کاپ ۲۸: الجابر و تشکیک در ضرورت کنارگذاشتن سوخت‌ فسیلی

سلطان الجابر، رئیس کنفرانس اقلیمی در یک جلسه‌ پرسش و پاسخ گفته است «هیچ علمی» در پسِ حذف تدریجی سوخت‌های فسیلی وجود ندارد و حذف آن جلوی توسعه پایدار را می‌گیرد و این سیاست جهان را «به غارها» خواهد برد.

در رویداد آنلاینی که ۲۱ نوامبر از سوی سازمان «او تغییرات اقلیمی را تغییر می‌دهد» (SHE Changes Climate) تدارک دیده شد، مری رابینسون، استاد عدالت اقلیمی کالج ترینیتی دوبلین گفت که بحران اقلیمی به مردم و بیش از همه به زنان و کودکان آسیب می‌زند. او در ادامه گفت با وجود اینکه رهبران اتحادیه اروپا و دیگران خواستار آن شده‌اند، اما هیچ تعهدی به حذف تدریجی سوخت‌های فسیلی وجود ندارد.

الجابر در پاسخ به رابینسون گفت که هیچ علم یا سناریویی وجود ندارد که بگوید حذف تدریجی سوخت فسیلی، به دمای ۱٬۵ درجه سانتی‌گراد بالاتر از سطح قبل از صنعتی شدن که هدف توافق پاریس بود، منجر خواهد شد.

الجابر گفت:

با این حال، الجابر گفت که حذف تدریجی سوخت فسیلی «اجتناب ناپذیر» و «ضروری» است و اظهاراتی را تکرار کرد که قبلاً گفته بود مبنی بر «ما باید در مورد گذر از انرژی‌های فسیلی واقعا جدی و عملگرا باشیم».

این ادعای الجابر در گزارشی در گاردین منتشر شد. پس از آن الجابر به این گزارش واکنش نشان داد و گفت که او مهندس است و علم برای او از همه چیز بیشتر اهمیت دارد و همزمان تاجر است. رییس کاپ ۲۸ در پایان گفت که «مرحله حذف سوخت‌های فسیلی ضروری است اما باید منظم، منصفانه، عادلانه و مسئولانه انجام شود». 

گفته‌های الجابر نگرانی‌های بسیاری را برانگیخته است. الجابر وزیر صنعت و فناوری پیشرفته و مدیرعامل ادنوک، شرکت ملی نفت ابوظبی در امارات متحده عربی است. انتخاب او در مقام ریاست کاپ ۲۸ انتقادهای بسیاری را برانگیخته بود. گفته‌های او نشان می‌دهد که نگرانی‌ها بی‌جا نبوده‌اند. 

دکتر منصور سهرابی، اگرو اکولوژیست و متخصص بوم‌شناسی و محیط زیست درباره گفته‌های الجابر و انتخاب او به رادیو زمانه گفت که عجیب نیست که الجابر چنین موضعی دارد. مسئله بر سر تضاد منافع است. شرکتی که او مدیر عامل آن است روزانه سه میلیون بشکه نفت تولید می‌کند و ذخایر نفتی و گازی بسیاری دارند. سهرابی گفت: 

سهرابی معتقد است این گونه نگرش‌ها می‌تواند وضعیت را پیچیده‌تر کند و صحبت‌های الجابر ممکن است توافق نهایی را که از کاپ ۲۸ انتظار داشتیم تحت شعاع قرار دهد. 

پس از انتخاب الجابر سازمان غیردولتی بین‌المللی Global Witness آن را «ضربه‌ای سخت» به روند پاک‌کردن جهان از سوخت‌های فسیلی خوانده بود. ترزا اندرسون، رییس بخش عدالت زیست‌محیطی سازمان غیردولتی بین‌المللی ActionAid نیز در بیانیه‌ای اعلام کرده بود:

مثل نشست سال گذشته، بیش از پیش شاهد این هستیم که منافع تولیدکنندگان سوخت‌های فسیلی دارند فرآیند نشست‌های اقلیمی را کنترل می‌کنند و آن را طوری شکل می‌دهند که مطابق با نیازهای خودشان باشد.

