رد هم‌بستگی با فلسطین در نمایشگاه کتاب کودک بلونیا: رونمایی از استانداردهای دوگانه

در حوزه ادبیات کودکان، جایی که تخیل با واقعیت درهم می‌آمیزد، نویسندگان، تصویرگران، و هنرمندان اغلب در خط مقدم حمایت از همدلی، درک و عدالت هستند. اخیراً، نامه‌ای که توسط گروهی از چهره‌های برجسته ادبیات و صنعت نشر نوشته شده است، بحث‌هایی را در مورد نقش نهادهای فرهنگی در رسیدگی به بحران‌های بشردوستانه جهانی، به‌ویژه اشغال مداوم فلسطین توسط اسرائیل به راه انداخته است.

نمایشگاه کتاب کودک بولونیا (La fiera del libro per ragazzi)، که به عنوان رویداد برتر برای متخصصان در دنیای نشر کودکان شناخته می‌شود، از لحاظ تاریخی بستری برای برپایی جشن تنوع، پرورش خلاقیت و دفاع از حقوق کودکان بوده است. این نمایشگاه از سال ۱۹۶۳ هر سال به مدت چهار روز در ماه مارس یا آوریل در بولونیا، ایتالیا برگزار می‌شود. این مکان محل ملاقات همه متخصان درگیر با تولید ونشر کتاب‌های کودکان است که هم برای ترجمه، هم برای آثار اقتباسی مانند فیلم و انیمیشن است. هم‌چنین در این رویداد تعدادی جوایز مهم مانند BolognaRagazzi وجوایز دوسالانه هانس کریستین اندرسن و جایزه یادبود آسترید لیندگرن اعلام می‌شوند. نمایشگاه کتاب کودک بولونیا امسال از تاریخ ۸ تا ۱۱ آوریل در حال برگزاری‌ست. با این‌حال در پی تشدید جنایت‌های اسرائیل در فلسطین، ائتلافی از نویسندگان، هنرمندان و ناشران از نمایشگاه کتاب بلونیا خواسته‌اند تا موضعی اصولی در برابر اقدامات دولت اسرائیل اتخاذ کند که آن‌ها، آن‌را معادل نسل‌کشی می‌دانند.

این نامه سرگشاده توسط ایندا احمد زهری، سنا الفلاسی با امضای بیش از دوهزار نویسنده، ناشر و هنرمند، من‌جمله نویسندگان پرفروش نیویورک تایمز، جوآنا هو و ساجدا علی، بازار کتاب سامانتا مسینگهام در بریتانیا، کریس هیوتون بریتانیایی، و نویسنده ایرلندی سیناد اُهارت، در کنار ربکا گرین، تصویرگر آمریکایی و جیمی لیترر، تصویرگر بریتانیایی امضا و به نمایشگاه کتاب کودک بلونیا فرستاده شد. درخواست جمعی آنها از نمایشگاه کتاب کودک بلونیا این بود که با خودداری از تعامل با دولت اشغالگر اسرائیل و تعلیق مشارکت اسرائیل تا برداشتن گام‌های معنادار در جهت آزادی فلسطین، همبستگی خود را با فلسطین نشان دهند. آن‌ها از نمایشگاه کتاب خواستار این اقدام مهم شدند که «شرکت دولت اشغال‌گر اسرائیل را که بدون مجازات، جنایات زیادی علیه بشریت انجام می‌دهد تا آزادی فلسطین، تعلیق کنند.»

این نامه بر واقعیت‌های دل‌خراشی که کودکان فلسطینی در میانه جنگ جاری با آن روبه‌رو هستند، تأکید کرد. کشته‌شدن بیش از ۲۳ هزار فلسطینی که افزون بر ده هزار نفر از آن‌ها کودک هستند. تعداد تلفات حیرت‌انگیز، آوارگی چندین‌باره فلسطینی‌ها، گرسنگی تحمیلی، محرومیت از آموزش، عدم دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی و آب تمیز، و تهدید دائمی خشونت که زندگی روزمره آنها را فرا گرفته است، تصویر واضحی از یک بحران انسانی را ترسیم می‌کند که توجه و اقدام فوری جامعه جهانی را می‌طلبد.

