اسرائیل و ایران: تنش هسته‌ای پس از شکست استراتژی نتانیاهو
رهبران نظامی اسرائیل بر این باور بودند که اسرائیل نباید ترامپ را به سمت خروج از برجام سوق دهد. با وجود این، نتانیاهو توانست ترامپ را به خروج از توافق ترغیب کند. حالا اجماع جدیدی در اسرائیل وجود دارد: استراتژی نتانیاهو شکست خورده است.
افزایش تنش‌های ایران و اسرائیل ــ عکس: شاتراستاک
بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر پیشین اسرائیل فعالانه به دنبال بر هم زدن «توافق جامع اقدام مشترک» (برجام) بود. دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری سابق ایالات متحده بالاخره این خواسته را محقق کرد. حالا اما به نظر می‌رسد در دوران پس از نتانیاهو اجماع جدید و دیرهنگامی در میان اسرائیلی‌ها شکل گرفته است: خروج واشنگتن از برجام اشتباه بود.
ایران اکنون حدود پنج تن اورانیوم غنی‌سازی‌شده با غلظت پایین، ۸۵ کیلوگرم اورانیوم با غلظت ۲۰ درصد، و ۱۰ کیلوگرم اورانیوم با غلظت ۶۰ درصد در اختیار دارد.
اطلاعات ارتش اسرائیل تخمین می‌زند که ظرف دو ماه ایران می‌تواند ماده هسته‌ای کافی برای ساخت سلاح اتمی را به دست آورد (که اصطلاحاً "مقدار قابل توجه" (Significant Quantity یا SQ خوانده می‌شود). با وجود این، حتی اگر ایران میزان قابل توجه را به دست آورد، باید گاز را در فرآیندی پیچیده به فلز اورانیوم بدل کند و آن را به کلاهکی هسته‌ای برای جای‌گذاری روی موشک بالستیک بدل کند که دست کم دو سال طول خواهد کشید.
اواخر سپتامبر وزارت خارجه دولت بریتانیا نیز اعلام کرد که «ایران هرگز این‌چنین به قابلیت توسعه سلاح‌های اتمی نزدیک نشده بود.»
جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده با وعده بازگشت به برجام به قدرت رسید. با وجود این، آمریکا به دنبال «توافق بهتری» است. آنتونی بلینکن وزیر خارجه ایالات متحده گفته بود که ایران باید برای توافقی «قوی‌تر و طولانی‌تر» آماده باشد.
اما جمهوری اسلامی نیز به نوبه خود شروط بیشتری برای بازگشت به برجام اعلام کرده است. به علاوه، حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی گفته است که «ما توافق به اصطلاح "قوی‌تر و طولانی‌تری" نخواهیم داشت.»
محدودیت‌ها بر سر میزان غنی‌سازی ایران بر اساس برجام ۲۰۳۰ تا حد خوبی برداشته می‌شوند. غرب و اسرائیل این زمانبندی را اکنون بیش از حد کوتاه می‌داند.
در این شرایط، بسیاری در اسرائیل می‌گویند که استراتژی بنیامین نتانیاهو برای بر هم زدن برجام اشتباه بود.
راویو دروکر، روزنامه‌نگار اسرائیلی در ستونی برای روزنامه متمایل به چپ «هاآرتص» با عنوان «بنیامین نتانیاهو، مردی که ایران را به آستانه‌ی گذار هسته‌ای کشاند» با اشاره به حمایت رهبران اسرائیل از رویه نخست‌وزیر وقت و خروج ترامپ از برجام می‌نویسد:
«دیدن اینکه چگونه افراد معدودی جرأت متفاوت اندیشیدن داشتند، افسرده‌کننده است. مقام‌های دفاعی به طرز قابل فهمی سکوت پیشه کردند، با اینکه اغلب باور داشتند اسرائیل نباید ترامپ را به سمت خروج از توافق سوق دهد، زیرا توافق را در میان گزینه‌های موجود از همه کمتر بد می‌دانستند...
