از حکم دادگاه تجدیدنظر حمید نوری چه می‌دانیم؟

رای دادگاه تجدیدنظر منطقه‌ای آتوندا (Attunda) درباره حمید نوری سه‌شنبه ۱۹ / دسامبر ۲۸ آذر رأی دادگاه منطقه‌ای استکهلم را عینا تایید کرد.

حمید نوری، دادیار سابق زندان گوهردشت در دهه شصت که به «حمید عباسی» معروف بود، با دو اتهام «جنایات جنگی در سطح بین‌الملل» و «قتل» که مصداق آن مشارکت در اعدام دسته‌جمعی زندانیان سیاسی در تابستان ۱۳۶۷ بود، به حبس ابد محکوم شده بود.

اکنون این رأی توسط دادگاه تجدیدنظر عینا تایید شده است و در این گزارش به جزئیات رأی صادر شده توسط دادگاه تجدیدنظر خواهیم پرداخت. دادگاه تجدیدنظر از ۲۰ جلسه علنی داشت.

در خلاصه‌ای از حکم که به تفاوت‌ها موارد بررسی شده در دادگاه بدوی و تجدیدنظر اشاره شده است، چنین آمده است:

الف) دادگاه تجدیدنظر اتهام قتل را درباره ۲۴ مورد قتل -درفاصله زمانی ۲۷ آگوست ۱۹۸۸ تا ۶ سپتامبر ۱۹۸۸- مورد بررسی و پذیرش قرار داده است.

ب) ادعای غرامت مطرح شده برای حسین سید احمدی رد شده است.

پ) آنچه دادگاه منطقه‌ای استکهلم در مورد توقیف اموال تصمیم گرفته، اعمال خواهد شد.

ت) حمید نوری باید تا اجرای حکم زندان در بازداشت بماند.

در دادگاه تجدیدنظر چه مواردی مطرح شد؟

دادستان‌ها از دادگاه تجدیدنظر خواسته بودند که حمید نوری به دلیل اتجام ارتکاب جرم‌های زیر محکوم کند:

الف) نوری به‌صورت مشترک و با توافق ​هیأت مرگ با سایر مجرمان نگهبان زندانیانی که به راهرو مرگ منتقل شده بودند، در پروسه اعدام‌ها شرکت کرده است و اطلاعات شفاهی یا کتبی زندانیان را به هیأت مرگ تحویل داده است. بر اساس فتوای خمینی، ​دستور تصمیم‌گیری درباره اینکه کدام زندانی باید اعدام شود با هیأت مرگ بوده است. (جرم شماره یک)

ب) شرکت در اعدام ظفر جعفری افشار. (جرم شماره یک)

ج) با نگهبانی از زندانیانی که به راهروی مرگ برده شده‌اند در اعدام‌ها شرکت کرده است. (جرم شماره دو)

بر اساس حکم دادگاه تجدیدنظر، دادستان‌ها ارزیابی و رأی نهایی دادگاه منطقه‌ای استکهلم درباره حمید نوری را پذیرفته و آن را مناسب دانسته‌اند.

شاکیان و شاهدان در دادگاه تجدیدنظر نیز از دادستان و کیفرخواست صادر شده حمایت کرده‌اند. در حکم دادگاه تجدیدنظر نیز آمده است که همه شاکیان نیز از ارزیابی و حکم دادگاه منطقه استکهلم را پذیرفته‌اند.

حمید نوری به عنوان متهم نیز از دادگاه تجدیدنظر تقاضای تبرئه یا حداقل تخفیف در مجازات را کرده بود. او در طی جلسات دادرسی از دادگاه تجدیدنظر خواسته بود که که مطالبات اصحاب دعوی را رد یا در هر غرامت‌های تعیین شده کاهش داده شود. در نهایت هم درخواست کرده بود که کیفرخواست دادستان لغو شود.

در رأی دادگاه تجدیدنظر آمده است که طرفین با درخواست‌های اصلاحی یک‌دیگر مخالفت کرده‌اند.

خلاصه‌ای از رأی دادگاه تجدیدنظر

دادگاه تجدیدنظر اعلام کرده با ارزیابی دادگاه منطقه‌ای که تعداد زیادی از افراد مطابق کیفرخواست اعدام شده‌اند، موافق است. در رأی دادگاه تجدیدنظر آمده است اغلب زندانیان اعدام‌شده مرتبط با سازمان مجاهدین خلق ایران (مجاهدین) بودند و دادستان ادعا کرده که در زندان گوهردشت اعدام شده‌اند. در برخی موارد، دادگاه تجدیدنظر بر خلاف دادگاه منطقه‌ای دریافته است که شواهد موجود در پرونده دلیل کافی برای اینکه افراد مشمول اتهام جنابت جنگی در گوهردشت در دوران جرم اعدام شده‌اند، وجود ندارد.

دادگاه تجدیدنظر همچنین با ارزیابی دادگاه منطقه‌ای مبنی بر اینکه تعداد زیادی از افراد (زندانیان) به روشی که دادستان ادعا کرده است، در معرض «رنج شدید و شکنجه» قرار گرفته‌اند، هم نظر است. دادگاه تجدیدنظر اعدام‌ها زندانیان سیاسی در تابستان سال ۱۳۶۷ را مرتباط با جنگ ایران و عراق دانسته و به همین دلیل موضوع جرم یک را جزو جرائم حقوق بین‌الملل طبقه‌بندی کرده است.

درباره جرم شماره دو، یعنی قتل، دادگاه تجدیدنظر اظهار کرده که دلیلی برای ارزیابی دیگری جز آنچه که دادگاه منطقه‌ای (بدوی) در رابطه با محرومیت افراد از زندگی پیدا کرده، یافت نکرده است و آن را پذیرفته است. از سوی دیگر دادگاه تجدیدنظر هر نوع محرومیت از زندگی را جزو جرائم کیفری دانسته و به همین دلیل دادگاه حمید نوری را به ۲۴ فقره قتل محکوم کرده است.

دادگاه تجدیدنظر همچنین اعلام کرده در مورد مجازات، تبعید (اخراج از سوئد)، بازداشت و پرداخت به قربانیان، تماما با ارزیابی دادگاه منطقه‌ای موافق است.