تیراندازی مأموران امنیتی به سوی مردم در زاهدان: ده‌ها نفر زخمی شدند

شنبه هشتم مهرماه نخستین سالگرد جمعه خونین زاهدان بود. دستگاه‌های امنیتی جمهوری اسلامی از روز گذشته، پنج‌شنبه ۶ مهر نیروهای خود را در ده‌ها خودرو به زاهدان فرستادند تا بتوانند در آستانه این سالگرد مانع از اعتراضات متداول هر جمعه مردم شوند.

تدابیر امنیتی شدید از صبح جمعه ۷ مهر در زاهدان و چند شهر سیستان و بلوچستان برقرار بود و شبکه‌های اجتماعی فیلم‌ها و تصاویری از محاصره مسجد مکی و مصلای زاهدان توسط نیروهای امنیتی منتشر کردند. آن‌ها در گذرگاه‌ها مردم را بازرسی می‌کردند و از مردم کارت شناسایی می‌خواستند.

اینترنت نیز به روال هر جمعه با محدودیت‌های شدیدی همراه بود. نت‌بلاکس، نهادی که امنیت سایبری و حکومتی اینترنت را رصد می‌کند، از اختلال اینترنت در زاهدان خبر داد و نوشت: «معیارها نشان می‌دهد که در اولین سالگرد جمعه خونین زاهدان، اختلال در اتصال به اینترنت در زاهدان وجود دارد. مقامات به‌طور سیستماتیک مخابرات را برای سرکوب اعتراضات مردمی هفتگی تعطیل کرده‌اند.»

با این حال مردم شهرهای زاهدان، خاش، راسک و تفتان جمعه ۷ مهر به خیابان‌ها آمدند و شعارهایی علیه جمهوری اسلامی سردادند، از جمله: «تجاوز، جنایت، مرگ بر این ولایت»، «بلوچ می‌میرد، ذلت نمی‌پذیرد»، «بسیجی، سپاهی، داعش ما شمایی»، «خدانور ما رو بردن، جنازه‌اش رو آوردن» و «کشته شده خدانور، به دست چند تا مزدور»، «برادر شهیدم، خونت رو پس می‌گیرم»، «مرگ بر خامنه‌ای».

تیراندازی و مجروح شدن چند کودک

شبکه‌هایی که خبرهای سیستان و بلوچستان را پوشش می‌دهند از تیراندازی مستقیم نیروهای امنیتی به سوی مردم معترض زاهدان خبر دادند و تصاویری در این رابطه منتشر کردند. شبکه حال‌وش نوشت دست‌کم ۲۳ نفر از مردم، از جمله چهار کودک در این تیراندازی‌ها زخمی شدند. «کمپین فعالین بلوچ» از زخمی شدن یک کودک خبر داد. حال‌وش هویت یکی از کودکان مجروح را حسیب ریگی، ۱۳ ساله عنوان کرده است.

نیروهای امنیتی در اطراف مسجد مکی و خیابان‌های شیرآباد، کشاورز، بازار مشترک و خیام زاهدان به سوی مردم شلیک کردند یا دست به تیراندازی هوایی زدند. آن‌ها همچنین به‌منظور پراکنده کردن مردم به شلیک گاز اشک‌آور روی آوردند.

خبرگزاری تسنیم جو شدید امنیتی روز جمعه در زاهدان را تأیید کرد و نوشت: «نیروهای امنیتی از صبح امروز به‌منظور جلوگیری از هرگونه درگیری و اغتشاش در سطح شهر، در آماده‌باش کامل بوده و با حضور در برخی معابر و خیابان‌های شهر به‌ویژه خیابان‌های منتهی به مسجد مکی می‌شود، تحرکات افراد نفوذی و معاند را تحت‌نظر گرفته تا مانع هرگونه خرابکاری از سوی این افراد شوند.»

این خبرگزاری نزدیک به سپاه همچنین تیراندازی مأموران و شلیک گاز اشک‌آور را هم تأیید کرد و افزود: «پس از اتمام نماز جمعه اهل سنت زاهدان، عده‌ای اقدام به تجمع و سنگ‌اندازی به سمت نیروهای امنیتی کردند که مأموران امنیتی نیز با تیراندازی هوایی و پرتاب گاز اشک‌آور صحنه را مدیریت کردند و این عده نیز بعد از دقایقی پراکنده شدند.»

این در حالی است که گزارش‌های منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی حاکی از آن است که مردم با ایستادگی در مقابل مأموران امنیتی آن‌ها را مجبور به عقب‌نشینی کرده‌اند. گفته می‌شود درگیری مردم با مأموران امنیتی مدتی ادامه داشت.

