محسن، هنرمندی که در خیابان‌های تهران برای موسیقی زندگی می‌کند

در سال‌های دهه ۱۳۷۰ و در دوران اصلاحات جوِ گیتار همه جا را گرفته بود. از فیلم‌ها گرفته تا نوازنده‌ها و گروه‌ها و آموزشگاه‌های موسیقی. من هم تحت‌ تأثیر این فضا بودم و به همین موزیک‌های پاپ معمولی که باب بود، گوش می‌دادم. اینترنت هم نبود که دسترسی به موزیک‌های خوب داشته باشیم بنابراین با همین موزیک‌های پاپی که بود شروع کردم. و بعدش هم در کنکور هنر شرکت کردم، به دانشگاه هنر رفتم و موسیقی را به صورت جدی دنبال کردم.

وقتی اولین‌بار با ساز غربی مواجه شدم، این‌قدر برایم هیجان‌انگیز بود که تصمیم گرفتم همیشه ادامه‌اش بدهم. از آن روز تا امروز، در تمام این سال‌ها، فقط موسیقی کار کردم. نوازندگی، تدریس، آهنگسازی، و حتی تعیمرات و سرویس‌ساز. هر کاری که کردم در حیطه موسیقی بوده است. هم دوست داشتم، هم برایم شدنی بوده است. هرچند از لحاظ درآمد، همان‌طور که می‌دانیم، مشخص است که هیچ وقت درآمد آنچنانی نداشته و نخواهد داشت. با درآمد این کار نمی‌توان حتی از عهده مخارج یک زندگی معمولی برآمد. به‌جز یک سری پروژه‌هایی که در آهنگسازی و تنظیم موسیقی بوده، در کُل دستاورد مالی  چندانی نداشته است؛ از سوی دیگر، اکثرا آن چیزی که در خیابان و کافه می‌شنویم، موزیک پاپ است. با همه این‌ها، من راه خودم را رفتم؛ چون موسیقی برای من، خودِ زندگی است.

تازه وارد دانشگاه شده بودم و داشتم نوازندگی پیانو می‌خواندم که به صورت اتفاقی در یکی از کافه‌های اطراف چهارراه ولی‌عصر آگهی زده بودند که یک نوازنده پیانو می‌خواهیم. از همان کافه بود که شروع کردم و بعد کم‌کم وارد خیابان شدم. این‌جا بود که احساس کردم کافه و خیابان برایم از دانشگاه بهتر است.

 بعد از چند ترم، دانشگاه را کاملاً رها کردم و به به صورت جدی به خیابان زدم. احساس کردم که تازه دارم موزیسین می‌شوم. و کم‌کم برایم بهتر شد. نیازی به مجوز نبود، نیازی به سانسور نبود، نیازی به هیچ چیزی نبود، جز اینکه فقط آنطور که دوست داری، هرچه می‌خواهی بنوازی. هرچند از لحاظ مالی برایم بهتر نبود، اما از لحاظ هنری، برایم بهتر شد و از این بابت خوشحالم.

شخصاً با هیچ خواننده خیلی شناخته شده و به اصطلاح معروفی کار نکردم، اصلاً آدمی نبودم که بخواهم در فضای موزیک‌های پاپ کار کنم؛ در همه ابعادش، چه معروف، چه غیر معروف. با اینکه رسانه‌ای نداشتم، اما کم موزیک نساختم، حتی دو تا آلبوم راک منتشر کردم، با یک بند پنج نفره، یکی زیرزمینی و دیگری به صورت رسمی. همان آلبوم دوم که به صورت رسمی منتشر شد، ناشر نتوانست خیلی به فروش برساند، اما در حین اجرا در کافه و خیابان، آلبوم‌های بسیاری فروختم، از خودِ ناشر هم بیشتر.

هنر خیابانی از هر نوع‌اش به معنای یک جور مقاومت و پایداری هم هست. در زمینه موسیقی خیابانی، به ویژه در سبک‌هایی مثل راک، در کشاکش هنرمند با حکومت از یک طرف و از طرف دیگر در مواجهه او با ذائقه و پسند عامه، هر روز در کوچه‌ها و خیابان‌های شهر پرالتهاب، هنر رسمیت‌نیافته اما تحول‌آفرینی با هنرمندان گمنام، در حال شکل گرفتن و شکل بخشیدن است. محسن زندگی‌اش را در این راه گذاشته است.

می‌دانید که آلبوم‌های راک در شمارگان معدود منتشر می‌شود، برعکسِ آلبوم‌های پاپ. و معمولا هم کمتر سرمایه‌گذاری روی این جور کارها هزینه می‌کند. وقتی هم که رسانه‌ای جز یک صفحه مجازی ندارید و صحنه شما هم خیابان و کافه است، طبیعی است که کمتر دیده و شنیده شوید.

 می‌‌دانی؟ وقتی این کار را به عنوان شغل پذیرفتی، دیگر هیچ چیزی نمی‌تواند جلودارت باشد. بارها شهرداری یا پلیس امنیت مانع از اجراها می‌شود اما باز ادامه می‌دهی. برایت پرونده‌سازی می‌کنند اما تو باز ادامه می‌دهی.

 هیچ حساب کتابی وجود ندارد، هر لحظه ممکن است یک نفر پیدایش شود و مانع اجرای شما و کاسبی شما شود.

من در ترکیه هم اجرا داشتم، در آنکارا و استانبول، اما بازخوردهایی که از مردم آنجا گرفتم به خوبی بازخوردها در ایران نبود. در مجموع در ایران اوضاع بهتر شده. این درست است که حکومت سعی می‌کند موسیق را محدود کند، اما هر کاری کنید، موسیقی راهش را پیدا می‌کند و پیش می‌رود و جای خودش را هم پیدا می‌کند.

تا چند سال پیش چندان تصویر مثبتی نسبت به شغل نوازندگی در خیابان وجود نداشت، حتی خودم هم مشکل داشتم. اگر می‌گفتیم در تالارهای عروسی ساز می‌زنیم و می‌خوانیم، بهتر بود تا کافه و خیابان. اما حالا دیگر نه. خیابان جایگاه خودش را پیدا کرده است.

این‌طور بگویم که، شخصا خیابان را از کافه جدا می‌کنم. خیابان خودِ جامعه است. جایی که آدم‌هایی را می‌بینی که ممکن است در طول ماه یا فصل یا سال، کافه نروند، سینما نروند، تئاتر و کنسرت نروند، و حالا شما به این آدم‌ها شانس شنیدن یک موسیقی خوب و متفاوت را می‌دهی. موسیقی خیابان برای من همیشه مهم بوده است، برای من مثل یک استیجِ واقعی است؛ برای همین با تجهیزات پرتابل و انواع چیزهایی دیگر روی صحنه خیابان حاضر می‌شوم و یک موزیک حرفه‌ای می‌زنم.