نامه نویسندگان و ناشران به نمایشگاه کتاب کودک بولونیا نشان‌دهنده دعوتی انتقادی برای اقدام در حوزه ادبیات کودک است. این نامه با تقویت صدای کسانی که تحت تأثیر کشتار سیستماتیک قرار گرفته‌اند، بر ضرورت اخلاقی نهادهای فرهنگی برای حمایت از ارزش‌های عدالت، برابری و آزادی تأکید می‌کند.

تصمیم برای تحریم اسرائیل و پاسخ‌گویی در مورد اقدامات آن با جنبش‌های گسترده‌تر برای عدالت اجتماعی و حقوق‌بشر طنین انداز شده است، که بازتاب شناخت روزافزون ارتباط متقابل مبارزات جهانی و نیاز به همبستگی فرا سوی مرزها و نشان‌دهنده تعهد جمعی به استفاده از پلتفرم‌های خود برای تغییرات مثبت و دفاع از حقوق آسیب‌پذیرترین افراد از جمله کودکان فلسطینی است.

علاوه بر جشنواره کتاب کودک بلونیا، رویدادهای زیادی توجه را به زمینه گسترده‌تر واکنش‌های بین‌المللی به اشغال‌گری اسرائیل جلب کرده است. در اتریش، یک جشنواره ادبی به دلیل تصمیم خود مبنی بر عدم دعوت از لانا باستاسیچ، نویسنده بوسنیایی به‌دلیل انتقاد صریح او از اقدامات اسرائیل و حمایت آلمان از آن‌ها تحت عنوان مبارزه با یهود‌ستیزی، تیتر خبرها شد. حذف باستاسیچ از جشنواره ادبی تا‌‌ٔکیدی‌ست بر پیچیدگی‌های پیرامون آزادی بیان وعدم تمایل نهادهای فرهنگی برای درگیر شدن با موضوعات بحث‌برانگیز. هم‌چنین پرسش‌هایی را در مورد نقش همبستگی بین‌المللی در رسیدگی به بی‌عدالتی‌های سیستمی و مسئولیت‌های دولت‌ها و نهادها در حفظ استانداردهای حقوق بشر مطرح می‌کند.

با حمله ویران‌گر اسرائیل به غزه که یکی از فاحش‌ترین حمله‌ها به غیرنظامیان در تاریخ اخیر جهان است، دولت آلمان نیز سرکوب فعالان فلسطینی و مخالفان جنایات جنگی اسرائیل را تشدید کرده است. تظاهرات هم‌بستگی برای فلسطین به اسم یهودی‌ستیزی، ممنوع اعلام شده است که منجر به یورش پلیس به فضاهای فعالان و دستگیری‌های خشونت‌آمیز مکرر شده است. این سرکوب به بخش فرهنگی و دانشگاهی نیز گسترش یافته، جایی که منتقدان سیاست‌های اسرائیل، با اخراج، لغو و سانسور مواجه می‌شوند.

 دولت آلمان، مخالفان را با روش‌های متعددی سرکوب کرده است؛ از جمله حذف عدنیه شبلی، رمان‌نویس فلسطینی از دریافت جایزه در نمایشگاه کتاب فرانکفورت و عدم حمایت مالی از جایزه هانا آرنت پس از انتشار مقاله‌ای از یکی دریافت‌کنندگان جایزه در مورد غزه. در این میان افراد فلسطینی، عرب، یهودی، رنگین‌پوستان‌ بار این حملات و سوگیری‌های سیستمی را متحمل می‌شوند. در حالی که صادرات تسلیحات آلمان به اسرائیل از زمان شروع حمله به غزه افزایش یافته است، بخش‌های فرهنگی و دانشگاهی متکی به بودجه عمومی برای هم‌سویی با سیاست‌های دولتی تحت فشار هستند.