در کاپ ۲۷ در شرم‌الشیخ مصر ، حدود ۶۰۰ لابی‌گر سوخت فسیلی حضور داشتند. حال انتخاب یکی از افرادی که در تداوم تولید و تجارت سوخت‌های فسیلی منافع شخصی و ملی دارد، به‌مثابه ریاست کاپ ۲۸، در کارآمد بودن این اجلاس اقلیمی شبهه ایجاد می‌کند.   

امارات متحده یکی از ۱۰ کشوری است که بیشترین آلودگی ناشی از سوخت‌های فسیلی را ایجاد می‌کند. طبق یکی از گزارش‌های گاردین، میادین نفت و گاز دولتی امارات تقریباً هر روز گاز سوزی می‌کنند، با وجود اینکه ۲۰ سال پیش به سیاست مشعل غیر معمول متعهد شده بودند.

بر اساس جدیدترین ارزیابی‌های هیئت علمی آب‌وهوای سازمان ملل برای داشتن فرصتی برای محدود کردن گرمایش به ۱٬۵ درجه سانتی‌گراد، کاهش شدید انتشار گازهای گلخانه‌ای تا سال ۲۰۳۰ و رسیدن به صفر خالص تا سال ۲۰۵۰ ضروری است. 

بیست‌وهشتیمن اجلاس اقلیمی سازمان ملل از ۳۰ نوامبر آغاز شده است و تا ۱۲ دسامبر ادامه دارد. در این اجلاس بیش از صد کشور در حال حاضر از حذف تدریجی سوخت‌های فسیلی حمایت می‌کنند و اینکه آیا توافق نهایی کاپ ۲۸ این اقدام را فرا می‌خواند یا از کلمات کم‌اثرتری مانند «تحلیل فاز» استفاده می‌کند، یکی از شدیدترین موضوعات مورد بحث در اجلاس است و ممکن است کلیدی‌ترین دستاورد این اجلاس باشد. 

یکم دسامبر گوترش به نمایندگان کاپ ۲۸ گفت:

دکتر فردریکو اُتو از امپریال کالج لندن، بریتانیا، به گاردین گفت که علم تغییرات آب و هوایی از دهه‌های پیش بر همه آشکار است: ما باید سوزاندن سوخت‌های فسیلی را متوقف کنیم. شکست در حذف تدریجی سوخت‌های فسیلی در کاپ ۲۸، میلیون‌ها انسان آسیب‌پذیر را در خط آتش تغییرات اقلیمی قرار خواهد داد. به گفته او این یک میراث وحشتناک برای کاپ ۲۸ خواهد بود.

اُتو همچنین این ادعا را که سوخت‌های فسیلی برای توسعه در کشورهای فقیرتر ضروری هستند رد کرد و گفت که آخرین گزارش هیئت بین‌دولتی تغییر اقلیم نشان می‌دهد اهداف توسعه پایدار سازمان ملل با ادامه اقتصادهای فسیلی با انتشار بالا قابل دستیابی نیست.

دانشمندان پنل تغییرات اقلیمی سازمان ملل بارها گفته‌اند که برای محدود ماندن گرمایش زمین تا سطح ۱,۵ درجه نسبت به پیش از انقلاب صنعتی، باید تا ۲۰۳۰ معادل ۴۵ درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای در سطح جهان کاسته شود، تحقق این هدف به دلیل سیاست‌های دولت‌ها و شرکت‌های عظیم چندملیتی و تمرکز آنها به سودآوری هرچه بیشتر کماکان بعید به نظر می‌رسد.

بر اساس یکی از آخرین گزارش‌های سازمان ملل در اواخر نوامبر دمای زمین اکنون به آستانه ۱٬۴ رسیده‌ است. این سازمان هشدار داده که حتی اگر برنامه‌‌های موجود حکومت‌ها برای کاهش گازهای گلخانه‌ای اجرا شوند، همچنان تا پایان قرن در مسیر گرمایشی فراتر از آستانه ۳ درجه سانتی‌گراد قرار داریم. 

دورویی غول‌های نفتی

 بر اساس گزارشی از گاردین که سال گذشته منتشر شد، میزان انتشار گازهای فسیلی از صنایع سوخت فسیلی سه برابر بالاتر از آن چیزی است که صاحبان این صنایع ادعا می‌کنند.  