در مه ۲۰۱۸، نتانیاهوی سرخوش پیش‌بینی کرد که "توافق به ایران اجازه می‌داد [ظرف چند سال] اورانیوم غنی‌سازی‌شده کافی برای داشتن یک زرادخانه بمب‌های هسته‌ای را به دست آورد". خوب؛ حالا اجماع جدیدی وجود دارد: تا پیش از خروج ترامپ، ایران به دقت از توافق پیروی می‌کرد و این باعث می‌شد دست‌کم تا ۲۰۲۵ فاصله‌ی امنی از بمب اتم داشته باشد. اما خروج باعث شده که ایران هر وقت بخواهد، بمب اول‌اش را تولید کند. حامیان آن تصمیم الان می‌گویند: چه کسی فکرش را می‌کرد ترامپ ۲۰۲۰ بار دیگر انتخاب نشود؟ به علاوه، آنها امید داشتند که رژیم ایران سقوط کند.»
روزنامه متمایل به راست جروزالم پست نیز تحلیل مشابهی ارائه داده است. یاکوف کاتز، روزنامه‌نگار اسرائیلی ــ آمریکایی در ستونی برای این روزنامه می‌نویسد:
«واقعیت این است که استراتژی نتانیاهو شکست خورد. تشکیلات دفاعی اسرائیل بر این باور است که هرچند توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ توافق بدی بود، قانع کردن دونالد ترامپ به خروج از آن در ۲۰۱۸ به نتیجه مطلوب نرسید. نه تنها ایران در برابر تحریم‌ها سرخم نکرد و به میز مذاکره بازنگشت، بلکه تأکید کرد که در صورت خروج آمریکا از توافق می‌تواند خود نیز دست به نقض حدود آن بزند.»
کاتز از حرف‌های نفتالی بنت نخست‌وزیر جدید اسرائیل دفاع می‌کند که گفته بود بنیامین نتانیاهو آن قدر بر حرف زدن علیه ایران متمرکز بود که اقدامی برای مقابله با تهدید ایران نکرد. به نوشته این روزنامه‌نگار، اسرائیل در سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۲، طرح حمله به ایران را به صورت عملی در دست داشت و برای آن تمرین می‌کرد اما پس از امضای برجام، آماده‌سازی عملی برای حمله را کنار گذاشت:
«اگرچه برجام بدی‌های خودش را داشت، همه در اسرائیل ــ از جمله نتانیاهو بزرگترین مخالف توافق ــ می‌دانستند که با دستیابی به توافق گزینه نظامی از دستور کار خارج است... وقتی به نظر رسید که برجام کار می‌کند، دولت تصمیم گرفت آماده‌سازی‌ها برای طرح حمله را کنار بگذارد. این تصمیم به کابینه هم آمد و توسط خود نتانیاهو هم تأیید شد.»
دروکر نیز مقاله‌اش در هاآرتص را چنین به پایان می‌رساند:
«در ۲۰۰۸، سارا نتانیاهو پشت تلفن فریاد کشید: "تنها شوهر من می‌تواند اسرائیل را از ایران هسته‌ای نجات بخشد." اکنون به نظر می‌رسد او به عنوان شخصی شناخته خواهد شد که ایران را به آستانه‌ی گذار هسته‌ای رساند ــ چیزی که جهان توانسته بود برای ۳۰ سال جلوی آن را بگیرد.»
ارتش اسرائیل دستیابی ایران به میزان ماده SQ را «اعلان جنگ» می‌داند اما به این معنا نیست که اسرائیل فوراً باید وارد جنگ شود. با وجود این، آن طور که جروزالم پست گزارش می‌دهد، اسرائیل بار دیگر در حال آماده‌سازی طرح حمله به ایران در صورت نیاز است.
بر این اساس، اسرائیل هدفی دوگانه را دنبال می‌کند: آماده‌سازی طرح حمله نظامی مستقل خودش به ایران، و نیز قانع کردن آمریکا به ارائه یک تهدید نظامی معتبر در صورت ادامه ایران به توسعه برنامه هسته‌ای.
علی رغم این، اسرائیلی‌ها به این نتیجه رسیده اند که خروج ترامپ از برجام به نفع آنها تمام نشده است. شاید در صورت بروز امکان توافق جدید، بار دیگر طرح حمله به فراموشی سپرده شود.
نظرها
نظری وجود ندارد.