هشدار دانشمندان: کره زمین در آستانه پنج «نقطه اوج» اقلیمی فاجعه‌بار است

بر اساس گزارش تازه‌ای با عنوان «گزارش نقاط اوج جهانی» (The Global Tipping Points) در زمینه تغییرات اقلیمی، ما در حال عبور از پنج آستانه طبیعی مهم و خطرناک قرار داریم و اگر جهان ۱,۵ درجه سانتی‌گراد بالاتر از دمای پیشاصنعتی گرم شود، ممکن است به سه آستانه دیگر در دهه ۲۰۳۰ برسد.

تحقیقات اقلیمی از اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی درباره «نقاط اوج جهانی» آغاز شد. در آن زمان، محققان به مدیریت یوهان راکستروم و تیموتی لنتون ۹ نقطه متناظر را تعریف کردند، از جمله ذوب شدن صفحات یخ در قطب شمال و جنوب، نابودی جنگل‌ها و تضعیف گردش ترموهالین، جریان اقیانوسی مهم.

بر اساس این مفهوم، اگر به این نقاط اوج برسیم، تغییرات بازگشت‌ناپذیر خواهند بود. در تحقیقات اقلیمی برای تعریف این مفهوم اغلب از تصویر یک فنجان قهوه روی میز استفاده می‌شود. می‌توان آن را برای مدت طولانی بدون افتادن از لبه میز هل داد. فنجان قهوه با هل دادن آن‌قدر به لبه میز نزدیک می‌شود که واژگون می‌شود و از میز به روی زمین می‌افتد. این تصویری از  وضعیت کنونی تغییرات اقلیمی در جهان است. «نقاط اوج جهانی» نقاط عطف سامانه آب‌وهوایی بر روی کره زمبن است.

ایجاد این تغییرات باعث نمی‌شود که دما در سده‌های آینده از کنترل خارج شود، بلکه آسیب‌های خطرناک و گسترده‌ای را به مردم و طبیعت وارد می‌کند که جبران‌ناپذیرند.

تیموتی لنتون، از مؤسسه سامانه‌های جهانی دانشگاه اکستر، در این‌باره گفت:

«نقاط اوج» در آستانه خطر عبارتند از فروپاشی صفحات یخی بزرگ در گرینلند و غرب قطب جنوب، ذوب شدن گسترده یخ‌های دائمی، مرگ صخره‌های مرجانی در آب‌های گرم، و فروپاشی جریان جوی در اقیانوس اطلس شمالی.

برخلاف سایر تغییرات آب‌وهوایی مانند امواج گرمای شدیدتر و بارندگی‌های شدیدتر، این سیستم‌ها به آرامی مطابق با انتشار گازهای گلخانه‌ای تغییر نمی‌کنند، بلکه می‌توانند از یک حالت به حالت کاملاً متفاوت تغییر کنند. هنگامی که یک سیستم آب‌وهوایی منحرف می‌شود و گاهی با شوک ناگهانی همراه است، ممکن است برای همیشه نحوه عملکرد سیاره را تغییر دهد.

دانشمندان هشدار می‌دهند که ابهامات زیادی در مورد زمان جابه‌جایی چنین سیستم‌هایی وجود دارد، اما گزارش فوق نشان می‌دهد که سه نقطه اوج دیگر ممکن است به‌زودی به این فهرست بپیوندند: علفزارهای دریایی که انتظار می‌رود در برخی مناطق در صورت افزایش دما بین ۱,۵ تا ۲ درجه سانتی‌گراد از بین بروند و خطر نابودی جنگل‌های شمالی با افزایش گرما از ۱,۴ درجه سانتی‌گراد تا ۵ درجه سانتی‌گرا.

سینا لوریانی، یکی از پژوهشگران مؤسسه تحقیقات تأثیرات اقلیمی پوتسدام در آلمان، گفت که خطرات نقطه اوج می‌تواند فاجعه‌آمیز باشد و باید با وجود فقدان قطعیت‌های باقی‌مانده، بسیار جدی گرفته شود.

لوریانی گفت: «عبور از این آستانه‌ها ممکن است تغییرات اساسی و گاه ناگهانی در پی داشته باشد که می‌تواند سرنوشت بخش‌های اساسی زمین را برای صدها یا هزاران سال آینده به‌طور بازگشت‌ناپذیر تعیین کند.»

این گزارش در حالی منتشر می‌شود که رهبران جهان در نشست اقلیمی سازمان ملل موسوم به «کاپ۲۸» در دبی امارات متحده عربی گرد هم آمده‌اند.

یک تیم بین‌المللی متشکل از ۲۰۰ محقق از ۲۶ کشور «گزارش نقاط اوج جهانی» را تهیه کرده‌اند.

این گزارش همچنین  «نقاط اوج مثبت» را هم برشمرده است؛ از جمله کاهش شدید قیمت انرژی‌های تجدیدپذیر و رشد فروش خودروهای الکتریکی. این بررسی نشان داده است که چنین تغییراتی به خودی خود رخ نمی‌دهند، بلکه باید با تأکید بر نوآوری، شکل‌دهی به بازارها، تنظیم تجارت، و آموزش و بسیج عمومی ممکن شوند.