برای بسیاری از دانش‌آموزان تابستان وقت کار است، نه فراغت

امسال می‌روم پایه دهم. هر وقت از مدرسه تعطیل می‌شویم، یعنی تو سه ماه تابستان کار می‌کنم. امسال اینجا را پیدا کردم. کارش سخت نیست ولی هم پولش کمه هم ساعت کاریش زیاده. ولی از هیچی بهتره. پارسال دستفروشی می‌کردم. درآمدی نداشت. امسال مادرم گفت کاری پیدا کن که برای آینده‌ات هم خوب باشد. خیلی گشتم، مثلاً برای شاگردمکانیکی، ولی پول نمی‌دادن، منم پولش برام مهم بود. تا اینجا را پیدا کردم. جز من دو نفر دیگه هم اینجا دانش‌آموز هستند، آنها هم تابستان‌ها وقتی امتحانات تمام می‌شود کار می‌کنند. یکی‌شان همکلاسی خودم است. اینجا را من براش پیدا کردم.

این بخش از طریق نیروهای رسمی و پیمانی و حق‌التدریس آموزش و پرورش، مربیان تشکل‌های دانش‌آموزی که دارای رابطه استخدامی با تشکل قانونی دانش‌آموزی دارند، عقد قرارداد با مؤسسات آموزش و پرورش با خرید خدمات آموزشی و پرورشی و فرهنگی، استفاده از ظرفیت مبلغان طلاب حوزه‌های علمیه، سازمان تبلیغات اسلامی مبلغان طرح امین و هنرجویان هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای و کار و دانش انجام می‌شود.

یکی از دلایل که ناچار شدم فرزندم را تو مدرسه غیردولتی ثبت‌نام کنم و پول بیشتری پرداخت کنم، همین تربیت مذهبی و سیاسی بود. تو مدارس دولتی اصلاً به کیفیت آموزش اهمیت نمی‌دهند. یکی از آشناهایمان دبیر است، می‌گفت بعد از اعتراضات ۱۴۰۱ مستقیم بهمان گفته‌اند درس دانش‌آموزان مهم نیست، مهم تربیت اعتقادات سیاسی و مذهبی آنهاست! این چیزها یک کمی در مدارس غیردولتی کمتر است، نه اینکه نباشد ولی کمتر است، کیفیت آموزشش هم بهتر است. حالا اوقات فراغتی هم که این حضرات برای دانش‌آموزان تدارک دیدند ادامه همان تربیت ایدئولوژیک است. من خودم کارمند دولت هستم و می‌دانم این نظام چقدر روی مغز بچه‌ها کار می‌کند. به همین خاطر بچه‌ام را تو این کلاس‌ها ثبت‌نام نکردم و نخواهم کرد. برنامه خاصی هم جز ثبت‌نام تو مدرسه فوتبال نداشتیم. به فوتبال علاقه دارد. رفتیم تو یک مدرسه فوتبال برای تابستان ثبت‌نام‌اش کردم.

آماری از کار دانش‌آموزان در ایام تعطیلات تابستانی در دسترس نیست، اما ‌داده‌های رسمی در مورد ترک تحصیل به دلیل «فقر» حکایت از وضعیتی وخیم دارد. به گزارش‌ «مرکز آمار ایران» فقط در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۲ در مقاطع مختلف «۹۲۹ هزار و ۷۹۸ نفر» از تحصیل بازماندند. این آمار نسبت به مدت مشابه سال تحصیلی گذشته دو درصد افزایش یافته است.

دقیقاً خبر ندارم این کلاس‌ها چطوری برگزار می‌شوند ولی می‌دانم برای بعضی از اردوها باید حتماً کارت عضویت بسیج‌ دانش‌آموزی داشته باشی. تا جایی که خبر دارم هیچ‌کدام از دوستام تو این کلاس‌های اوقات فراغت مدرسه ثبت‌نام نکردند. خودم هم تا حالا برنامه خاصی برای تعطیلات تابستان نداشتم. همه‌اش تو اینستاگرام می‌چرخم. صب تا شب با دوستام این‌ور و اون‌ور می‌رویم. بعضی وقت‌ها هم به استخر یا سینما می‌رویم. کلاً برنامه مشخصی ندارم.

