کاپ ۲۹: صندوقی برای خسارات اقلیمی با دست‌کم یک میلیارد دلار

صندوق سرمایه‌گذاری آسیب و زیان از سوی دولت آذربایجان، کشور میزبان اجلاس اقلیمی سازمان ملل متحد (کاپ ۲۹) در ماه نوامبر راه‌اندازی می‌شود. از کشورها و شرکت‌های تولیدکننده سوخت فسیلی درخواست می‌شود تا برای کمک به کشورهای فقیر برای مقابله با اثرات بحران اقلیمی، کمک‌های مالی‌ را به صندوق بین‌المللی جدید پرداخت کنند. 

به گزارش روزنامه «گاردین» صندوق اقدام تامین مالی اقلیمی، کمک‌های مالی را از کشورها و شرکت‌های تولیدکننده سوخت فسیلی دریافت می‌کند و از این پول برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی در کشورهای درحال‌توسعه استفاده می‌کند که انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش می‌دهد و به ایجاد انعطاف‌پذیری در برابر اثرات اقلیمی شدید کمک می‌کند.

یالچین رفیف، مذاکره‌کننده ارشد ریاست جمهوری کاپ ۲۹، گفت: 

با وجود این، مشارکت در صندوق داوطلبانه خواهد بود و هیچ مکانیسمی پیشنهاد نشده است که کشورها و شرکت‌هایی را که مسئول انتشار گازهای گلخانه‌ای هستند مجبور به پرداخت به این صندوق کند.

این کمک بسیار کمتر از مالیات بر سوخت‌های فسیلی است که همواره مطالبه برخی از کنشگران این حوزه بوده است. برونون تاکر، مسئول امور مالی عمومی در گروه کمپین Oil Change International گفت: 

با این حال، راه‌اندازی صندوق خسارات در کاپ ۲۹ نشان‌دهنده اولین تلاش در مذاکرات اقلیمی سازمان ملل برای پیوند دادن کشورها و صنایع تولید کننده سوخت فسیلی است که بخش عمده‌ای از انتشار گازهای گلخانه‌ای جهان را تولید می‌کنند.

هارجیت سینگ، مدیر مشارکت جهانی در ابتکار معاهده عدم اشاعه سوخت‌های فسیلی، گفت: 

صنعت سوخت‌های فسیلی مسبب ایجاد بحران اقلیمی است و باید برای پرداخت هزینه‌های انتقال و خسارات‌های اقلیمی به اندازه کافی جریمه شود.

آذربایجان می‌خواهد دست‌کم یک میلیارد دلار از حداقل ۱۰ کشور و شرکت بزرگ برای سرمایه‌گذاری این صندوق حمایت مالی جمع‌آوری کند. دفتر مرکزی این صندوق در باکو، پایتخت آذربایجان خواهد بود و هیئت نظارت آن متشکل از نمایندگانی از مشارکت‌کنندگان خواهد بود و از بانک‌های توسعه چندجانبه موجود از جمله بانک جهانی مستقل خواهد بود.

اما به‌نظر نمی‌رسد یک میلیارد دلار برای جبران خسارت‌های اقلیمی در کشورهای جنوب جهان کافی باشد. تاکر در این باره می‌گوید: 

آذربایجان هنوز در مورد سهم خود در این صندوق اظهار نظری نکرده است، اگرچه متعهد شده است که یکی از آنها را انجام دهد. هیچ کشور دیگری هنوز برای کمک مالی به این صندوق ثبت نام نکرده است.

این صندوق در هیچ‌گونه سوخت فسیلی از جمله گاز سرمایه گذاری نخواهد کرد. هرگونه سود حاصل از صندوق، برای مثال از طریق سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر، به صندوق بازگردانده می‌شود، بنابراین هیچ فرصتی برای کسب سود توسط سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و دولت‌ها وجود نخواهد داشت.

گفت‌وگو درباره مصوبات این صندوق در کاپ ۲۷ در شرم‌ الشیخ آغاز شد. هدف این صندوق مالی این است که کشورهای توسعه‌یافته و کشورهایی که در این افزایش بی‌رویه گازهای گلخانه‌ای سهم بسیاری داشتند، موظف‌اند بودجه‌ای را به صندوق اختصاص دهند تا کشورهای جنوب جهان بتوانند با آسیب‌هایی که در اثر تغییرات اقلیمی به آنها دست‌به‌گریبان‌اند خود را انطباق دهند و تاب‌آوری‌شان را بیشتر کنند. 

ایران یکی از کشورهایی است که گرچه خود تولیدکننده نفت است و سهم آلودگی بالایی دارد اما از تاثیر تغییرات اقلیمی نیز در امان نیست. اگر ایران در کاپ ۲۹ به‌طور فعال مشارکت کند و هر چه زودتر به معاهده اقلیمی پاریس بازگردد و آن را امضا کند می‌تواند از این صندوق استفاده کند. 

توافقنامه پاریس ۱۲ دسامبر سال ۲۰۱۵ با شرکت ۱۹۶ کشور جهان و در چارچوب کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل متحد با هدف جلوگیری از افزایش دمای زمین بیش از ۲ درجه سانتی گراد در قرن جاری و تلاش در جهت محدودیت افزایش دما به زیر ۱٬۵ درجه سانتیگراد نسبت به سطح آن پیش از صنعتی‌شدن، تهیه و تدوین شد. ۱۹۰ کشور این توافق را امضا کردند. ایران که ۲ درصد از گازهای گلخانه‌ای را در جهان تولید می‌کند یکی از کشورهایی بود که توافق را امضا نکرد. 

اکنون ۹ سال از توافق اقلیمی پاریس می‌گذرد و روند گرمایش زمین پیش‌بینی‌ناپذیر‌تر شده است. براساس گزارش جدید سازمان جهانی هواشناسی (WMO) در ماه ژوئن سال جاری، ۸۰ درصد احتمال این وجود دارد که میانگین سالانه دمای جهانی به‌طور موقت در یکی از پنج سال آینده ۱٬۵ درجه سانتیگراد بالاتر از سطح پیشاصنعتی شود. این یک هشدار جدی است که نشان می‌دهد ما به اهداف تعیین‌شده در توافق‌نامه پاریس در مورد تغییرات اقلیمی که به افزایش دما در بلندمدت طی دهه‌ها اشاره دارد، نزدیک‌تر می‌شویم و وقت چندانی برای تعلل نداریم.