افراد یا شرکت‌هایی که از تولید سوخت‌های فسیلی منافع اقتصادی به جیب می‌زنند همواره جزو انکارکنندگان تغییرات اقلیمی بوده‌اند. سال گذشته گزارشی در مجله «ساینس» منتشر شد  که نشان می‌داد شرکت اکسون [اکسون‌موبیل]، ابرشرکت چندملیتی آمریکایی و یکی از غول‌های نفتی که سال‌ها در حیطه‌ عمومی دانش مربوط به گرمایش زمین را انکار می‌کرد و تبلیغات و فعالیت‌هایش علیه بسیج ضروری نیروها برای مقابله با تغییرات اقلیمی بود، به جهان دروغ گفته بود. زیرا دانشمندانی که به سفارش این شرکت درباره گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی مربوط به آن تحقیق می‌کردند، از دهه ۱۹۷۰ میلادی، پیش از آنکه برخی از ما به دنیا آمده باشیم، روند فاجعه را پیش‌بینی کرده بودند. 

دانشمندان اکسون پیش‌بینی کرده بودند که زمین به‌دلیل انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی، هر دهه ۰,۲ درجه سانتی‌گراد گرم‌تر خواهد شد. 

این دانشمندان حتی نوشته بودند که گرمایش زمین ناشی از دخالت بشری است و تأثیرش در حوالی سال ۲۰۰۰ قابل ردیابی خواهد بود. آنها حتی پیش‌بینی کرده بودند که نوعی «بودجه کربنی» نیاز است تا گرمایش زمین به زیر دو درجه سانتی‌گراد نسبت به متوسط دما پیش از انقلاب صنعتی محدود گردد.

سبزشویی در اجلاس‌های اقلیمی

چندین سال است که برخی از فعالان محیط زیست کنفرانس‌های اقلیمی را بی‌اثر می‌دانند و آن را مکانی برای «سبزشویی» صاحبان قدرت و سرمایه توصیف می‌کنند. حضور بیل گیتس و تمرکز او «بازار سبز» در کاپ ۲۸ یکی از نشانه‌های این رویکرد تحلیلی است. 

سبزشویی به این معنی است که شرکت‌ها و دولت‌ها می‌کوشند با ظاهر «سبز بودن» و «حمایت از محیط زیست» ردپای اثرات منفی فعالیت‌های خود بر محیط زیست را بشویند و پاک کنند.

الجابر به عنوان مدیرعامل شرکت ملی نفت ادنوک، خود متهم به سبزشویی است. او به مواردی همچون آمارسازی درباره میزان انتشار کربن، ۱۰ سال تعلل در ارائه گزارش انتشار گاز متان به سازمان ملل و تلاش برای پاکسازی سابقه کار با شرکت‌های آلاینده متهم شده است. 

گاز متان از بهره‌برداری از سوخت‌های فسیلی ایجاد می‌شود و حدود یک‌چهارم گرمایش جهانی را ایجاد می‌کند. کاهش متان همواره راهی سریع و کم‌هزینه برای کاهش سرعت افزایش دما عنوان شده است. 

سازمان ملل از سال ۲۰۱۴ کشورها را ملزم کرده است که انتشار گاز متان خود را هر دو سال یک‌بار ارائه کنند. مدتی پیش گاردین فاش کرد که امارات، برخلاف سایر کشورهای نفتی خاورمیانه از جمله عربستان سعودی، کویت و عمان، هیچ گزارشی در این باره ارائه نکرده است. با وجود این، امارات می‌خواهد در زمینه تغییرات اقلیمی پیشتاز باشد. پرسش اینجاست: کشوری که پروژه‌های جدید سوخت فسیلی دارد، اهداف نامنسجمی تعیین کرده و ۱۰ سال است درباره انتشار گاز متان هیچ گزارشی ارائه نداده، چگونه می‌تواند در حوزه تغییرات اقلیمی و صنایع پایدار پیشتاز باشد؟ 

 پرسش بعدی اینجاست که آیا ریاست الجابر، مدیرعامل بزرگترین شرکت نفتی امارات متحده به توافق نهایی در کاپ ۲۸ ضربه خواهد زد؟