«فرهنگ یادآوری» آلمان یا «Erinnerungskultur» که به سیاست مقابله با جنایات دوران نازی‌ها از طریق گفتگوی صریح و با اعتراف به مسئولیت هولوکاست اشاره دارد، با به زیرسایه‌بردن «روز نکبت»، تعصبات سرکوب‌گرانه را تداوم بخشیده و توجه را از سیاست نژادپرستانه و به طور فزاینده نئوفاشیستی خود منحرف کرده است. رسانه‌ها و سیاست‌مداران آلمانی به جای رویارویی با مسائل داخلی، با اتحاد بی‌قید و شرط با اسرائیل، صداهای مخالف نژادپرستی، استعمار و نسل‌کشی را به حاشیه می‌برند.

در مقابله با سرکوب فرهنگی از سوی مقام‌های آلمانی، بیش‌ از ۵۰۰ نویسنده، هنرمند، فیلم‌ساز از جمله اَنی ارنو، جودیت باتلر و محمد ال‌کورد‌ شاعر و فعال فلسطینی با کمپین « به آلمان ضربه بزنید» با هدف جلب توجه به سرکوب اقتدارگرایانه آلمان علیه حمایت از طرفداران فلسطینی و هم‌چنین واکنش منزوی‌کننده این کشور به حمله وحشیانه اسرائیل به غزه و کرانه باختری، در پی بایکوت آلمان برآمدند و خواستار تحریم انجمن‌های دولتی آلمان شدند. در شرایطی که تلاش‌های دیپلماتیک نتوانسته نتایج ملموسی به همراه داشته باشد، آن‌ها استدلال می‌کنند که تحریم‌های فرهنگی به عنوان ابزاری قدرتمند برای افزایش آگاهی، بسیج افکار عمومی و در نهایت تحت فشار قرار دادن دولت‌ها برای تغییر سیاست‌هایشان عمل می‌کند و ضرورت رد نژادپرستی ضدفلسطینی به‌صورت قاطعانه و آشکار توسط مردم را نشان می‌دهد. دولت‌ها و نهادهای فرهنگی غربی با یکسان دانستن تک‌تک یهودیان با دولت فعلی اسرائیل جهان را تبدیل به جای خطرناک‌تری برای یهودیان نیز کرده و مسلمانان مهاجر را ناامن و مشمول اخراج بازنمایی می‌کنند.

از آنجایی که نویسندگان، تصویرگران و ناشران همچنان به تقویت صدای خود در حمایت از حقوق فلسطینیان ادامه می‌دهند، نمایشگاه کتاب کودک بلونیا طومار نویسندگان برای ممنوعیت حضور اسرائیل را در طی نامه‌ای - بدون آن‌که کوچکترین اشاره‌ای به وضعیت اسفبار کودکان فلسطینی بکند - حتی بدون ذکر نام فلسطین رد کرد که نشان می‌دهد چگونه اکثریت نهادهای فرهنگی در اروپا در برابر خواست فزاینده‌ هنرمندان برای اقدام علیه اسرائیل و متحدانش در رابطه با نسل‌کشی اسرائیل علیه فلسطینیان مقاومت می‌کنند. در رابطه با جنگ اوکراین، در بیانیه سال ۲۰۲۲ نمایشگاه کتاب کودک بلونیا مبنی بر تجاوز روسیه، روسیه از این نمایشگاه کنار گذاشته شد، در حالی که اشخاص، نهادها و دولت‌های محکوم‌کننده تجاوز روسیه در غرب نسبت به رنج مردم فلسطین بی‌تفاوت اند. نمایشگاه کتاب کودک بلونیا و سایر نهادهای فرهنگی در اروپا با اعمال استانداردهای دوگانه و بستن چشم بر رنج کودکان فلسطینی، در تداوم بی‌عدالتی، تبعیض و «نسل‌کشی» شریک هستند.