میلیون نفر در فروردین کاهش یافته است. این در حالی است که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هنوز شاخص‌های جدیدی برای حذف خانوارها ارائه نکرده و بسیاری از افراد حذف‌شده—از جمله بیکاران و حقوق‌بگیران با درآمد زیر ۲۰ میلیون تومان—اعلام کرده‌اند دارایی خاصی ندارند. 

پیش از این، حذف یارانه دهک دهم بر اساس معیارهایی مانند مالکیت خودروی لوکس یا املاک گران‌قیمت انجام می‌شد، اما اکنون ابهام در معیارها موجب اعتراضات گسترده شده است.

همچنین، گزارش‌ها حاکی از حذف برخی مشمولان یارانه غیرنقدی (کالابرگ ۳۵۰ هزار تومانی) در فروردین ۱۴۰۴ است. 

پرسش این است که در حالی‌که تدوین آئین‌نامه مربوط به شاخص‌های جدید برای سنجش درآمد خانوار‌ها هنوز برای تصویب به هیئت وزیران نرفته، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با چه معیاری افرادی را از لیست یارانه‌بگیران حذف کرده‌ است.

بسیاری از افرادی که یارانه‌شان قطع شذه است اعلام کرده‌اند که خانه و خودرویی ندارند و حساب مالی آن‌ها تنها حقوقی است که ماهانه دریافت می‌کنند که عمدتاً زیر ۲۰ میلیون تومان است. افراد زیادی هم برای وام ازدواج اقدام کرده‌اند و یارانه‌شان حذف شده است. برخی حتی اعلام کرده‌اند که بیکارند.

احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی ۲۲ اسفند ۱۴۰۳ از حذف یارانه ۱۰۰ هزار خانوار پردرآمد خبر داد و معیارهایی مانند مالکیت املاک بالای ۳۵ میلیارد تومان، خودروی لوکس (بالای سه میلیارد تومان)، درآمد ماهانه بالا، گردش مالی غیرمعمول، اقامت خارجی یا سفرهای متعدد را ذکر کرد. با این حال، بسیاری از حذف‌شدگان این معیارها را شامل نمی‌شوند. 

بر اساس گزارش دیوان محاسبات، بودجه هدفمندسازی یارانه‌ها در سال ۱۴۰۳ با ۴۰ درصد کسری (۷۵۹ هزار میلیارد تومان مصوب در مقابل ۴۸۰ هزار میلیارد تومان پیشنهاد وزارت نفت) تصویب شد. این عدم توازن مالی موجب فشار بر وزارت نفت برای تأمین منابع شده است، در حالی که یارانه‌ای که به ۹۳ درصد جمعیت (۷۹ میلیون نفر از ۸۵ میلیون نفر جمعیت کشور) پرداخت می‌شود نیاز به بازنگری دارد. 

در ‌سال ۹۲ کمیسیون برنامه و بودجه مجلس به‌دلیل کسری بودجه دولت قانونی را تصویب کرد که به موجب آن دولت می‌تواند کسری بودجه در رابطه با پرداخت یارانه‌ها را با حذف سه دهک بالای یارانه بگیران جبران کند. دولت‌ها اما تاکنون به بهانه‌های مختلف از جمله عدم دسترسی به اطلاعات دقیق حساب بانکی افراد از حذف یارانه دهک‌های پردرآمد جامعه خودداری کرده‌اند.

اصلاح دهک‌بندی‌ها، کاهش دامنه مشمولان یارانه نقدی، تطبیق بودجه با درآمدهای واقعی (مانند فروش نفت و گاز) و همچنین شفاف‌سازی معیارهای حذف یارانه‌ها از جمله مسائل عمده‌ای است که مسئولان حکومتی را گرفتار تصمیمی کرده که خود گرفته‌اند.

حذف یارانه ۴۳۰ هزار نفر مشمول نشان‌دهنده آن است که کفگیر دولت به کف دیگ رسیده و همان کمک ناچیز به افراد کم‌درآمد را هم قطع کرده است.