من از مدرسه فراریم، حالا باز تو این تعطیلات دوباره برم ثبت‌نام کنم؟! هم مدرسه هم این برنامه‌های تابستانی‌اش وقت تلف کردن است. نه امکاناتی دارند، نه به آدم خوش می‌گذرد. همه‌اش هم کلاس مذهبی و قرآن و این چیزهاست. اصلاً جذابیتی ندارد. خودم هم برنامه خاصی برای تابستان ندارم. همه‌اش با دوستام می‌چرخیم و گیم بازی می‌کنیم و کافه و خیابان می‌رویم. خیلی هم خبر ندارم آنهایی که به همین اردوی راهیان نور می‌روند چه کار می‌کنند، کجا می‌روند ولی مطمئنم خوش نمی‌گذرد. کلاً هر چیزی که به مدرسه مربوط باشه برام جذاب نیست، نه اینکه از درس خواندن بدم بیاید، نه، این شکل از مدرسه و برنامه را دوست ندارم، خیلی حوصله سر بر است.

چند ساله هروقت از امتحانات تمام می‌شوم مستقیم می‌روم سرکار. این نانوایی مال یکی از فامیل‌هایمان است. دو هفته قبل از تعطیلی مدرسه قول داد بهم کار بدهد. کارش سخت است، صبح خیلی زود باید بیدار شوم و همه‌اش روی پا باشم. مدرسه رفتن خیلی راحت‌تر است، ولی هم خودم دلم می‌خواهد برای آینده کار یاد بگیرم هم حداقل پول توجیبی خودم را دربیاورم.

پدر مادر می‌گویند علاف نگرد، ولی مجبورم نکردند کار کنم. اگرچه سخت است ولی خودم می‌خواهم کار کنم که یه پولی ته جیبم باشد. تازه خیلی معلوم نیست درسم را ادامه بدهم، البته پدر و مادر از این تصمیمم خبر ندارند. اگرچه درس خواندن به نسبت کارکردن راحت است ولی فکر نکنم آینده‌ای داشته باشد. یکی از خاله‌هایم فوق لیسانس دارد، ولی بیکار تو خونه نشسته. من می‌خوام از الان به کار کردن عادت کنم که فردا بیکار نشم.

دو روز بعد از اینکه امتحانات تمام شد با پدرم شروع به دستفروشی کردم. تو کار کمکش می‌کنم. بعضی از روزها به‌خاطر کمر درد نمی‌تواند کار کند، کل روز را تنهایی دستفروشی می‌کنم. منم دلم می‌خواهد تابستان استراحت کنم ولی به‌خاطر مشکل مالی نمی‌توانم. پارسال شاگرد مکانیک بودم چون درآمدش خوب نبود امسال نرفتم، از طرف دیگه پدرم هم دست تنهاست، به همین خاطر امسال یک راست اومدم پیش پدرم. هم خستگی زیاد دارد هم حوصله سربر است، بعضی وقت‌ها دوست دارم زودتر تابستان تمام شود، تو مدرسه حداقل کار نمی‌کنیم.

هر تابستان سعی می‌کنم حداقل کمی از پول توجیبی مدرسه‌ام را دربیارم. برای من مهم است جایی که کار می‌کنم چقدر دستمزد می‌دهند. دو هفته اول تو یک ساندویجی کار می‌کردم، پولش کم بود، دیگر نرفتم. حالا هم تو این هایپرمارکت کار می‌کنم، آشنای یکی از فامیل‌هایمان است. پولش بهتر از ساندویجی است. می‌دانم کار کردن سخت است ولی راستش از مدرسه هم خوشم نمی‌آید. شاید ترک تحصیل کردم. وضعیت اقتصادی خانواده ما خوب نیست، پدرم بیکار است و مادرم مریض است. یک خواهر از خودم بزرگ‌تر دارم که اون هم سرکار می‌رود. مدرسه رفتن و درس خواندن پول می‌خواهد، آرامش می‌خواهد که ما نداریم. شاید کاری پیدا کردم که دائمی باشد و مجبور نباشم دوباره مدرسه بروم، چون بروم مدرسه کارم را از دست می‌دهم.

سه سال است تابستان‌ها کار می‌کند، هم برای آینده خودش خوب است و هم یک شغلی را یاد می‌گیرد و کمک خرج ما می‌شود. حداقل با پول کارش می‌تواند یه تعداد پوشاک و کیف و کفش برای مدرسه‌اش بخرد. وضعیت اقتصادی خیلی بد است، طوری شده که همه باید برای درآمد خانواده کار کنند. پول اجاره، پول خورد و خوراک، پول پوشاک و هزار چیز دیگر است. خدا رو شکر پسرم توانسته برای خودش کار گیر بیاورد. وقتی مدرسه شروع شود دوباره بیکار می‌شود. چه می‌دانم، خدا می‌داند در آینده اصلاً می‌تواند با درس خواندن شغلی هم پیدا کند یا نه! به همین خاطر گفتم از الان هم یک صنعتی یاد بگیرد هم کمک خرج ما باشد.