دادگاه تجدیدنظر حمید نوری و تلاش جمهوری اسلامی برای مبادله او

دادگاه تجدیدنظر (استیناف) برای رسیدگی به اتهام‌های حمید نوری، دادیار سابق زندان گوهردشت در زمان اعدام دسته‌جمعی زندانی سیاسی در سال ۱۳۶۷ که در آن زمان به نام «حمید عباسی» شناخته می‌شد، از ۹ ژانویه ۲۰۲۳، مصادف با ۱۹ دی ۱۴۰۱ آغاز شد.

اولین جلسه علنی دادگاه تجدیدنظر حمید نوری در تاریخ ۱۱ ژانویه/ ۲۱ دی ۱۴۰۱، در دادگاه منطقه‌ای آتوندا (Attunda) در بخش سولنتونا، در شمال شهر استکهلم برگزار شد.

جلسات دادگاه تجدیدنظر برای ۲۳ جلسه برنامه‌ریزی شده است و آخرین جلسه آن (بر اساس برنامه فعلی) روز ۸ نوامبر ۲۰۲۳ خواهد بود. دادگاه تجدیدنظر همچنین از همه شاکیان و شاهدان پرونده برای شرکت در جلسات تجدیدنظر دعوت کرده است.

در دادگاه تجدیدنظر، همچنان دو اتهام اصلی حمید نوری، یعنی «جنایات جنگی» و «قتل» مورد بررسی قرار می‌گیرد.

در جریان جلسات دو هفته اول دادگاه تجدیدنظر، همانند دادگاه بدوی، دادستان‌ها، وکلای مدافع حمید نوری و وکلای مشاور شاهدان و شاکیان مدارک و ادله خود را ارائه دادند.

به گفته ایرج مصداقی، بعد از آن همه به دفاترشان می‌روند و قضات، فیلم دادگاه‌های قبلی را بازبینی می‌کنند تا اگر نکته یا موضوعی وجود داشته باشد، به آن رسیدگی کنند.

حمید نوری در دادگاه تجدیدنظر دو وکیل مدافع جدید به نام‌های توماس بودستروم و هانا لارسون اختیار کرده است.

توماس بودستروم از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۶ وزیر دادگستری دولت‌های سوسیال دمکرات سوئد بود. او هم همچنین سابقه ریاست کمیته قضایی پارلمان سوئد را در کارنامه دارد.

حمید نوری در صحبت‌های اولیه خود در دادگاه تجدیدنظر با فریاد نظم دادگاه را بهم ریخت و قاضی به او تذکر داد که رعایت وضعیت را دادگاه را حفظ کند و نظم دادگاه را رعایت کند.

دادستان در صحبت‌های اولیه خود به حکم حبس ابد حمید نوری و همچنین اخراج او از سوئد بعد از پایان دوران محکومیت توضیحاتی داد.

حمید نوری در صحبت‌هایش ادعا کرد دولت سوئد او را گروگان گرفته است تا با احمدرضا جلالی مبادله کند. این ا‌دعاها در حالی مطرح شد که حمید نوری در دادگاه تجدید گفته بعد از آزادی نمی‌خواهد به ایران باز گردد و قصد دارد در سوئد بماند.

اما شائبه تبادل نوری تا چه اندازه جدی است؟

تبادل حمید نوری با احمدرضا جلالی یا یک شهروند سوئدی دیگر؟

علاوه بر اینکه حمید نوری در جریان اولین جلسه دادگاه تجدیدنظر ادعا کرد سوئد او را گروگان گرفته تا با احمدرضا جلالی، دانشمند دوتابعیتی ایرانی-سوئدی مبادله کند، دولت بلژیک نیز بعد از مبادله چهار شهروند اروپایی با اسدالله اسدی، دیپلمات ارشد سفارت ایران در اتریش که به اتهام اقدام‌های تروریستی در بلژیک به ۲۰ سال زندان محکوم شده بود، گفته تلاش می‌کند احمدرضا جلالی را هم آزاد کند.

در روزهای گذشته گروه هکری «قیام تا سرنگونی»، وابسته به سازمان مجاهدین خلق، سندی را، حاصل از هک نهاد ریاست‌جمهوری، منتشر کرد که در آن پیشنهاد مبادله احمدرضا جلالی با حمید نوری به عنوان «گزینه در دسترس» مطرح شده است.

از سوی دیگر شبکه ۴ سوئد ماه مِه ۲۰۲۳ مستندی درباره حمید نوری و دادگاهی او در استکهلم پخش کرد که در آن شائبه احتمال تبادل نوری، بنا به درخواست‌های ایران با یک شهروند سوئدی بازداشت شده مطرح شد.

در مستند شبکه ۴ سوئد آمده که ایران قصد دارد حمید نوری را با یک شهروند سوئدی ۳۰ ساله که نام او «دانیل» گفته شده و آوریل سال گذشته میلادی در ایران بازداشت شده، مبادله کند. این شهروند سوئدی در حال حاضر به اتهام «جاسوسی» در ایران زندانی است، یکی از مقامات عالی رتبه یک سازمان بین‌المللی، اما دولت سوئد درباره هویت او جزیئات بیشتری منتشر نکرده است و زمانی که برای دیدار با یکی از دوستانش به ایران سفر کرده بود، دستگیر شد.

کارشناسان سوئدی در برنامه شبکه ۴ سوئد دلیل بازداشت این شهروند سوئدی را مبادله با حمید نوری دانستند.

«دانیل» هنگامی که قصد بازگشت به سوئد را داشت بازداشت شد و حدود دو ماه طول کشید تا سفیر سوئد اجازه ملاقات با او را در زندان پیدا کند.

چند ماه پس از بازداشت این شهروند سوئدی در ایران، احمد معصومی‌فر، سفیر ایران در سوئد در گفت‌وگویی با رادیو سوئد، بدون اینکه نامی از شهروند سوئدی بیاورد، گفت که ایران آماده بحث درباره تبادل زندانیان با سوئد است.

شبکه ۴ همچنین در برنامه‌ای درباره دادگاه حمید نوری پخش کرد، گفت به مدارک و شواهدی دست پیدا کرده که نشان می‌دهد چند هفته بعد از بازداشت حمید نوری در استکهلم، سفارت ایران تلاش کرده یک افسر پلیس را به استخدام در بیاورد.

احمد معصومی‌فر، سفیر ایران در سوئد، آبان ماه ۱۳۹۸ برای اولین بار با حمید نوری در زندان دیدار کرد. امید فرهند، افسر پلیس ایرانی‌الاصل سوئدی به دلیل تسلط بر زبان فارسی این دیدار را زیرنظر داشت. بنا بر آنچه در برنامه شبکه ۴ آمه، در راه خروج از جلسه، یکی از مقامات بلندپایه سفارت خطاب به امید فرهند می‌گوید:

امید فرهند در این برنامه گفت آن فرد از سفارت ایران قصد داشته ببیند آیا او حاضر است نوعی همکاری با آنها داشته باشد یا راهی برای جذب به هر شیوه‌ای وجود دارد.

تلاش سفارت جمهوری اسلامی ایران در سوئد برای جذب امید فرهند منجر به فراخواندن این افسر پلیس سوئد و ملاقات با آندرس تورنبرگ، رئیس پلیس ملی شد.

سفارت ایران در پاسخ به شبکه ۴ سوئد تلاش برای جذب نیروهای پلیس سوئد را تکذیب کرد، اما حاضر به مصاحبه با آنها نشد.