پیش از این مولوی عبدالغفار نقشبندی، امام جمعه پیشین شهر راسک و از چهره‌های مخالف جمهوری اسلامی خواهان پیوستن شهروندان به اعتراض و اعتصاب در روزهای هفتم و هشتم مهر شده بود. او علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی  را «یزید زمان» خوانده و از شهروندان خواسته بود با دادخواهی، «فریاد مظلومان» باشند.

در یک هفته گذشته نیز فراخوان‌هایی از سوی فعالان حقوق بشر و بلوچ‌ها در مورد گرامی‌داشت جمعه خونین زاهدان منتشر شد. این فراخوان‌ها محدود به استان سیستان و بلوچستان نیستند و از همه ایرانیان در شهرهای مختلف دعوت شده بود تا در حرکتی هماهنگ فاجعه کشتار زاهدان را محکوم کنند.

ناامیدی از رسیدگی به «جمعه خونین زاهدان»

عبدالحمید اسماعیل‌زهی (مولوی عبدالحمید)، امام جمعه اهل سنت زاهدان در خطبه‌های نماز جمعه این هفته  به نخستین سالگرد «جمعه خونین زاهدان» اشاره کرد و آن را «کشتار گسترده» و «حادثه‌ای تلخ» و «از آثار تبعیض و نگاه‌های حاکمیتی به سیستان و بلوچستان» خواند و گفت چنین کشتاری در هیچ کجای دنیا دیده نمی‌شود.

مولوی عبدالحمید رسیدگی به پرونده «جمعه خونین زاهدان» را به‌دلیل «فشارها» ناامیدکننده خواند و گفت برخی از خانواده‌های قربانیان «که تصور می‌کردند از نظر قانونی، پیگیری و مجازاتی برای عاملان جنایت در کار نخواهد بود، پیگیری و ثبت شکایت نکردند».

او همچنین از تبعیض‌ها در جمهوری اسلامی علیه اهل سنت انتقاد کرد و گفت دولت ابراهیم رئیسی به «هیچ کدام از وعده‌های خود» عمل نکرده است.

سالگرد جمعه خونین

در جریان جنبش سراسری مردم ایران و به دنبال افشای خبر تجاوز فرمانده نیروی انتظامی شهرستان چابهار به یک دختر ۱۵ ساله به نام «ماهو بلوچ»، هشتم مهرماه ۱۴۰۱، مأموران امنیتی در زاهدان مرکز استان سیستان و بلوچستان به مردم معترض این شهر حمله کردند. در این حمله بیش از ۱۰۰ نفر کشته و ۳۰۰ نفر زخمی شدند. مقام‌های حکومتی کشته شدن فقط ۱۹ نفر را تأیید کردند.

تصاویر و ویدئوهای منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دادند که نیروهای حکومتی با گلوله جنگی به معترضان شلیک کرده‌اند.

آن‌ روز نماز جمعه زاهدان با آرامی برگزار شد و اندکی پس از آن‌که مردم برای رفتن به خانه‌های‌شان آماده شدند، صدای گلوله‌ها فضای مصلا و اطراف آن‌ را درهم کوبید و کم‌تر از یک ‌ساعت ده‌ها شهروند از کودک، جوان و پیر گرفته تا زن و مرد به خاک و خون غلطیدند، تک تیراندازهایی که بر بام‌ها مستقر بودند به قلب و سر مردم شلیک کردند.

فعالان حقوق بشر این روز را «جمعه خونین زاهدان» نامیدند.

از آن زمان تا کنون تقریباً هر جمعه مردم زاهدان و دیگر شهرهای سیستان و بلوچستان دست به تظاهرات و تجمع اعتراضی زده‌ و خواهان رسیدگی به این جنایت شده‌اند اما مسئولان جمهوری اسلامی هنوز هم این خواسته را برآورده نکرده‌اند.

جمعه خونین زاهدان نقطه تلخی در اعتراضات مردم ایران بود که هیچ‌گاه از یاد مردم ستم‌دیده و به‌ویژه مادران داغدار نمی‌رود. آن‌هایی که کشته شدند در سرزمینی فقیر نان‌آور خانه‌ خود بودند؛ همانند لال‌محمد آنشینی که پدر نابینایش در انتظار قرص‌های فشارخون بود که پسرش با کارگری برای او تهیه می‌کرد؛ یا محمد اقبال شهنوازی که در روزهای گرم و سوزناک بلوچستان و عملگی در ساختمان‌ها به مادرش قول داده بود که هزینه جراحی چشمانش را جور کند؛ یا خدانور لجه‌ای که مادر پیر و خواهرانش از دست‌رنج او می‌خوردند؛ رفتگان جمعه‌ خونین زاهدان چنین امیدهایی برای مادران و پدرانی بودند که اکنون جز یک عکس و لباس خون‌آلود چیزی دیگری ندارند.